I. Futbolcu Kontratlarının Mücbir Sebep Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi
Liglerin ertelenmesi ile birlikte, futbol kulüpleri yayın gelirleri, maç gelirleri ve ticari gelirler olmak üzere çoğu gelirden yoksun kalacağı aşikardır. Liglerin ertelenmesi öncesinde birçok müsabakanın seyircisiz oynandığı nazara alınırsa, kulüpler büyük gelir kapısı olan maç günü bilet gelirlerinden de yararlanamamıştır. Tüm bunlar kulüpleri, futbolcu ve personel maaşlarının ödenmesi noktasında maddi olarak büyük bir finansal krize sürüklemektedir.
Belirtmek gerekir ki, Türk Hukuku çerçevesinde futbolcu sözleşmeleri işçi-işveren ilişkisi atfeden hizmet sözleşmeleridir. Diğer sözleşmelerde olduğu gibi futbolcu sözleşmeleri, sözleşmenin ifa edilmesini önemli ölçüde etkileyen mücbir sebep hallerinde feshedilebilir. Mücbir sebep yerleşik Yargıtay içtihatlarında “… Sorumlu veya borçlunun faaliyet ve işletmesi dışında meydana gelen, genel bir davranış normunun veya borcun ihlâline mutlak ve kaçınılmaz bir şekilde yol açan, öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü bir olaydır.” şeklinde açıklanmıştır. Bu kapsamda doğal afetler gibi salgın hastalıklarında mücbir sebep kapsamında ele alınacağı belirtilmiştir. Ayrıca futbolcular ile kulüpler arasında yapılan sözleşmede yer almaması, Koronavirüs (Covid-19) salgının mücbir sebep teşkil ettiği gerçeğini değiştirmeyeceği açıkça ortadadır.
Önemine binaen belirtmek gerekir ki, Koronavirüs (Covid-19) kaynaklı mücbir sebep nedeniyle futbolcu kontrat fesihlerinin tatbik edilmesi noktasında dikkat edilmesi gereken hususlar; feshe konu olayın taraflardan kaynaklanmaması, sözleşmenin fesih sebebinin taraflar açısından tahmin edilemez olması ile sözleşmenin devam etmesinin yine taraflar açısından çekilmez hale gelmesi şeklindedir. Bu noktada futbolcular ile yapılan kontratların mücbir sebep nedeni ile sona erdirilebilmesi için futbol oynanmama halinin uzun bir süre devam etmesi gerekmektedir. Salgın nedeni ile hasta ve ölü sayılarının artması halinde ise ligler tekrar başlayamayacak dolayısıyla talep doğrultusunda futbolcu sözleşmelerinin feshi hukuka uygun hale gelecektir. Ancak Koronavirüs’ün (Covid-19) kontrol altına alınması ve bu kapsamda alınacak tedbirler ile birlikte; ligler kısa sürede en azından seyircisiz olarak kaldığı yerden devam edecek ve yapılan fesihlerin haksız olarak nitelendirilmesi söz konusu olacaktır.
Bu kapsamda kanaatimce, futbolcu ve kulüplerin sözleşmelerinin mücbir sebep nedeniyle feshedilmesinde ani kararlar vermesi tarafları zor durumda bırakacak, salgının yayılma hızı ve vaka sayılarının artmasına göre sözleşme fesihlerinin hukuka uygunluğu değişkenlik gösterecektir. Bu nedenle tarafların serinkanlı ve sakin kalarak Türkiye Futbol Federasyon’nun ligin devam etmesi ya da etmemesi hususunda karar almasını beklemeli ve karara göre süreci tekrardan ele alması hukuki açıdan daha uygun olacaktır. Söz konusu durumda aşağıda belirtildiği üzere tarafların, müzakere sonucunda mevcut sözleşmeye getirecekleri ek protokoller ile uyarlama yoluna gidebilme imkanlarının bulunduğu hatırlatılmaktadır.
II. Futbolcu Sözleşmelerinin Koronavirüs (Covid-19) Nedeniyle Uyarlanması
Futbol kulüplerinin birçok gelir kaleminden yoksun kalmalarına sebep olan Koronavirüs (Covid-19) nedeniyle ileriki zamanlarda ekonomik olarak sıkıntılı günler geçireceği aşikardır. Bu nedenle futbol kulüplerinde cereyan eden finansal problemin yöneltilmesi adına futbolcu maaşlarının indirime gidilmesi halihazırda gündeme gelmiştir. Söz konusu indirimin nasıl olması gerektiği noktasında, Medeni Kanun 2. maddesi nazara alınarak, dürüstlük kuralına riayet edilmesi hakkaniyetli bir indirim olması gerekmektedir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, futbolcuların kalan ücretlerine tamamen hak kazanamaması dürüstlük kuralına aykırılık teşkil edecektir. Bununla birlikte, FIFA ile Uluslararası Profesyonel Futbolcular Birliği arasında geçtiğimiz günlerde yapılan toplantıda Koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle liglerin ertelenmesinden dolayı, kulüplerin yüz yüze geleceği ekonomik krizden dolayı futbolcuların maaşlarında %50 indirime gidilmesi formülünü geçtiğimiz günlerde gündeme getirmiş olup taraflar arasındaki müzakereler halen devam etmektedir.
III. Liglerin Askıya Alınması Karşısında 2020 Yılı İtibariyle Sözleşmesi Bitecek Olan Futbolcuların Akıbeti
Liglerin askıya alınması ile birlikte, 2019-2020 sezonu sonunda sözleşmeleri bitecek olan futbolcuların akıbetinin ne olacağı hususu tartışma konusu haline gelmiştir. Belirtilmesi gerekir ki, Türkiye’de top koşturan ve sözleşmesi yıl sonunda bitecek olan her profesyonel futbolcu sözleşmesinin bitiş tarihi 31 Mayıs olarak kabul edilmektedir. Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı’nın 19. maddesinde “Her halükarda sözleşmelerin bitiş tarihinin 31 Mayıs olarak tespit edilmesi zorunludur. Sözleşme bitiş tarihinden sonra resmi müsabakaların devam etmesi halinde, sözleşmenin süresi müsabakaların bitimine kadar uzamış sayılır.” şeklinde düzenlenmiştir. Örnek vermek gerekirse, sözleşmesi 2019-2020 sezonu sonunda bitecek bir profesyonel futbolcunun sözleşme bitiş tarihi normal şartlarda madde hükmü gereğince 31 Mayıs olacaktır. Ancak salgın nedeniyle ligin uzaması ve akabinde müsabakaların 31 Mayıs tarihinden sonra halen devam etmesi halinde, sözleşme ancak müsabakaların bitiminde son bulacaktır.
IV. Sonuç
Futbolcunun maçlara çıkmanın yanında salgın nedeniyle henüz imkansızlaşmamış bir takım asli borçlarının da var olduğu kabul edilirse, kısmi imkansızlığın gerçekleştiği söylenemeyecektir. Gerçekten de TFF resmi internet sitesinde yer alan örnek sözleşme incelendiğinde, profesyonel futbolcuya sadece maçlara katılmaktan ziyade, antrenmanlarda yer alma, tehlikeli spor ya da faaliyetlere katılmama, özel hayatına ve sağlığına dikkat etme, gibi bir takım borçların da yüklendiği görülecektir. Doktrinde profesyonel futbolcu sözleşmesinin asli yükümlülüğü olarak futbolcunun, futbol takımının bir parçası olmasının esas alındığı ifade edilmektedir.
Futbolcunun maçlara çıkmanın yanı sıra başka asli borçlarının da olduğu kabul edilirse; salgının hastalık nedeniyle maçların ertelenmesi mücbir sebep olmakla beraber ifa imkansızlığına neden olmadığı kabul edilmelidir. Bu durumda sözleşme mevcudiyetini korumakta ve futbolcu ücrete hak kazanmaktadır. Salgın nedeniyle gelirleri azalan, bu nedenle aşırı ifa güçlüğüne düştüğünü öne süren ve futbol sözleşmesinde temel aldığı amacı boşa çıkan kulüpler Türk Borçlar Kanunu madde 138 uyarınca uyarlama davası açarak futbolcu ücretlerinin ifanın kendilerinden beklenmesinin dürüstlük kuralına aykırı olacağını ispat ederek uyarlama talep edebilmelidir.
Son olarak; işveren konumundaki kulüplerinin Türk Borçlar Kanunu madde 417 ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği yasa hükümleri uyarınca salgına karşı gerekli tedbirleri alması ve azami ölçüde hakimiyet alanında sosyal izolasyona dikkat etmesi gerekmektedir.
Av. Ahmet Gürkan KANGALLI
KAYNAK :
1. Sözleşmeden doğan borçların ifasında hukuki imkansızlık ve sonuçları – Ş.Barış ÖZÇELİK
2. Türkiye Futbol Federasyonu Resmi İnternet Sitesi
