Haftanın 7 günü ve 24 saat esasına göre çalışılan işyerlerinde işveren tarafından işçi postalarının istisna olarak sayılan sektörler haricinde en az 3 vardiya olarak düzenlenmesi yasal zorunluluk gereğidir.
Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik madde 4’te İşçi Posta Sayılarının Düzenlenmesi başlığında aynen; “Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde posta sayısı 24 saatlik süre içinde en az üç işçi postası çalıştırılacak şekilde düzenlenir. Ancak turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti ve petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamında yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü işyerlerinde faaliyet gösteren alt işveren tarafından yürütülen işlerde düzenleme 24 saatte iki posta olacak şekilde yapılabilir.” hükümleri yer almaktadır.
İlgili Yönetmelik İşçi Postalarının Değişme Süresi başlıklı 8 inci maddesinde aynen; “Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları çalıştırılarak yürütülen işlerde postalar; en fazla bir iş haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci iş haftasında gündüz çalıştırılmaları suretiyle ve postalar birbirlerinin yerini alacak şekilde düzenlenir.” hükümleri yer almaktadır. İşveren ayrıca posta değişiminde işçileri sürekli olarak en az on bir saat dinlendirmeden çalıştıramaz.
En geç iki haftada bir işçinin çalıştığı vardiyanın değişmesi zorunluluğu esasen işçi sağlığını korumaya yönelik bir hüküm olarak getirilmiştir. Bu nedenle işçi tarafından yazılı rıza ve onay olsa dahi işçinin sürekli olarak aynı vardiyada çalışmasına Kanun izin vermemektedir. İşçi onayı ile dahi işçilerin sürekli aynı vardiyada çalışmasına izin verilmezken, işveren tarafından işçilerin sürekli şekilde gece vardiyasında çalıştırılması ve vardiyasının değiştirilmemesi işçi için iş akdini haklı fesih sebebidir. Postaların en geç iki haftada bir değiştirilmemesinin İş Müfettişleri denetiminde tespit edilmesi halinde ise ayrıca işverene idari para cezası uygulanmaktadır.
Konuya ilişkin yerleşik Yargıtay içtihatları da bu yönde olup bu nedenle yapılan fesihlerde işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadır.
… Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesine göre postaların en fazla bir iş haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci haftasında gündüz çalıştırılmaları suretiyle ve postalar birbirlerinin yerini alacak şekilde düzenlenmesi gerektiği, işin niteliği ve yürütümü, iş sağlığı ve güvenliği göz önünde tutularak, gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esasının da uygulanabileceği düzenlenmiştir. Davalı İşverence Yönetmelik hükmüne aykırı olarak davacı son bir ay sürekli olarak gece vardiyasında çalıştırılmıştır. Diğer yandan dosyadaki bilgi ve belgelerden davacının iş akdini feshettiği dönemde annenin ilgi ve sevgisine muhtaç iki küçük çocuğunun bulunduğu ayrıca davacının sağlık problemlerinin olduğu anlaşılmaktadır. Yargılama sırasında dinlenen tanık beyanlarından ve dosyadaki belgelerden davacının aile ve sağlık mazeretlerinden dolayı bir süre gece çalıştırılmamasına ilişkin talebini işyeri yetkililerine bildirdiği ancak işveren tarafından bu talebin karşılanmadığı sabittir. Davalı işverenin işçiyi anılan yönetmeliğe aykırı olarak çalıştırdığı ayrıca gözetme borcuna aykırı davranması nedeniyle davacının iş sözleşmesini haklı olarak feshettiğinin kabulüyle kıdem tazminatına hükmedilmesi gerekirken reddi hatalı olup bozma nedenidir. (Yargıtay 22. HD, Esas Numarası: 2017/24339, Karar Numarası: 2019/18396, Karar Tarihi: 08.10.2019)
Özgür DEMİR
İş Başmüfettişi
Bilirkişi
