Sanal Para
-Genel Olarak
Genel Olarak Sanal para, elektronik paranın bir çeşidini oluşturmaktadır. Yani elektronik para sanal parayı kapsamaktadır. Sanal para ve elektronik paranın her ikisi de dijital biçimdedir. Ancak aralarında farklar bulunmaktadır. Elektronik parada hesap birimi Euro, Dolar, Türk Lirası gibi geleneksel, yasal tedavülü bulunan para birimleridir. Oysaki sanal para birimleri Linden Dolar, Bitcoin gibi sonradan icat edilen ve yasal tedavülü bulunmayan para birimleridir. Elektronik para, onu çıkaran dışındakiler tarafından kabul edilmektedir. Sanal para birimleri ise sanal bir topluluk içinde kabul edilmektedir. Elektronik para yasal olarak düzenlenmektedir. Buna karşılık sanal para birimlerinin kanuni düzenlemesi bulunmamaktadır. Elektronik parayı çıkaran yasal olarak düzenlenmiş bulunan elektronik para kuruluşlarıdır. Sanal parayı finansal alanda olmayan özel kişiler çıkarmaktadır. Elektronik paranın arzı sabittir. Sanal parada ise paranın arzı sabit değildir, onu çıkaranın kararına bağlıdır. Elektronik paranın itibari değeri garanti edilmiştir. Sanal parada ise garanti edilmemiştir. Elektronik para, denetim altındadır. Sanal parada ise denetim yoktur. Elektronik parada risk işletimsel/operasyonel açıdan olabilir. Sanal parada hem işletimsel/operasyonel açıdan hem de hukuki açıdan, kredi ve tedavül kabiliyeti açısından riskler vardır.
b.) Kısaca Bitcoin;
b.a.) Tanımı ve Yapısı
Bitcoin ilk kripto para birimidir. Çalışma prensibi kriptografi (şifreleme) yöntemine dayanır. Bitcoin denkler arası/eşitler arası (peer to peer) elektronik para transfer sistemi, 2009 yılında deneysel olarak takma adı Satoshi Nakamoto olan kişi tarafından başlatılmıştır . Bitcoin’in sahip olduğu eşitler arası elektronik para transferi modeli yeni para arzının hiçbir merkezi otorite tarafından yapılmaması ve para transfer işlemlerinin de merkezi bir otorite tarafından takip edilmemesi anlamına gelmektedir, yani Bitcoin herhangi bir merkez bankası, resmi kuruluş vs. ile ilişiği olmayan, ancak ülkelerin para birimleri ile alınıp satılabilen ve herhangi bir aracı kuruma gerek kalmadan transfer edilebilen bir tür dijital para birimidir.
b.b.) Hukuki Uyuşmazlıklarda Bitcoin
Hukuki uyuşmazlıklara da konu olmaya başlayan kripto paralar gelecekte daha yaygın şekilde hukuki uyuşmazlık konusu olacağa benziyor. Mahkemelerinde önüne gelen kripto para kaynaklı uyuşmazlıklar arttıkça benzeri emsallerinde çoğalacağı kanaatindeyim şöyle ki, emsal kararlara bir örnek olarak 2018 yılında Çin Shenzhen Mahkemesi, bir değer aktarımı davasındaki anlaşmazlık sonucunda Bitcoin’in davacıya geri iadesine karar vererek Bitcoin’i mülk olarak kabul etmiştir.
Ülkemizde ise henüz kripto paralar ile ilgili hiçbir hukuki niteleme ve tanım yapılmamış, hiçbir hukukî düzenleme yürürlüğe girmemiştir
b.c.) Edinilmiş Mallar Açısından Değerlendirme
Boşanma davalarında mal paylaşımı ayrılma süresince olan çiftlerin en çok sıkıntı yaşadığı konulardan biridir. Bu durumda edinilmiş mallar rejimi ile eşler arasında adil bir şekilde mal paylaşımı yapılır. Fakat, bu paylaşım yapılırken mal varlığının tespiti her zaman çok kolay olmayabilir. Bu başlık altında eşlerden birinin bitcoin’e yatırım yapması durumunda, bu yatırımın mal paylaşımındaki durumunu değerlendireceğim.
1 Ocak 2002 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan “Edinilmiş Mallara Katılım”, her iki tarafın da çıkarının eşit şartlarda gözetilmesini sağlar. Buna göre, eşlerin evlendikten sonra çiftlerden birinin ya da ikisinin çalışarak elde etmiş olduğu mallar üzerinde ikisinin de eşit derecede hakkı vardır. 2002 yılı yasasına göre “Edinilmiş Mallar Rejimi” sayesinde, eşlerin evlilik süresi içerisinde çalışarak sahip oldukları ücretler edinilmiş mallar olarak geçer. Buna göre çalışma hayatından elde edilen maaş, prim, kazanç gibi gelirlerin hepsi birer edinilmiş maldır. Edinilmiş mal kapsamındaki varlıkların satışından doğan gelirler de aynı şekilde bu kapsamda yer alır. Taraflar yukarıda bahsedildiği üzere evlilik birliği içinde kazanmış oldukları gelirler ile bitcoin alması durumunda bunlarında doğal olarak paylaşıma tabi olması gerekmektedir. Ancak; bitcoin’in alımının, satımının ya da kullanımının izlenmesi ve ispat edilmesi zordur. Eğer bitcoin alım-satım işlemleri için banka aracılığıyla alım-satım mercilerine gönderilmiş kayıtlar var ise gönderilen para edinilmiş mallara konu olabilir ancak, alınan sanal para çoğu zaman takip edilemediğinden miktarında olan artışlar ve azalmaların ispatı oldukça zor olacaktır.
KAYNAKÇA
European Central Bank, 2012, s.28.
Ly, K. M.: Coining Bitcoin’s Legal-Bits: Examining the Regulatory Framework for Bitcoin and Virtual Currencies, Harvard Journal of Law & Technology, Volume 27, Number 2, Spring 2014, s.592.
Central Bank, 2012, s.5-6.
Kripto (crypto) gizli, saklı anlamına gelmektedir. http://dictionary.reference.com/ browse/crypto- (Erişim 02.11.2014).
Bir cryptocurrency yani kripto para birimi olan Bitcoin alanında ilktir. Ancak daha sonra başka kripto birimleri de çıkmıştır. Bunlar Altcoin olarak anılmaktadır. https://www.cryptocoinsnews.com/cryptocurrency/ (Erişim 02.11.2014); Altcoin, Bitcoin alternative’in kısaltmasıdır. Bitcoin’in alternatifi diğer kripto para birimleri genel olarak Altcoin olarak anılmaktadır. Altcoin’lerin içinde en bilineni Litecoin’dir. https://www.cryptocoinsnews.com/altcoin/ (Erişim 02.11.2014). Litecoin, genellikle Bitcoin ile alınıp satıldığı için ikisinin birbirine paralel olarak yükselmekte veya düşmekte olduğu çoğunlukla gözlenmektedir. http://www.bigpara.com/haber-detay/gundem/yatirimda-bitcoin-ve-litecoin-iliskisi/957982/ (Erişim 02.11.2014).
http://www.bilalkucuksengun.av.tr/blog/evlilik-birliginde-mal-kacirma-hususunda-bitcoinin-degerlendirilmesi/.
https://coin-turk.com/cin-tahkim-mahkemesi-kripto-paralari-mulk-olarak-tasdik-etti
