Pazartesi gününden itibaren açılacak hukuk davalarında, dava harçlarının yanında HMK 120. Madde uyarınca GİDER AVANSI yatırılması zorunludur. Bu husus, usul yasamızda ilk defa ihdas edilmiştir.
HUMK 180., 413. maddelere göre dava açılırken, harç ve posta gideri yatırılırken yeni usul kanunu HMK 120. Maddeye göre; yargılamanın hızlandırılması için, her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarın dava açılırken ödenmesi öngörülmüştür. Maddenin ikinci fıkrasında ise; avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması hâlinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilmesi öngörülmüştür.
HMK 114. Maddede davacının yatırması gereken gider avansının yatırılmış olması dava şartları arasında sayılmıştır.
Yani, Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde öngörülen GİDER AVANSININ dava açılırken ödenmemesi davanın reddi nedeni olacaktır. Ya da eksik gider avansının iki haftada ödenerek tamamlanmaması yatırılacak giderle yapılacak işlemin, kesin sürede para yatırılmadığı için yapılamayacak olması davanın kaybedilmesine sebep olabilecektir.
Burada gerek hukukçuların gerek vatandaşların çok hassas davranmalarını gerektirir önemli durum söz konusudur. GİDER AVANSININ DAVA AÇILIRKEN YATIRILMASI ve TAMAMLANMASI İSTENDİĞİNDE KESİN SÜRE İÇİNDE TAMAMLANMASI ZORUNLUDUR.
Burada belirtilen AVANS miktarı davanın türü ve özelliklerine göre Adalet Bakanlığınca ilan edilecek gider avansı tarifesine göre belirlenecek olmasına rağmen bu güne dek bu yönde bir tarife yayınlanmamıştır.
Pazartesi gününden itibaren bu TARİFE ve AVANS UYGULAMALARI uygulamaya geçiyor.
Yaptığım araştırmaya göre Bakanlık tarifeler konusunda çalışma yapmış ve Türkiye çapında örgütlenmiş meslek örgütlerine, muhtemel tarife taslaklarını göndererek görüş istemiştir.
Meslek örgütlerince verilen cevaplarda ise, taslak tarifelerdeki rakamların yüksek olduğu ve vatandaşı hak aramadan, dava açmadan caydırıcı etkisi olabileceği endişeleri dile getirilmiştir. Gider avansının peşin alınması ile adaletin tecelli etmesine Devlet eliyle zorluk çıkarılmış olunacağı yönünde eleştirilmiştir.
Yasa maddesinin gerekçesinde; gider avansı düzenlemesi ile dava için gerekli masrafların zamanında yatırılmamasından dolayı davaların gecikmesinin önüne geçilmesinin amaçlandığı belirtilmektedir.
Bakanlığın gider avansı tarifeleri bu güne kadar, biz hukukçular tarafından da bilinmemekteydi.
ADALET BAKANLIĞI'NIN HMK GİDER AVANSI TARİFESİ
Adalet Bakanlığı'nın HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU GİDER AVANSI TARİFESİ 30.09.2011 günü yayımlanmıştır. Bu tarifenin "Gider avansı miktarı" başlıklı 4. Maddesi şu şekildedir:
“MADDE 4 – (1) Davacı,
a) Taraf sayısının BEŞ KATI tutarında TEBLİGAT gideri,
b) Dava dilekçesinde tanık deliline dayanılmış ve tanık sayısı belirlenmiş ise TANIK SAYISINCA TANIK ASGARİ ÜCRETİ VE TEBLİGAT GİDERİ, tanık sayısı belirtilmemiş ise EN AZ ÜÇ TANIK ASGARİ ÜCRETİ VE TEBLİGAT GİDERİ,
c) Dava dilekçesinde keşif deliline dayanılmış ise KEŞİF HARCI AVANSI ile birlikte 75 TL. ULAŞIM GİDERİ,
ç) Dava dilekçesinde bilirkişi deliline dayanılmış ise Bilirkişi Ücret Tarifesinde davanın açıldığı mahkeme için öngörülen BİLİRKİŞİ ÜCRETİ,
d) Diğer iş ve işlemler için 50 TL,
TOPLAMINI AVANS OLARAK ÖDER.” Olarak GİDER AVANSI TARİFESİ tarifesi belirlenmiştir.
Bu tarifeye göre, aylar bazen de yıllar sonra yapılması muhtemel TÜM YARGILAMA MASRAFLARI PEŞİN PEŞİN TALEP EDİLMEKTEDİR. Davasını açmak için dava harcını dahi denkleştiremeyen ve adli yardıma da başvurmayan vatandaşların bu kadar yekün bir parayı DEF’ATEN ÖDEMELERİ İMKANSIZDIR DİYEBİLİRİZ.
Bu tarife uyarınca, yukarıda sayılanlardan BİLİRKİŞİ ÜCRET TARİFESİ UYARINCA BİLİRKİŞİ ÜCRRETİ de peşin talep edilmekte olduğu için dava harçlarından çok DAVA AVANSI vatandaşları ve biz hukukçuları yoracağa benziyor. Tam da “astarı yüzünden pahalı” olayı yani.
Adalet Bakanlığı’nca HMK uyarınca ilk defa böyle bir gider avansı tarifesi çıkarılmıştır. Tarifelerin veya yasa hükmünün yumuşatılmaması halinde bu konu yargı camiasında çook tartışılacaktır.
Dava türüne göre belirlenecek bu avansın davacı tarafından yatırılamaması halinde davasının reddolunması, maddi külfete yüklenmiş çok ağır bir müeyyidedir. Yargılamayı hızlandırmaya çalışırken insanımızın hak kaybına uğramasının da önüne geçmek için tarife rakamlarının daha makul düzeyde, ya da peşin olarak istenmemesinde yarar vardır.
2 Ekim Pazartesi günü ve sonrasında dava açarken, daha sonra mağdur olmamak için tarife uygulaması yerleşmemiş olsa bile yasal zorunluluktan dolayı DAVA GİDER AVANSI adı altında da bir miktar para yatırılmasını unutmayınız.
Her yasanın bir adaptasyon dönemi olacaktır. Yasalar değişime ve revizeye açıktır. Uygulamada yaşanacak sorunlar mutlaka değişim ve revize ile ortadan kaldırılacaktır.
Nitekim HMK, yürürlüğe girmeden değişim başlamıştır dahi. Adli tatil süresi değişti mesela. Mecliste kabul edilen yasada adli tatilin 1 Ağustos 5 Eylül arasını kapsayacağı belirtilmekte iken geçen ay çıkarılan KHK ile Adli tatilin başı ve sonu değişerek adli tatil süresi 20 Temmuz 1 Eylül olarak değiştirilmiştir.
Bu günden itibaren mahkeme kalemleri ve veznelerinin gündemi GİDER AVANSI OLACAK.
Vatandaş, yargılama hızlanacak! diye devlete böyle büyük avanslar verebilecek mi?
Nasipse, eğri oturup doğru konuşarak, yaşayarak göreceğiz.
Unutmamak gerekir trafik kazalarının ekseriyeti AŞIRI HIZDAN! Kaynaklanmaktadır. “Hız, sebebi hasarettir”:)) “ekşi sözümü” işte buraya yazıyorum.
Daha “Hacı Murat”’lık günlerini yad eden Yargıyı, aniden Formula Pistine sokmaya çalışarak, su kaynatıp, motoru şanzımanı da dağıtmasına sebep olmayalım.… www.hukukihaber.net
[email protected]
(Bu yazı, sayın Av. Vedat ORUÇ tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)
