"İçtihat Metni"

T.C.

D A N I Ş T A Y

DÖRDÜNCÜ DAİRE

Esas No : 2023/13684

Karar No : 2025/2718

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : 1- ... 2- ...

3- ... 4- ...

5- ...

VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Genel Müdürlüğü

VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: 14/12/2017 tarih ve 30270 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 22/09/2017 tarih ve 2017/10927 sayılı Bakanlar Kurulu kararı uyarınca, Ankara Bala 2. Kısım Arazi Toplulaştırma ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Projesi kapsamında, Ankara ili, Bala ilçesi, ... mahallesinde yer alan ve davacıların hissedarı olduğu ..., ..., ..., ... ve ... parsel sayılı taşınmazların bulunduğu alanda yapılan arazi toplulaştırmasının anılan parsellere ilişkin kısmının iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; arazilerin kullanım bütünlüğü ve davacıların mülkiyet hakları da dikkate alındığında; Ankara ili, Bala ilçesi, ... Mahallesi ..., ..., ..., ... ve ... parselde bulunan taşınmazların toplulaştırılması neticesinde oluşan yeni parsellerin ekonomik, ekolojik, tarımsal ve toplumsal yönden daha işlevsel olduğu, yapılan toplulaştırma işleminin Arazi Toplulaştırması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği'nde toplulaştırma ile ilgili olarak belirlenen usul ve esaslara uygun olarak yapıldığı anlaşıldığından, bahsi geçen taşınmazlar hakkında yapılan dava konusu toplulaştırma işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İdare Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacılar tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, 1. sınıf sulu tarım arazisi niteliğinde olan ... parselin, toplulaştırma işlemleri neticesinde 2. sınıf kuru tarım arazisi olan ... ada ... parsele taşındığı, ... ve ... parsellerin bütün halinde kullanılması mümkün iken ikiye bölünerek tahsis yapıldığı, ... ve ... parsellerin verimsiz alana taşındığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Cevap verilmemiştir.

TETKİK HÂKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Dördüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu'nun 1. maddesinde kanunun amacı, toprağın verimli şekilde işletilmesini, işletilmesinin korunmasını, birim alandan azami ekonomik verimin alınmasını, tarım üretiminin sürekli olarak artırılmasını, değerlendirilmesini ve buralarda istihdam imkanlarının artırılması, yeterli toprağı bulunmayan ve topraksız çiftçilerin zirai aile işletmeleri kurabilmeleri için Devletin mülkiyetinde bulunan topraklarla topraklandırılmaları, desteklenmeleri, eğitilmeleri, ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalanan tarım topraklarının gerektiğinde ve imkanlar ölçüsünde genişletilmesi suretiyle de toplulaştırılmasını, tarım arazisinin ailenin geçimini sağlamaya ve aile iş gücünü değerlendirmeye yeterli olmayacak derecede parçalanmasını ve küçülmesini önlemeyi, yeni yerleşme yerleri kurmayı, mevcut yerleşme yerlerine eklemeler yapmayı, zorunluluk halinde tarım arazisinin diğer amaçlara tahsisini düzenlemeyi, dağıtılmayan tarım arazisinin değerlendirilme şeklini belirlemeyi, Cumhurbaşkanınca gerekli görülen diğer bölgelerde gayrimenkullerin Milli Güvenlik nedeniyle mülkiyet ve tasarruf şekillerinde ve yerleşim yerlerinde düzenlemeler yapmayı, sağlamak olarak tanımlanmıştır. Arazi Toplulaştırması Ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği'nin "Parsellerin yeniden düzenlenmesi" başlıklı 16. maddesinde; proje alanının yeniden düzenlenmesinde; maliklerin istekleri de dikkate alınarak parsel değer sayılarından azami yüzde on ortak tesislere katılım payı düşüldükten sonra kalan miktarın toplamına eşit değerdeki alan, mümkünse tek parsel olarak tercih sırasına göre verilmeye çalışılacağı, uygulamaya tabi parseller üzerinde zemine bağlı hakların varlığı halinde söz konusu parsellerin, hak lehtarlarının görüşü doğrultusunda parselasyon işlemine tabi tutulacağı, sabit tesisler ile çevre ve doğaya görünüm güzelliği veren arazi, yapı ve tesislerin mümkün olduğunca eski maliklerine verilecek şekilde parselasyon planlaması yapılacağı, ancak mal sahibinin birden fazla bu özellikte sabit tesisi var ise malikin bunlardan birinin etrafındaki toplulaştırma isteğinin dikkate alınacağı, proje alanında birden fazla yerleşim birimleri arasındaki sınır düzeltmelerinin, parsel değer sayısı dikkate alınarak ilgili mevzuat hükümlerine göre yapılacağı, dikili tarım arazileri ile örtü altı tarımı yapılan arazilerin gerektiğinde kendi içinde toplulaştırmaya konu olacağı, bu yerlerde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında belirlenen parsel büyüklüklerinin esas alınacağı, uygulamaya tabi parsellerde kamu kuruluşlarınca tesis edilmiş olan irtifak haklarının varlığı halinde; derecelendirme ile denklik sağlanarak ve mülkiyet-zemin uyumu korunarak parselasyon işlemi yapılacağı, kamu kuruluşlarınca tesis edilmiş olan irtifak hakları, yeni parsellere maliklerin muvafakati alınmadan ve herhangi bir bedel ödenmeden aktarılacağı, proje sahasındaki sabit tesislerin tescile tabi olsun ya da olmasın tüm dokümanları ilgili kişi ve kuruluşlardan temin edilerek bunlardan yerleri değiştirilemeyecek olanların mevcut durumlarının korunabileceği, mevcut hali ile korunamayan, ancak korunması gereken sabit tesis içeren parsellerde kesinti miktarı kadar alan, öncelikle malikin diçin ödeme yapılabileceği, hazine taşınmazı ile karşılanacak alan, arazi toplulaştırması kriterlerine göre bağımsız bir parsel olma niteliğini kazanabilecek durumda ise müstakil parsel olarak, aksi takdirde sabit tesis parseli ile hisselendirilebileceği, davalı parsellerin, dava konuları incelenerek, tarafların rızası ve istekleri doğrultusunda toplulaştırmaya konu edilebileceği düzenlenmektedir.

Dosyanın incelenmesinden; dava konusu toplulaştırma işlemine konu alanın 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Kanun uyarınca 14/12/2017 tarih ve 30270 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla uygulama alanı olarak ilan edildiği, bu kapsamda davacıların Ankara ili, Bala ilçesi, ... Mahallesi ..., ..., ..., ... ve ... parselde bulunan taşınmazları hakkında toplulaştırma işleminin yapılması üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Dava konusu ... parsele karşılık, toplulaştırma işlemleri sonucu davacılardan ...' a ... ada ... parselin, diğer davacılar ..., ..., ... ve ...' a ... ada ... parselin tahsis edildiği, eski ... parselin sulu 1. sınıf tarım arazisi olduğu, ... ada ... parselin ... nolu kadastral parsel ile çakışık halde olduğu, ...' a tahsis edilen ... ada ... parselin ise kuru şartlarda tarımsal faaliyet yapılan 2. sınıf tarım arazisi olduğu, taşınmazın bu parsele taşınması esnasında alanının artırılarak taşındığı, 33.581 m² parsel büyüklüğüne sahip eski ... numaralı parselde 12.592 m² hissedar olan ...'ın bu parseldeki hissesinin ... ada ... parsele taşınırken, parsel büyüklüğünün 20.461 m²'ye yükseltildiği anlaşılmaktadır.

Davacılardan ...'a 1. sınıf sulak arazi karşılığında, 2. sınıf kuru tarım arazisi tahsis edildiği, davacıya tahsis edilen ... ada ... parselin yüz ölçümü yaklaşık 8 dönüm artırılarak verilmiş olsa da, eşdeğer bir tahsis yapıldığının kabul edilemeyeceği, davalı idare işlemin davacının muvafakatı ile yapıldığını iddia etmekte ise de, konunun teknik olması nedeniyle, muhataplarınca tam olarak kavranamamış olmasının normal olduğu, 1. sınıf sulak arazinin 2. sınıf kuru araziye taşınması yönünde bir talebin hayatın olağan akışına da aykırı olduğu, taşınmanın rızaya dayalı olarak gerçekleştiği iddiasının şüpheye mahal vermeyecek şekilde ortaya konulamadığı, ... parsele karşılık, toplulaştırma işlemleri sonucu davacılardan ...' a ... ada ... parselin tahsis edilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı, söz konusu aykırılığın ... parsel yönünden toplulaştırma işleminin tamamını sakatladığı anlaşıldığından, kararın bahse konu parsele ilişkin kısmında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Dava konusu ... parsel ve ... parsele karşılık davacılardan ...'a ... ada ... parselin, diğer davacılar ..., ..., ... ve ...' a ... ada ... parselin tahsis edildiği, ... ve ... numaralı kadastral parsellerin bitişik parseller olduğu, ... parselin 15.000 m², ... parselin 90.000 m² olduğu, ...'a ... parseldeki 5.625 m² hissesine ve ... parseldeki 33.750 m² hissesine karşılık ... ada ... parselden sırasıyla 3.686 m² ve 32.623 m² hisse verildiği, diğer davacılar ..., ..., ... ve ...' ın ... parseldeki 5.625 m² hissesine ve ... parseldeki 33.750 m² hissesine karşılık ... ada ... parselden sırasıyla 4.850 m² ve 19.011 m² hisse verildiği, bu durumda ..., ..., ... ve ...' ın ... parseldeki 33.750 m² hissesinin ... ada ... parsele taşınırken 19.011 m² ye düşürüldüğü, derecelendirme katsayıları incelendiğinde ... parselin katsayısı 0,53 iken, ... ada ... parselin derecelendirme katsayısının 0,41 olduğu, raporda da taşınmazların verimlilik ve değer açısında yaklaşık aynı derecede olduğu belirtilmiş olmasına karşılık yaklaşık 12 dönümlük bir kesintinin nasıl hesaplandığının ortaya konulamadığı gibi parselin kısmen başka bir bölgeye taşınmasının teknik zorunluluğu da ortaya konulamamıştır. Bahse konu parseldeki 12 dönümlük küçülme ve yer değişikliği gerekçesinin aydınlatılabilmesini teminen yeniden bilirkişi raporu düzenlenmek suretiyle karar verilmesi gerektiğinden, kararın ... ve ... nolu parsellere ilişkin kısmında da hukuki isabet bulunmamaktadır.

Diğer yandan dava konusu ... ve ... parsele karşılık davacılara ... ada ... parsel ve ... ada ... parsel verilmiş olup, ... ve ... numaralı kadastral parsellerin toplulaştırma öncesi iç içe durumda parseller olduğu, fiilen tek parsel olarak kullanılabilir halde iken toplulaştırma işlemi neticesinde, sınır komşusu olmayan iki ayrı parsel olarak planlandığı, arazi toplulaştırmasında amacın küçük parsellerin bir araya getirilerek daha işlevsel kullanımını sağlamak olduğu düşünüldüğünde, fiilen tek bir parsel olarak kullanılabilen ... ve ... parselin yine aynı hissedarlara birbirinden ayrı iki parsel olarak tahsis edilmesinin teknik bir zorunluluktan kaynaklanıp kaynaklanmadığının ortaya konulmadığı, bu hususun aydınlatılabilmesini teminen yeniden bilirkişi raporu düzenlenmek suretiyle karar verilmesi gerektiğinden, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına ilişkin istinaf isteminin reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ... ve ... parseller yönünden de hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;

1. Temyiz isteminin kabulüne,

2. Temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,

3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 28/04/2025 tarihinde oyçokluğuyla kesin olarak karar verildi.

(X) KARŞI OY :

Davacıların Ankara ili, Bala ilçesi, ... Mahallesi ..., ..., ..., ... ve ... parselde bulunan taşınmazları hakkında toplulaştırma işleminin yapılması üzerine bakılan davanın açıldığı, dava konusu 1. sınıf sulak arazi olan ... parsele karşılık, toplulaştırma işlemleri sonucu davacılardan ...' a 2. sınıf kuru arazi niteliğinde olan ... ada ... parselin tahsis edildiği, eski ... numaralı parselde 12.592 m² hissedar olan ...'ın iş bu parseldeki hissesinin ... ada ... parsele taşınırken, 20.461 m² yüzölçümüne yükseltildiği, davacının parselinin idareye vermiş olduğu ... sayılı dilekçeye istinaden eski ... ve ... parselinin yanına taşındığı, parseller arasındaki derece farkının, davacıya daha fazla arazi verilmek suretiyle telafi edildiği anlaşıldığından, dava konusu toplulaştırma işleminde ... parsel yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmış olup, bu parsel yönünden davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına ilişkin istinaf isteminin reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka aykırılık bulunmadığı, ... parsel yönünden kararın onanması gerektiği görüşüyle karara katılmıyorum.