BASİT YARGILAMA USULÜ NEDİR?
İddianamenin kabulünden sonra, adli para cezasını veya üst sınırı 2 yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanacak olan, duruşma yapılmadan, evrak üzerinden yürütülen bir ceza muhakemesi usulüdür.
BASİT YARGILAMA USULÜ NEREDE DÜZENLENMİŞTİR?
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 251 ve 252. Maddelerinde düzenlenmiştir.
UYGULAMADA DAHA SIK KARŞILAŞILABİLECEK SUÇLAR HANGİLERİDİR?
Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi, taksirle yaralama, hakaret, tehdit, kişilerin huzur ve sükununu bozma, konut dokunulmazlığını ihlal, iş ve çalışma hürriyetini ihlal, güveni kötüye kullanma, görevi kötüye kullanma, basit cinsel taciz, hayasızca hareketler, müstehcenlik suçu, ateşli silah bulundurma, trafik güvenliğini tehlikeye sokma gibi suçlar uygulamada daha çok karşımıza çıkabilecektir.
BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANMASI ZORUNLU MUDUR?
Zorunlu değildir. Basit yargılama usulünün uygulanmasına Hakim karar verecektir.
MAHKEME BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANMASINDAN VAZGEÇEBİLİR Mİ?
Hüküm verilinceye kadar her aşamada bu usulün uygulanmasından vazgeçebilir.
BASİT YARGILAMA USULÜ HANGİ HALLERDE UYGULANMAZ?
Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hallerinde ve soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında basit yargılama usulü uygulanmaz. Ayrıca basit yargılama usulü kapsamına giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması halinde yine basit yargılama usulü uygulanmaz.
BASİT YARGILAMA USULÜ UYGULANIRSA BEYAN VE SAVUNMALAR NASIL ALINACAKTIR?
Mahkemece sanık, mağdur ve şikayetçiden 15 gün içerisinde beyan ve savunmalarını yazılı olarak bildirmeleri istenecektir.
MAHKEME HÜKÜM VERİRKEN CUMHURİYET SAVCISININ GÖRÜŞÜNÜ ALACAK MIDIR?
Mahkeme Cumhuriyet Savcısının görüşü alınmaksızın karar verecektir.
MAHKEME HÜKÜM İLE İLGİLİ HANGİ NOKTALARA DİKKAT EDECEKTİR?
Türk Ceza Kanunun 61. Maddesini dikkate almak suretiyle, Ceza Muhakemesi Kanunun 223. Maddesinde belirtilen kararlardan birine hükmedebilecektir.
MAHKUMİYET KARARI VERİLİRSE BİR İNDİRİM SÖZ KONUSU OLACAK MIDIR?
Mahkumiyet halinde sonuç cezadan ¼ oranında indirim yapılacaktır.
KISA SÜRELİ HAPİS CEZASI SEÇENEK YAPTIRIMLARA ÇEVRİLEBİLİR YA DA HAPİS CEZASI ERTELENEBİLİR Mİ?
Evet, koşulları bulunması halinde seçenek yaptırımlar veya erteleme mümkün olabilir.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI İLE İLGİLİ AYRI BİR PROSEDÜR VAR MIDIR?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunu uygulayabilmek için sanığın yazılı olarak karşı çıkmaması gerekmektedir.
BASİT YARGILAMA USULÜ SONUCUNDA VERİLEN HÜKME İTİRAZIN ARDINDAN NASIL BİR YOL İZLENİR?
İtiraz sonrasında hükmü veren mahkemece duruşma yapılır ve genel hükümlere göre yargılama devam eder. Tarafların yokluğunda Ceza Muhakemesi Kanunu 223. Maddesine göre karar verilebilir.
DURUŞMADAN ÖNCE İTİRAZDAN VAZGEÇİLEBİLİR Mİ?
Duruşmaya kadar itirazdan vazgeçme hakkı saklıdır. Bu halde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.
İTİRAZ ÜZERİNE DURUŞMALI YARGILAMA YAPILDIĞINDA MAHKEME BASİT YARGILAMA USULÜNE GÖRE VERDİĞİ KARARLA BAĞLI MIDIR?
Bağlı değildir. Ancak burada şu husus çok önemlidir: İtiraz sanık tarafından yapılmadığı takdirde, basit yargılama usulündeki sanığın faydalandığı cezada ¼ indirim korunacaktır.
İTİRAZ ÜZERİNE VERİLEN HÜKÜM SANIK LEHİNE OLURSA İTİRAZ ETMEMİŞ DİĞER SANIKLAR LEHE OLAN DURUMDAN FAYDALANACAK MIDIR?
Evet. İtiraz üzerine verilen hüküm itiraz eden sanık lehine ise, itiraz etmemiş diğer sanıklara da uygulama olanağı varsa, diğer sanıklar itiraz etmiş gibi hükümden yararlanır.
İTİRAZ ÜZERİNE VERİLEN HÜKÜMLE İLGİLİ KANUN YOLLARI AÇIK MIDIR?
Genel hükümlere göre kanun yolu açıktır.
CEZA MUHAKEMESİNE ESAS OLAN TEMEL İLKELER YÖNÜNDEN BASİT YARGILAMA USULÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ
Basit yargılama usulü sayesinde hızlı, pratik ve bir an önce sonuçlanabilen davalar zaman içerisinde şahit olacağımız hadiselerden olacaktır. Yargının iş yükünün hafiflemesine ve daha ağır suçlara hem daha çok ve hem daha verimli vakitler ayrılmasına olanak sağlayacaktır. Pratiğin teoriye uyum sağlayabilmesi elbette zaman alacaktır. Bu sebeple, şu aşamada, yeni yargılama usullerinin ülkemiz açısından faydalı mı zararlı mı olacağını şimdiden kestirmek zordur. Fakat mevcut durum itibarı ile eleştirel bir yaklaşım getirmek zaruridir.
Basit yargılama usulünün uygulandığı davalarda cumhuriyet savcısının görüşü alınmadan hüküm verilecektir. Bu da diyalektiğin bir parçasının yargılamada esas alınmayacağını ortaya koymaktadır. Bugüne kadar iddia ve savunma tezlerini çarpıştırır, bu çarpışma neticesinde ortaya bir hüküm çıkagelmiştir. Basit yargılama usulüne bu açıdan baktığımızda hukuk diyalektiğinin istisnası olarak görünmektedir.
Ceza Muhakemesinin en temel ilkelerinden biri sözlülük ilkesidir. Anladığımız kadarıyla, sözlülük ilkesi istisnai olarak askıya alınacaktır. Sanık kendini söz ile ifade edemeyecek, yazı ile ifade edecektir. Temel ilkelerden biri olan sözlülük ilkesi basit yargılama usulünde uygulanmayabilecektir.
Yüz yüzelik ilkesi nazara alındığında, dosya üzerinden inceleme yapılmasına karar verildiği takdirde, sanık Mahkeme huzuruna çıkmayacaktır. SEGBİS yöntemi ile duruşmalara bağlanılması eleştiri konusu iken ondan daha uzak bir sistem uygulanmaya başlanacaktır. Kanaatimizce bu nokta da hem uygulamada hem toplumda sorunlar yaratacaktır.
Yine Ceza Hukukunda sanığın duruşmada bulunma hakkı vardır. Adil yargılanma hakkının bir parçası olan sanığın duruşmada bulunma hakkı basit yargılama usulünün uygulandığı hallerde işlevini yitirecektir. Son olarak, savunma hakkına getireceği haleller de apaçık ortadadır.
