Hak arama hürriyeti Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 36. Maddesinde hükme bağlanmış, temel bir insan hakkıdır. Anayasa işbu madde hükmünde, "Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz." diyerek hak arama hürriyeti kapsamında vatandaşların yargı yoluna başvurarak, adil bir yargı süreci geçirmelerini anayasal güvence altına almaktadır.

İşte bu hak arama hürriyeti kapsamında her yıl yargı önüne binlerce dosya gelmektedir. Zaman zaman vatandaşlar yargı önüne taşıdıkları uzlaşmazlıklarında, kendi kendilerini temsil etmek istemektedirler. Bu husus mevzuatta da kendine yer bularak, vatandaşların bu hak ve özgürlüğe sahip olmaları sağlanmıştır. Zira Avukatlık Kanunu Madde 35 çerçevesinde vatandaşlar bazı istisnai hususlar haricinde yargı önünde kendi kendilerini temsil etme özgürlüğüne sahiptirler.

Şöyle ki; Avukatlık Kanunu Madde 35, 3. Fıkrasında "Dava açmaya yeteneği olan herkes kendi davasına ait evrakı düzenleyebilir, davasını bizzat açabilir ve işini takip edebilir." der ve ekler; "Ancak, Türk Ticaret Kanununun 272 nci maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir."

İşte bu madde hükmünden de görüleceği üzere, her ne kadar dava açmaya yeteneği olduğuna inanan herkes kendi davasına ait evrakı bizzat temsile ve takibe yetkili görünüyor olsa da, bazı kuruluşlara avukat bulundurma zorunluluğu getirilmiştir.

Bu kapsamda Avukat Bulundurma Zorunluluğu Olan Kuruluşlar;

- Türk Ticaret Kanununun 272nci maddesinde öngörülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ve

- Üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleridir.

Her yıl bir çok Anonim Şirket ve Yapı Kooperatifi Avukat Bulundurma Zorunluluğuna uymayarak, bir avukatla aylık sözleşme şeklinde veyahut şirket personeli avukat çalıştırma şeklinde bir çalışma göstermediğinden ötürü idari para cezasına tabi tutulduğundan iş dünyasından bu madde kapsamına ilişkin birçok talep de gelmekte idi. Bu talepleri karşılayan 7887 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ise 25 Kasım 2023 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanmış olup 1/10/2024 Tarihinden itibaren geçerli olacak işbu Cumhurbaşkanı Kararı yürürlüğe girmiştir.

Peki bu Cumhurbaşkanı Kararı ile getirilen yenilik nedir?

Türk Ticaret Kanununun 332nci Maddesi Birinci Fıkrasında Anonim Şirketler için 50.000(elli bin) TL olarak öngörülen en az sermaye tutarı 250.000(iki yüz elli bin) TL'ye yükseltilerek;

Avukat Bulundurma Zorunluluğu olan Anonim Şirketlerin kapsamı dolaylı olarak daraltılmıştır. Zira 7887 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile (1/10/2024 Tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde) Avukat Bulundurma Zorunluluğuna ilişkin sınır 1 Milyon 250 Bin TL (250.000TL x 5) olmuştur.

 Avukat Bulundurma Zorunluluğu Olan Firmaların Sözleşmeli olarak bir avukatın hukuki desteğine başvurarak, yapacakları sözleşmeye istinaden aylık o avukata ücret ödemesi gerçekleştirebilir. Taraflar bu ücreti kendi aralarında kararlaştırabileceği gibi, her yıl yeniden belirlenen tarifeye göre avukata ödenmesi gereken minimum ücret tutarı belirtilerek bu tutarın altında sözleşe yapılamamaktadır.

Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine Göre Zorunlu Sözleşmeli Avukatlara Ödenecek Aylık Ücret;

Anonim şirketlerde aylık: 15.800,00TL,

Yapı Kooperatiflerinde aylık: 10.500,00TLdir.

Öte yandan iş dünyası açısından yapılan bu olumlu düzenlemeye rağmen hala avukat bulundurma zorunluluğuna uymayan anonim şirketler ve yapı kooperatifleri bulunmakta olup, zorunluluğa uymayan şirketlere kesilecek AYLIK CEZA TUTARI ise brüt asgari ücretin iki katı olacağı için ; 40.005,00TL olacaktır.

 Zorunluluğa Uymayanların Tespiti

Baro Başkanlıkları tarafından bulundukları illerde yasağa tabi olan yapı kooperatifleri ve anonim şirketlere, "Avukatlık Sözleşmesi"ni ibraz etmesi için bir yazı gönderilir ve yazının taraflara tebliğinden itibaren 10 günlük sürede avukatlık sözleşmesi sunulmadığı takdirde baro başkanlıkları re'sen Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunur. Soruşturması başlayan şirket ve yapı kooperatiflerinden Avukatlık Sözleşmesinin yanı sıra avukata yapılan ödeme dekontları ve avukata ait SMMlerin (serbest meslek makbuzu) dosyaya ibrazı istenir.

Zorunluluk kapsamına giren şirketler bir avukatla sözleşme yapmak istemedikleri takdirde, sigortalı olarak avukat çalıştırarak istenilen yıla ilişkin maaş bordrolarının suretini de sunabilirler.

Anayasaya Uygunluk

Anonim Şirketlere getirilen bu zorunluluğun hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu iddiası ile ve ayrıca şirketleri sözleşme yapmaya zorlayarak Anayasada güvence altına alınan sözleşme serbestisine aykırılık taşıdığına yönelik iddialarla konu Anonim şirketler açısından Anayasa Mahkemesine taşınmış olsa da Anayasa Mahkemesi 30.06.2011 tarih ve 2010/10 E.,2011/110 K. sayılı kararında "itiraz konusu kuralın gerekçesinde yargı önüne giden uyuşmazlıkların büyük bir kısmının hukukî ilişki kurulurken gerekli özenin gösterilmemesinden kaynaklandığı belirtildiğinden, yapılan düzenleme ile anonim şirketlerin sadece taraf oldukları davalarda değil, hukuki uyuşmazlık doğmadan önce de avukat bulundurarak, avukatın hukuki yardımından yararlanmalarının amaçlandığı anlaşılmaktadır. " diyerek

Avukatlık Kanun’unun ilgili 35’inci maddesinin Anonim Şirketler yönünden Anayasaya aykırı olmadığına kanaat getirilmiştir.

Dolayısıyla, Avukat bulundurma yükümlülüğü altında olan anonim şirketler ve yapı kooperatiflerinin ciddi miktarlarda idari para cezaları ile karşı karşıya kalmamaları açısından yükümlülüklerini yerine getirmeleri daha avantajlı olacaktır. 

Av. Selda GÖK