Kripto para piyasası düzenlemeler altına alınıyor
ABD ekonomisindeki kötü gidişata bir tepki olarak ortaya çıkan Bitcoin, kısa sürede ekonomide büyük bir değişime yol açtı. Kimsenin ön göremediği bu değişimin önce önü kesilmeye çalışılsa da başarılı olunamadı. Bitcoin’e ve blok zincir teknolojisine inanlar kripto varlığa yatırım yapmaya devam ettiler.
Bu destek sonraki yıllarda artarak devam etti ve 2017 ile 2021 yıllarındaki boğa sezonlarında daha fazla kişi ile kuruluş kripto paralara yatırım yaptı. Ancak 7 gün, 24 saat açık olan bir piyasada kar elde etmek için sürekli bilgisayar başında olmak gerektiğinden kısa süre içinde yatırımcılara yardım amaçlı programlar da duyulmaya başlandı.
Kripto ticaret adı verilen botlar, kendilerine belirtilen strateji ve parametrelere göre işlemler yapmakta. Kimi botlar farklı merkezi kripto para borsalarında çalışırken, Binance bot gibi sadece belli borsalar üzerinden işlem yapan botlar da bulunmakta.
Farklı strateji ve uygulamalar
Botların temel özelliği, üyelerin belirttikleri stratejilere uygun alım ve satımlar yaparak para kazanmaya çalışmaları. Bu yüzden genelde GRID, DCA ve Future botları kullanılmakta.
GRID botu yeni başlayanlar ve profesyoneller için farklı stratejilere sahiptir. Mesela fiyatların belli bir aralıkta seyrettiği noktalarda yapılan alımlar için “flat” stratejisi vardır. Flat gibi yeni başlayanların uyguladığı bir diğer strateji “buy the dip”dir. Burada özellikle ayı sezonunda fiyat düşükken dondurulur ve fiyat çıktığı zaman dondurulan rakamdan satın alınarak kar sağlanır. Profesyoneller ise “özel grid” ile kendi stratejilerini oluşturur.
Dollar-cost averaging ya da DCA botu ise MACD + RSI, Stokastik + Kanal gibi yeni başlayan stratejileri yanında Saf DCA ve Özel DCA gibi gelişmiş stratejiler vardır. Bu botta yaşanacak gelişmelere göre az veya çok fazla para kazanabilirsiniz. Ancak stratejinizin tersinde gelişmeler olması halinde büyük bir kayıp yaşamanız da mümkün.
Future botu ise yeni başlayanlar içindir. Short ve long olarak iki stratejiye sahiptir. Short fiyatların aşağı doğru gitmesi üzerine satış yaparken long fiyatların çıkması yönünde alım yapar. Bu şekilde fiyatlar çıkmaya başlarken yapılan alımlar, sonraki düşüşler başladığında satılarak kar elde edilmeye çalışılır.
Kripto piyasasının sorunları
Kripto piyasasının tamamında olduğu gibi botlarda da üye olmadan dikkatli olmak gerek. Bu ekosistem kanun yapıcılar tarafından hala tam olarak anlaşılamadığı için pek çok boşluk var. Ayrıca yeni yatırımcıların para kazanma iştahından yararlanmak isteyen dolandırıcılar da bilgisizlik ve dikkatsizlikten yararlanacak yeni yollar buluyorlar.
Sadece botlar açısından değil merkezi kripto para borsaları için de benzer yasal boşluk sorunları bulunmakta. Son olarak 2021’deki boğa sezonunun ardından başlayan ayı sezonu ile birlikte büyük bankalar uyarılarda bulunarak bir sonraki boğa sezonunun ardından gerekli adımlar atılmadığı taktirde küresel ekonominin zarar göreceğini belirttiler.
Ardından yaşanan FTX krizi ve iflası üzerine başta ABD olmak üzere pek çok ülkede yeni yasal önlemler alınmaya başlandı. Günümüzde pek çok ülkede kripto para ekosistemine ilişkin yasal yol haritaları çizilmekte. Fakat, teknoloji çok hızlı geliştiği için bazı yasalar kısa sürede boşluğa düşmekte.
Finansal suçlar ve kripto para
2023 yılı ile birlikte kripto para piyasalarında yaşanan kimi gelişmeler, bu sektörün bankacılık gibi ele alınacağının sinyallerini verdi. Mesela dünyanın en büyük merkezi kripto para borsalarından Coinbase’in eski ürün müdürünün kardeşi bilgi suistimali (insider trading) nedeniyle 10 ay hapis cezası aldı.
Kripto piyasasında ilk defa bilgi suistimali üzerine ceza verilirken, bu durumun diğer merkezi para borsaları için de geçerli olacağı herkes tarafından görüldü. Davada Coinbase’in eski ürün müdürü olan ağabeyi Ishan Wahi’den aldığı bilgiler ışığında Coinbase’te listelenecek kriptolara önceden yatırım yapan Nikhil Wahi ve arkadaşı Sameer Ramani’nin elde ettikleri haksız kazanç nedeniyle cezalandırılmalarına karar verildi.
Bu gelişme sonrasında diğer merkezi kripto para borsaları kendilerinin bu durum için önlemler aldığını açıkladı. Binance, çalışanlarının bir kripto varlık almaları halinde 90 gün boyunca satamayacaklarına dair şirket içi bir kural koydu. Benzer kurallar başka firmalardan tarafından uygulanmaya alındı.
Avrupa Birliği ülkelerinin Şubat ayı içerisinde Kripto Varlık Piyasaları (MICA) yasasını onaylaması beklenmekte. Normalde 2022 Aralık ayında Avrupa Parlamentosu’ndan geçmesi beklenen yasa oldukça teknik olduğu gerekçesi ile ileri bir tarihe atılmıştı.
Türkiye ve kripto para yasası
Türkiye’de de kripto varlıklar ile ilgili yasal hazırlıklar yapılmıştı. 2022 yılında çıkması beklenen yasa çeşitli sebepler ile ertelenmişti. Sektör uzmanları Türkiye’de çıkacak olan yasanın 2023 seçimleri sonrasına kalacağı yönünde görüş birliği içinde.
FTX benzeri Türkiye’de yaşanan Thodex borsasında yaşanmıştı. Borsanın sahibi Faruk Fatih Özer yatırımcıların paralarını alıp yurtdışına kaçmış, bu olayın ardından Türkiye’de merkezi kripto borsası açılması için yeni düzenlemeler yapılmıştı.
Ayrıca yine bu borsalarda hesap açmak isteyen kişilerin eskiye oranla daha fazla kişisel bilgi vermeleri istenmişti. Kripto borsalarında yeni kullanıcılara yönelik onay süresi de uzamıştı.
Türkiye adına kripto para yatırımcılarının yeni yasal mevzuatta öncelikle bekledikleri nokta vergiler. Hükümetin kripto varlıklardan elde edilen kazançların vergiye tabii olması yönünde bir eğilimi olduğu biliniyor. Kimi yatırımcılar ise dövizlerde elde edilen kardan faiz alınamaması gibi aynı durumun kripto paralar için de geçerli olacağını belirtiyor.
Vergi düzenlemeleri
2022 sonu itibariyle Portekiz, İsviçre, Singapur, Malezya, El Salvador, Kayman Adaları, Bermuda, Porto Riko ve Birleşik Arap Emirlikleri dışında kripto kazançlarından vergi almayan ülke bulunmamakta. Kimi ülkeler uzun süreli kazançlardan vergi almazken, gelir vergisi altında vergi alan ülkelerde bulunmakta.
Kripto varlıklar ile ilgili yasal düzenlemelerin hızlanacağı bir döneme girildiği görülüyor. Piyasanın daha güvenli olması için çalışmalar devam ederken, kripto varlıklar üzerinden kara para aklama ve benzeri suçların işlenmesinin de önüne geçilmeye çalışıyor. Bu noktada yatırımcıların dikkatli olmaları ve yatırımlarını güvenilir yerlerde, güvenilir varlıklara yapmaları daha önem kazanıyor.
