Elinde çekiç olan etrafını çivi görür. Bir işin içindeyseniz, belli bir süre sonra da işletme körlüğü oluşur. Dışarıdan çok aleni görünen sizin için fark edilmez olur. Kiracının Haklı Tahliyesi, Konut ve Çatılı İşyerlerinde Sözleşmenin Sona Ermesi ve Ev Sahibi Depozitoyu Vermezse yazılarımızda bahsetmeyi unuttuğumuzu okuyucularımızdan İbrahim KARAMAN hatırlattı.
Sorusunu sorarken de ülkedeki enflasyon acı gerçeğini yüzümüze vuruyor. 10 yıl önce bir kira bedeli depozito aldım 800 lira, şimdiki kira bedeli 8.000 TL ama emsal 24.000 TL; yeni kiracı bu parayı verecek. Benim ödeyeceğim depozito ne kadar olacak?
Soru güzel çünkü içinde bazı doktrinsel tartışmaları, daha doğrusu kabulleri de barındırıyor. Hukukta hemen her alanda mutlaka doktrinde en az iki görüş olur. TBK m. 342 diyor ya güvence bedeli üç aylık kirayı aşamaz. Peki, kiraladık, seneye haliyle kiramız yeniden değerleme oranıyla arttı, bizim güvence bedelimiz de yeni üç aylık kiramız kadar mı olacak?
Bakın burada tartışmasız herkes aynı fikirdedir, güvence bedeli yeni kira bedeline göre tekrardan güncellenmez. Herkes derken uluslararası hakemli makalelerde yayın yapanlardan bahsediyoruz tabii ki. Yoksa çıkar biri farklı bir şey yazar, hatta Yargıtay da bir gün farklı karar verebilir; sonuçta Yargıtay’ın da her kararı doğru değildir. Yargıtay yeri gelir tören yoksa nişanlanmak da yoktur der, yeri gelir imam nikahlı eşe nafaka bağlar. Reşit olmayanla cinsel ilişki suçunu görmezden gelir imam nikahı olsa da, cinsel saldırı suçu eşe karşı işlenemez der.
Öncelikle şunu netleştirelim kanun koyucunun istediği aynen maddede yazdığı gibi bu güvence bedelini bir bankaya yatıralım, orada faizle nemalansın, değerini kaybetmesin ama en önemlisi de ne kiracı sorun yaşasın çıkarken depozitoyu alamamak gibi, ne de ev sahibi mağdur olsun evine bir zarar geldi mi. Tüm konuşacaklarımız biz böyle yapmamışsak ne olacağı.
Şimdi kira bedeli kadar verdiğimiz depozito otomatik olarak güncellenmez. Yani siz kanuni sınırı bu şekilde aşamazsınız. Zaten düşününce ben size bir bedel bırakmışım, siz o bedeli bir yıl boyunca nemalandırdınız zaten, bir de üstüne yeni güncelleme isteyemezsiniz.
Ama sözleşmeye yazmışsanız olur! Nasıl olur, bir aylık kira bedeli kadar güvence bedeli (depozito) alınmıştır, tahliye esnasında da son kira bedeli kadar geri ödenecektir. Eğer bu şekilde yazmışsanız depozito bedelini güncel kira bedeliniz olarak geri alabilirsiniz.
Ama ne bankada vadeli hesaba koymuşsunuz ne de bu şekilde bir madde ekletmişsiniz, maalesef kanun koyucu sizin yanınızda olamıyor. Biraz da sözümü dinleseydin hesabı.
Ama on yıl önce enflasyon yoktu, bilemezdim. Bilemezdin ama kanun maddesini bilebilirdin. Ya da düzgün bir emlakçın olurdu, bir hukuki danışmanla çalışan, sözleşme esnasında senin haklarını korurdu.
Peki bizim 2018 yılında güncellenen tebliğimiz Türkiye’de yerleşik Türk vatandaşlarının dövizle ya da dövize endeksli sözleşme yapmasını yasaklıyor da, ya ben daha önce böyle bir sözleşme yapmışsam, daha doğrusu kira bedelini TL olarak yapmışım ama depozitoyu döviz olarak ya da dövize endeksli olarak vermişsem? Kanun (maddi anlamda tabii ki) diyor ki siz bu sözleşmeyi iki yıllık süre için Türk parası olarak belirleyeceksiniz.
Belirlemedik, ya da aramızda anlaşamadık. O zaman ne olacak? O zaman ben alırım o sözleşmedeki döviz bedelini, çeviririm Türk lirasına 02.01.2018 tarihindeki Merkez Bankası’nın gösterge niteliğindeki efektif satış kuruna, onun üzerinden de her ay için belirlenen Türkiye İstatistik Kurumu’nun tüketici fiyat endeksini yansıtırım. TUİK enflasyonu yani.
Unutmuş olanlar için de belirtilen tarihteki resmi döviz kuruyla serbest piyasa arasındaki farkı da bir zahmet siz Google’layın artık.
Özgür TÜRKEŞ