Haklı Nedenle Fesih Hakkının Hukuki Dayanağı
Haklı nedenle fesih hakkı, dürüstlük kuralları gereği iş ilişkisini sürdürmesi kendisinden beklenemeyecek tarafa belirli veya belirsiz süreli iş akdini derhal feshetme yetkisi veren bir bozucu yenilik doğuran haktır. Sürekli borç ilişkileri yaratan iş akdinde ortaya çıkan bir durum nedeniyle bu ilişkiye devam taraflardan biri için çekilmez hale gelmişse haklı nedenle derhal fesih hakkı ortaya çıkar.
İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri
1-Sağlık Nedenleri
-İşçinin Hastalanması veya Kazaya Uğraması
-İşçinin Gebeliği
-İşçinin Tedavi Edilemeyecek Hastalığa Tutulması
2-Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri
-İşçinin İşvereni Yanıltması
-İşçinin Şeref ve Namusa Dokunacak Sözleri ve Davranışları
-İşçinin Cinsel Tacizde Bulunması
- İşçinin Sataşması ve Sarhoşluğu
-İşçinin Doğruluk ve Bağlılığa (Sadakata) Uymayan Davranışları
-İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi
-İşçinin İşe Devamsızlığı
-İşçinin Görevini Yerine Getirmemesi
-İşçinin İş Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya İşverenin Malına Zarar Vermesi
3-Zorlayıcı Nedenler
İş Kanununun 25.maddesinin 3.bendine göre işçinin çevresinde meydana gelen ve onu bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan bir zorlayıcı nedenin ortaya çıkması halinde, işveren bir haftalık süre geçtikten sonra iş akdini haklı nedenle feshedebilir.
4-İşçinin Tutuklanması
İş Kanununun 25.maddesinin 4.bendi gereğince ‘’İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17. Maddedeki bildirim süresini (2-8 hafta) aşması da bir haklı fesih nedenidir.
İşçi Açısından Haklı Fesih Nedenleri
1-Sağlık Nedenleri
-İşin İşçinin Sağlığı İçin Tehlikeli Olması
-İşverenin veya Başka Bir İşçinin Bulaşıcı Hastalığa Tutulması
2-Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller Ve Benzerleri
-İşverenin İşçiyi Yanıltması
-İşverenin Şeref ve Namusa Dokunacak Sözleri ve Davranışları, Cinsel veya Psikolojik Tacizi (Mobbing)
-İşverenin Sataşması
-İşçinin Diğer İşçinin Cinsel Tacizine Uğraması
-İşverenin Ücret Ödememesi
-Çalışma Koşullarının Uygulanmaması
3-Zorlayıcı Nedenler
İş Kanununun 24.maddesinin 3.bendine göre ‘’İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı nedenler ortaya çıkarsa’’ işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Örneğin; yangın , deprem , su baskını , toprak kayması gibi doğal afetler veya hükümetçe işyerine el konulması.
Haklı Nedenle Fesih Hakkını Kullanma Süresi
İş Kanununun 26.maddesinin 1.fıkrasına göre ‘’24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi , iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu öbür tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.
Haklı Nedenle Feshin Hukuki Sonuçları
İşçi veya işveren tarafından İş Kanununun 24. Veya 25. Maddesi uyarınca iş akdi haklı nedenle feshedildiğinde, işçinin ücreti ile yasadan ve sözleşmeden doğan para ve parayla ölçülmesi mümkün tüm menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.
İK 24/2 ve İK 25/2 uyarınca iş akdini süresi içinde haklı nedenle fesheden taraf bu davranış sonucu bir zarara uğramışsa karşı taraftan genel hükümlere göre bir tazminat talep edebilir. İş Kanununun 24. Ve 25.maddelerine dayanarak iş akdini haklı nedenle fesheden taraf karşı taraftan ihbar tazminatı talep edemez.
Av. Feyzanur AVCILAR
KAYNAKÇA:
-İş Hukuku, Prof.Dr Sarper Süzek, syf:718-748
-https://www.calismatoplum.org/makale/is-sozlesmesini-hakli-nedenle-fesheden-tarafin-tazminat-talep-hakki