Türkiye’de yargıdaki sorunlar giderek büyürken, yüksek yargı organları olan Anayasa, Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay Başkan ve üyelerinin almakta oldukları yüksek hakimlik tazminatı oranlarının tartışılması ilginçti.
5/04/2023 günlü Resmi Gazete’de yayımlanan 7447 Sayılı Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile;
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Yargıtay-Danıştay Birinci Başkan Vekilleri, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vekili ve Yargıtay-Danıştay-Sayıştay Daire Başkanlarına verilen yüksek hâkimlik tazminatı oranları yükseltilerek Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleri ile eşit duruma getirilmiştir.
Ayrı ayrı döküm yapmak istemiyorum. Özetle Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay’da çeşitli unvan altında çalışan başkan, başkan vekilleri, C. Başsavcıları ve yüksek yargı üyelerinin kıstas aylık oranları, ek tazminat oranları ve ek göstergeleri yükseltilerek Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleri ile eşit duruma getirilmiştir.
Düzenlemeyle Yargıtay ve Danıştay üyelerine 40.000, birinci sınıf hâkimler için ise 15.000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ek zam ödenmesi hükme bağlandı. Böylece, birinci sınıf hâkim savcılara daha az zam öngören düzenlemeyle Yargıtay ve Danıştay üyelerinin maaşı, Anayasa Mahkemesi üyeleriyle eşitlendi.
Çünkü yukarıda saydığımız yüksek yargı başkan ve üyeleri bir bakıma “bizde yüksek mahkemeyiz, maaşımız yine yüksek mahkeme olan Anayasa mahkemesinde çalışan ve bizim durumumuzda olanlardan niçin az olsun” diye düşünüyorlardı.
Kanunda bu amaçla çıkartıldı.
Ancak bu kanun çıkartılırken yüksek yargıda, bölge mahkemelerinde ve yerel mahkemelerde çalışan ve kendileri de 1. Sınıf hâkim/C.Savcısı olan 1. Sınıf hâkim ve C. Savcılarının aynı maaş artışından yararlandırılmamaları çok eleştirildi hatta basında 1. Sınıf hâkim/C. Savcılarından istifa edenler olduğu haberleri çıktı.
Yani yüksek yargı başkan ve üyeleri Anayasa Mahkemesi başkan ve üyeleri ile eşit maaş almak isterken,
Yargıtay Üyeliğine seçilmeye hak kazanmış 1. Sınıf hâkim ve C. Savcıları da maaşlarının yüksek yargı üyeleri ile dolayıyla Anayasa Mahkemesi üyeleri ile eşit hale getirilmesini istiyorlardı.
Yargıtay Üyeliğine seçilmeye hak kazanmış 1. Sınıf hâkim ve C. Savcıları istemlerindeki gerekçeyi açıklarken:
“Tüm yargı mensuplarının yüksek yargıda görev yapmasına kadro sınırı itibariyle imkân bulunmadığına göre; en azından Yargıtay veya Danıştay üyeliğine layık olduğu halde, bu yüksek mahkemelerin kadro sınırı sebebiyle yüksek yargıda değil kürsüde olanların haklarının korunması”
zorunludur diye düşünüyorlardı.
Adli ve idari yargı ilk derece mahkemelerinde, Bölge Adliye ve Bölge idare mahkemelerinde, Yargıtay ve Danıştay’da tetkik hâkimi ve savcı olarak görev yapan 1. Sınıf hâkim ve Cumhuriyet Savcıları büyük mağduriyete uğradı.
1990 lı yıllarda Yargıtay üyeliğine seçilmeye hak kazanmış 1. Sınıf Hâkim ve C. Savcıları ile Yargıtay Üyeleri arasındaki maaş farkı kapatılmış sayılacak duruma gelmişti. Bu yeni düzenleme ile aradaki maaş farkı çok açıldığı gibi, bu eşitsizlik çalışma huzurunu da etkiledi.
Çünkü yerel mahkemelerde çalışan hâkim ve savcılarımızda ağır bir iş yükü ve çalışma koşulları ile görev yapmaktaydılar.
Ancak bir hâkim, düzenlemenin eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle konuyu Ankara 25. İdare Mahkemesine taşıdı. Ankara 25. İdare Mahkemesi de düzenlemeyi, Anayasa'da belirtilen "hukuk devleti, yargı bağımsızlığı ve eşitlik ilkeleri ile çalışma barışının sağlanması" kurallarına aykırı olduğu gerekçesiyle iptali talebiyle Anayasa Mahkemesine gönderdi.
Talebi görüşen Yüksek Mahkeme, düzenlemenin iptaline karar verdi.
AYM gerekçeli kararını daha sonra açıklayacak.
AYM’nin kararı birinci sınıf adli ve idari yargı hâkim savcılarınca sevinçle karşılandı. Yüksek yargı mensupları ise tepkili.
Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesi daha sonra yazılacak. İptal kararı, gerekçenin Resmi Gazete de yayımlanmasının ardından 6 ay sonra yürürlüğe girecek.
İşte bu 6 aylık sürede yüksek yargı üyeleri zamlı maaşlarını almaya devam edecek. 6 ay içerisinde Mecliste yeni bir yasal düzenleme yapılmazsa yüksek yargı üyeleri zam öncesi maaşlarını mı, yoksa zamlı maaşlarını mı alacaklar diye bir tartışma var.
Kimi görüşlere göre zamlı maaşları kazanılmış hak olarak kabul etmek gerekir. Çünkü Anayasa Mahkemesi kararları genel olarak geriye yürümez.
Kimi görüşlere göre ise bu olayda Anayasa Mahkemesi kararı geriye yürür.
Anayasa Mahkemesi kararlarının en önemli amaçlarından biri de, anayasaya aykırı olan yasaların bir an önce uygulanmasına son verilmesidir. Bu nedenle milletvekillerinin kıyak emeklilik maaşlarında olduğu gibi Anayasaya aykırı bir yasaya göre maaş almak uygun değildir diye düşünüyorum. Çünkü yasanın uygulanması Anayasanın 10. maddesine aykırı olacak ve eşitler arasında eşitsizlik doğuracaktır. Örneğin Yargıtay’a yeni seçilen üyeler bu zamlı maaşı alamazken aynı görevi yapan önceki üyeler kazanılmış hak diye kabul edilen yasaya göre maaşlarını zamlı alacaklardır.