A- EĞİTİM HAKKI VE YÖK KARARI HAKKINDA
2016 Yılında yayınlanan Kanun Hükmünde Kararnameler ile Harp Okullarında eğitim gören öğrenciler YÖK kararı ile değişik devlet üniversitelerine nakledilmişlerdi. Bu konuda bazı devlet üniversiteleri harp okullarında eğitim gören öğrencilerin derslerini bu konuda yayınlanan YÖK KARARINI uygulayarak saymışlar ve öğrenciler eğitimlerini zamanında bitirme bakımından problemle karşılaşmamışlardı. Fakat bazı devlet üniversiteleri bu konuda senato kararı oluşturarak, öğrencilerin ivedilikle sayılması gereken derslerini saymama noktasında işlemler gerçekleştirmişlerdi.
Eğitim hakkı bilindiği üzere, Anayasanın 42.Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
“Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.
Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir.
Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz.
Eğitim ve öğretim hürriyeti, Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaz. İlköğretim kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır. Özel ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esaslar, Devlet okulları ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenlenir.
Devlet, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır.
Eğitim ve öğretim kurumlarında sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür. Bu faaliyetler her ne suretle olursa olsun engellenemez.
Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez. Eğitim ve öğretim kurumlarında okutulacak yabancı diller ile yabancı dille eğitim ve öğretim yapan okulların tabi olacağı esaslar kanunla düzenlenir. Milletlerarası andlaşma hükümleri saklıdır.”
Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı, 669 Sayılı KHK İntibak İşlemleri Konulu Kararında KHK ile nakledilen öğrencilerin eğitim hakkını koruma amacıyla;
“Kurulumuza yapılan başvurularda 669 sayılı KHK uyarınca nakledilen öğrencilerin intibak işlemlerinde alan derslerinin kabul edilmediği ve alt sınıflardan dersler almaları gerektiği ifade edilmektedir. İlgi (b) yazımızda harp okullarında verilen eğitimin yüksek öğretim kurumlarında verilen eğitime eşdeğer kabul edildiği bildirilmişti.
669 Sayılı KHK ile yükseköğretim kurumlarına nakledilen öğrencilerin intibak işlemlerinde alan derslerinin kredileri ile birlikte aynen alınarak kabul edilmesi gerekmekte olup askeri derslerden uygun bulunanlar da seçmeli dersler ile eşleştirilecektir.” Şeklinde bir karar almıştır.
YÖK, bu kararıyla devlet üniversitelerinde farklı uygulamaların önüne geçmiş , KHK ile nakledilen öğrencilerin derslerinin sayılması gerekliliğine vurgu yapmıştır.
Yukarıda belirttiğimiz gibi, bazı devlet üniversiteleri doğrudan YÖK kararını uygulamış ve öğrencilerin derslerini sayarak, eğitim hakkı bakımından mağduriyet yaşanmasının önüne geçmiştir.
Fakat bu konuda yaşanan bir mağduriyet çerçevesinde yürütmeyi durdurma istemli senato kararının ve bireysel işlemin iptaline davamızda, Mahkeme, yürütmeyi durdurma talebimiz hakkında “dava konusu işlemin eğitim-öğretimin sürekliliğini etkiler nitelikte olduğu ve uygulanması halinde telafisi güç ve imkansız zararlara yol açacağı açıktır.” Şeklinde bir karar vermiştir.
28.09.2018 Tarihinde, Mahkeme, “İntibak işlemlerinin YÖK’ün belirlediği usul ve esaslar çerçevesinde yüksek öğretim kurumları senato kararları çerçevesinde yapılacağı, Yüksek Öğretim Kurulunun bu çerçevedeki yazısının yüksek öğretim kurumlarına gönderilmesine rağmen davacının muaf tutulduğu derslerinin kredileri ile birlikte alınarak not ortalamasına dahil edilmesi gerekirken bunun aksine tesis edilen işlem ile senato kararında hukuka uyarlılık bulunmamaktadır “ diyerek bireysel işlemi ve davalı idarenin senato kararını iptal etmiştir. (Ankara 16. İdare Mahkemesi 2018/1397 Esas ve 2019/468 Sayılı Karar.)
İdare, iptal edilen işlem sonrasında Bölge İdare Mahkemesine istinaf kanun yolu için başvuru yapmıştır. 14. Ocak 2019 Tarihinde Bölge İdare Mahkemesince verilen kararda da idarenin istinaf başvurusu reddedilmiştir.
B-YÖK VE ÜNİVERSİTELER ARASINDAKİ İLİŞKİ
Yüksek Öğretim Kanununun 1. Maddesinde Kanunun Amacı belirtilmiştir. Buna göre; “Bu kanunun amacı; yükseköğretimle ilgili amaç ve ilkeleri belirlemek ve bütün yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim - öğretim, araştırma, yayım, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemektir.”
Yine; Kanunun 2. Maddesinde; “Bu kanun; yükseköğretim üst kuruluşlarını, bütün yükseköğretim kurumlarını, bağlı birimlerini ve bunlarla ilgili faaliyet ve esasları kapsar” denilerek kanunun kapsamı belirtilmiştir.
Kanunun 5. Maddesinin 1. Fıkrasının ( e) bendinde; “Yükseköğretimde imkan ve fırsat eşitliğini sağlayacak önlemler alınır. “ denilerek, temel ilkelerinden birine de değinilmiştir.
Görüldüğü üzere; Bu kanun ile; Yüksek Öğretim Kurulu ile üniversiteler arasında bir bütünlük olduğu, ve bu bütünlük çerçevesinde; YÖK’ün imkan ve fırsat eşitliğinin uygulanması yönünde yüksek öğretim kurumlarını da kapsayan tedbirler alabileceği açıkça ortaya koyulmuştur.
Yukarıdaki bütünlük kavramı çerçevesinde YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARI ile YÜKSEK ÖĞRETİM KURULU arasında idarenin bütünlüğünü sağlayan mekanizma olan İDARİ VESAYET İLİŞKİSİ mevcuttur. İdari vesayet ilkesi; KAMU GÖREVLERİNİN BİRLİĞİNİ ve KAMU YARARINI içermek zorundadır.
Yüksek öğretim kurumlarının YÖK ‘ün belirlediği esaslar çerçevesinde eğitime ilişkin usul ve esasları belirtmesi gereklidir. Bu çerçevede, öğrencilerin eğitim hakkını olumsuz etkileyen ve anayasal anlamda eşitliğe aykırı yukarıda belirtilen dava konusu işlemin ve senato kararının Mahkemece iptal edilmesi hukuka uygun bir karar çıkarımını yapmak mümkündür.
Av. Cennet Ceyda BOĞA
Sevgilerle.