Mirasa hak kazanma halinde yasal miras payı gündeme gelir. Yasal Miras payı, miras bırakan kişinin ölüm tarihinde yürürlükte olan kanun hükümlerine göre belirlenir. Mirasçılar, Sulh Hukuk Mahkemesi veya noterliklere başvuru yaparak miras paylarını gösteren mirasçılık belgesi alabilirler. Mirasçılık belgesine aynı zamanda veraset ilâmı, veraset senedi de denmektedir. Mirasçılık belgesinde miras payları ayrı ayrı gösterilir.
Medeni Kanunumuza göre miras payları ‘’Zümre Usulü’’ ile belirlenir. Zümre Usulünde üç zümre vardır.
Zümre Usulünde Birinci Zümre; miras bırakan kişinin altsoyu yani ölen kişinin çocukları, torunları ve torun çocuklardır. Miras bırakanın çocukları eşit olarak hisse sahibi olurlar. Örnek vermek gerekirse; Miras bırakan öldüğünde 3 çocuğu varsa miras 1/3 pay olarak, 3’e bölünür.
Eğer miras bırakan öldüğünde sağ kalan eşi varsa, eşin miras payı 1/4’tür. Geriye kalan 3/4 Payı ise miras bırakanın altsoyu yani çocukları arasında eşit olarak paylaştırılır.
Zümre Usulünde İkinci Zümre; Eğer ölen kişinin birinci zümreden hiçbir mirasçısı yok ise İkinci Zümre mirasçılarına göre hesaplama yapılır. İkinci Zümre Mirasçıları; Ölen kişinin anne, baba ve onların altsoy hısımlarıdır. Hısım ile anlatılmak istenen; ana, baba, kardeşler ve yeğenlerdir.
Eğer anne, baba hayatta ise, miras bırakanın kardeşi ya da kardeşleri yasal mirasçı olamaz. Yani miras, anne ve baba arasında eşit hisseye bölünür. Ancak; anne veya baba miras bırakandan önce ölmüş ise, anne babanın altsoyu yani miras bırakanın kardeşi, anne-babanın yerine geçer ve bu durumda kardeş mirastan pay alabilir.
Eğer miras bırakan öldüğünde anne babası ile birlikte sağ kalan eşi de varsa; bu durumda sağ kalan eş, mirasın yarısına sahip olur. Geri kalan 1/2 pay ise anne ve baba arasında eşit olarak paylaştırılır.
Zümre Usünde Üçüncü Zümre; Eğer ölen kişinin birinci ve ikinci zümreden mirasçısı yoksa, yani hepsi ölmüş ise o halde üçüncü zümre hısımları mirasçı olur. Üçüncü zümre büyükanne, büyükbaba ve bunların altsoyudur. Bu durumda büyükanne ve büyükbabalar 1/4 oranında mirastan hisse sahibi olur.
Eğer miras bırakan öldüğünde üçüncü zümre mirasçıları ile birlikte sağ kalan eşi de varsa; eşin miras payı 3/4 ‘tür. Sağ kalan eş miras payını aldıktan sonra kalan 1/4 pay, büyükanne ve babalar arasında 1/16 pay olarak dağıtılır.
Medeni kanunumuza göre, yasal mirasçılık üçüncü zümre ile sona erer. Bunun dışında eğer miras bırakanın zümrelerde mirasçısı yoksa, sağ kalan eşi bulunmuyorsa ve miras bırakan ölmeden önce mirasını başka bir mirasçı belirleyerek o kişiye de bırakmamışsa, devlet yasal mirasçı sıfatı ile mirasa hak kazanır.
Bu yazımız ile Miras Payına ilişkin vermiş olduğumuz hukuki bilgilere istinaden Mirasçılar, Sulh Hukuk Mahkemesine veya noterliklere başvuru yaparak mirasçılık belgesi alabilirler. Her somut olay kendine özgü nitelikte olduğundan yaşamış olduğumuz somut olaylar karşısında detaylı hukuki yardım almanız tavsiye edilir.
Av. Çağnur ERÇETİN
Kaynakça; Ömer Uğur GENÇCAN, Miras Hukuku, Yetkin Yayınları, 2020