Yargıtay 3. Ceza Dairesinin Can ATALAY kararı sonrasında Yargıtay Ceza Dairelerinin temyize konu dava dosyasına ilişkin Anayasa Mahkemesince verilen ihlâl ve yeniden yargılamaya ilişkin karara uyma veya uymama yönünde karar verip veremeyeceği tartışma konusu olmuştur.
Bilindiği üzere Yargıtay 3. Ceza Dairesinin, 08.11.2023 tarihli, 2023/12611 E. sayılı kararı ile Anayasa Mahkemesi'nin 2023/53898 sayılı Can ATALAY bireysel başvurusu üzerine verilen ihlâl kararına hukuki değer ve geçerlilik izafe edilmeyeceğinden bahisle ilgili karara uyulmamasına karar verilmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin 2023/53898 sayılı bireysel başvuru neticesinde vermiş olduğu ihlâl kararı hükümlü Can ATALAY müdafiilerince İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'ne sunularak yeniden yargılanma ve infazın durdurulması talep edilmiş, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinin, 2021/178 E. sayılı dosyasında verilen 01.11.2023 tarihli ek karar ile ihlâl kararı değerlendirilmek üzere Yargıtay 3. Ceza Dairesine iletilmiştir. Yargıtay 3. Ceza Dairesinin, 08.11.2023 tarihli, 2023/12611 E. sayılı ek kararının siyasi ve yetki aşımına ilişkin hukuki yönleri ayrı bir yazının değerlendirme konusu olabilir. Ancak Dairenin kararı, aşağıda açıklanan gerekçeler ile hukuki değerden açıkça yoksundur.
Anayasa Mahkemesi'nin 2023/53898 sayılı bireysel başvuru neticesinde vermiş olduğu ihlâl kararı sonrasında ilk derece mahkemesince CMK md. 311 uyarınca yargılamanın yenilenmesi yoluna değil 6216 sayılı Kanun'un 50. maddesinin 2. fıkrası uyarınca yeniden yargılama yoluna gidilebilir. İlk derece mahkemesinin kararlarına ilişkin istinaf talebinin esastan reddi sonrası Yargıtay Dairesince temyiz isteminin esastan reddine ve kararın onanmasına karar verilmesi hâlinde Dairenin yeniden yargılamaya ilişkin talepleri doğrudan değerlendirme yetkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla Yargıtay ilgili Ceza Dairesi, bizzat ilk derece mahkemesi olarak gerçekleştirdiği yargılamalar dışında Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru neticesinde yeniden yargılama yapılmasına ilişkin verdiği ihlâl kararına uyma veya uymama yönünde karar veremez. Aynı şekilde ilk derece mahkemesini bağlayacak şekilde yeniden yargılama yapılmasına veya yapılmamasına da karar vermesi mümkün değildir. 6216 sayılı Kanun'un 50. maddesinin 2. fıkrasının 1. cümlesi; "Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir." şeklinde olup yeniden yargılamaya ilişkin yetkinin derece mahkemelerine ait olduğu, temyiz merci olan Yargıtay'ın yeniden yargılama yapamayacağı gibi buna ilişkin karara uyma veya uymama yönünde karar da veremeyeceği açıktır. (Derece mahkemelerinin de Anayasa Mahkemesi kararlarına uymama yönünde karar veremeyecekleri izâhtan varestedir.)
Yargıtay'ın Anayasa Mahkemesinin ihlâl kararı sonrasında vereceği herhangi bir karar hukuki değerden yoksun ve yok hükmündedir. Yargıtay 3. Ceza Dairesinin, 08.11.2023 tarihli, 2023/12611 E. sayılı kararı Anayasa Mahkemesi'nin ihlâl kararına uyulması yönünde olsaydı da işbu karar hukuki değerden yoksun ve yok hükmünde olacaktı. Yargıtay ilgili Dairesi tarafından yeniden yargılama talebinin değerlendirilebileceği hâller yargılamanın yenilenmesi isteminin kabule değer görülmeyerek reddine ilişkin kararlara karşı itirazın reddinin Adalet Bakanlığınca kanun yararına bozma talebine konu edilmesi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca CMK md. 309 uyarınca karara karşı kanun yararına bozma yoluna tevessül edilmesi, yeniden yargılama talebinin kabulüne karar verildiği hâllerde ilk derece mahkemesince verilen kararının temyiz yasa yolu ile Daire önüne götürülmesi durumları ile sınırlıdır. Anayasa Mahkemesi'nin vermiş olduğu ihlâl kararı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca karar düzeltme başvurusuna dahi konu edilemez. Zira karar düzeltme başvurusu, temyiz başvurusunun incelendiği tarihte mevcut olmayan deliller ve olaylara dayanılmak suretiyle yapılamaz. Yargıtay'ın temyiz incelemesine konu olan bir karara ilişkin hak ihlâlinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi hâlinde hak ihlâlini değerlendirip yargılamayı yeniden gerçekleştirecek merci derece mahkemeleridir.
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinin, 2021/178 E. sayılı dosyasında verilen 01.11.2023 tarihli ek karar ile ihlâl kararı değerlendirilmek üzere Yargıtay 3. Ceza Dairesine iletmesine ilişkin kararı Yargıtay tarafından hukuki değerden yoksun olduğundan bahisle iade edilmeliydi. İşbu sebepler ile yazımıza konu hukuka aykırılığın izalesinin yolu Yargıtay 3. Ceza Dairesince veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının olası itirazı sonrasında Ceza Genel Kurulunca verilecek bir karar ile değil ilk derece mahkemesinin yeniden yargılama talebini kabulü ve sonrasında gerçekleştireceği hukuki işlemler ile olacaktır.