YAPI UYGULAMA/TATBİKAT PROJESİ NEDİR? İMAR MEVZUATINA GÖRE NE ZAMAN ve NASIL HAZIRLANIR? NASIL ONAYLANIR?

Abone Ol

Yazımızda, imari Projenin veya Avan Projenin ilgili idare tarafından onaylanmasından sonra, yapının inşaa edilebilmesi için uygulama projelerinin hazırlanması ve yine ilgili idare tarafından onaylanması gerekmektedir. Yapının inşaa edilebilmesi için gerekli olan uygulama projesi nedir? Uygulama Projesi ne zaman hazırlanır? Çeşitleri nelerdir? Hangi standartlara göre hazırlanır? Hangi mercii tarafından onaylanır? vs sorularımıza cevap arayacağız. 

YAPI UYGULAMA PROJESİ NEDİR?

Uygulama Projeleri, Tatbikat Projesi olarak da ifade edilmektedir. (Boğaziçi Kanunu)
Yapı ruhsatı, Uygulama Projeleri incelendikten ve onaylandıktan sonra verilebilmektedir. Bu açıdan uygulama projelerinin eksiksiz olması veya eksik varsa tamamlanıp düzeltilmesi zorunludur.

Yapılan tüm mimarlık, mühendislik proje çalışmalarının amacı; inşası istenilen yapının, düşünüldüğü ve planlandığı gibi olmasını sağlamaktır. Bu nedenle de yapılacak uygulamaların tüm ayrıntı ve detaylarının gösterileceği uygulama projeleri çizilir, çizilen bu projelere uygulama projesi denir.

Uygulama projesi, ön proje ve kesin proje çizimlerinin son aşamasını ifade etmektedir ve yapılacak uygulamaları en ince ayrıntısına kadar görebilmek için çizilir.

Tatbikat projesi olarak da ifade edilen uygulama projeleri; bir başka ifade ile, yapının inşa edilebilmesi için, statik projesinin tüm inşai ölçülerini, tesisat projesinin inşaatı etkileyen bütün elemanlarını, imalat detaylarına uygun ölçü ve karakterde mimari elemanlarını, detaylarla ilgili referanslarını ve tüm detayları çizim teknikleri ile eksiksiz içeren, gerekli bütün ölçülerin ve malzemelerin yazıldığı; büro ve şantiyede her türlü çalışma ve imalat aşamasında kullanılabilecek nitelikte ve kolayca anlaşılabilir çizim tekniği ile hazırlanan projelerdir. 

UYGULAMA PROJELERİNİN ÖLÇEKLERİ

Uygulama projeleri çoğunlukla, 1/1, 1/5, 1/10, 1/20, 1/50 gibi ölçeklerle hazırlanır ve iki bölüm haline düzenlenir.

UYGULAMA PROJELERİ İKİ BÖLÜM HALİNDE DÜZENLENİR

Birinci bölümde; genel sistem detayı, kısmi sistem detayı, çatı detayları, merpen detayları, doğrama detayları, asma tavan detayları, duvar kaplama ve lambri detayları ile özel imalat detayları bulunmaktadır.

İkinci bölümde; kat planları, kesitler ve görünüşler bulunmaktadır.

PLANLI ALANLAR İMAR YÖNETMELİĞİNE GÖRE YAPI PROJELERİ NELERDİR?

Yapı sahibi veya vekilince Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 55. maddesinde sayılan belgelere göre ilgili kanun, plan, bu Yönetmelik, Türk Standartları, çevre şartları, fen, sanat ve sağlık kurallarına ve ilgili bütün mevzuat hükümlerine uygun olmak üzere bu Yönetmeliğin 57. maddesinde belirtilen projelerin hazırlatılması gerektiği ifade edilmektedir.

Yönetmeliğin 57. maddesinde ifade edilen bu projeler: Mimari Proje, gerektiğinde Avan Proje ve Uygulama Projeleridir. 

Uygulama Projeleri ise; Yapı Aplikasyon Projesi, Peyzaj Projesi, Statik Proje, Mekanik Tesisat Projesi, Elektrik Tesisat Projesidir.

MİMARİ PROJE

Mimarlar tarafından uygulama imar planına, parselasyon planına ve bu İmar Yönetmeliği esaslarına uygun olarak Mimari Proje hazırlanır. Mimari Projede:

1)  Vaziyet planı,

2)  Kat irtifakına ve kat mülkiyetine esas paylaşım tablosu,

3)  Bağımsız bölümler ile ortak alanların brüt inşaat alanı, eklent,ler ve toplam inşaat alanının yer aldığı metrekare cetveli,

4)   Bodrum katlar dâhil olmak üzere bütün kat planları, 

5)   Çatı planı, 

6)  Kat ve çatı planlarına ilişkin bir tanesi ortak merdivenden geçmek üzere en az iki adet kesit ve yeteri sayıda görünüş,

7)  Toprak kazı hesabı, 

8)  Gerektiğinde sistem kesitleri ve nokta detayları bulunan avan proje ve uygulama projeleri, 

9) Otopark, sığınak ve ağaç hesapları yer alır.

Mimari Projeye, Ayrıca ilgili mühendis ve mimarlarca hazırlanan; asansör avan projesi, ısı ve su yalıtım projesi veya raporu, gürültüye karşı korunma proje veya raporu, yerleşme ve yapının özelliğine göre ilgili idarece istenecek peyzaj projesi de eklenir.

Parsel alanının, parseldeki her bir binanın emsale konu alan büyüklüğünün, parseldeki tüm binaların toplam emsale konu alan büyüklüğünün, yapı inşaat alanının, toplam yapı inşaat alanının, binanın ve binaların taban alanının ve taban alanı katsayısının, kat alanı katsayısının (emsal), parsel üzerindeki yapıların blok numaralarının, bloklardaki bağımsız bölüm numaralarının, her bağımsız bölümün; bağımsız bölüm net alanının, eklenti net alanının, bağımsız bölüm bürüt alanının, eklenti bürüt alanının, bağımsız bölüm genel bürüt alanının, bağımsız bölüm toplam bürüt alanının ruhsat eki onaylı mimari projede, imar planındaki kat adedine esas kot alınan noktaya ilişkin bilgilerin, bina derinliğinin, çıkma izdüşümleri ve yapı yaklaşma mesafelerinin, tabi zemin ve tesviye edilmiş zemine ilişkin kotların, bina ve yapı yükseklik ve kotlarının ise hem mimari projede hem de aplikasyon projesinde, yönetmeliğin 4 üncü maddesindeki tanımlara, imar planına ve tapu kayıtlarına uygun olarak gösterilmesi zorunludur.

YAPI UYGULAMA/TATBİKAT PROJELERİ NELERDİR?

Yönetmeliğe göre Yapı Uygulama Projeleri ise; Yapı Aplikasyon Projesi, Peyzaj Projesi, Statik Proje, Mekanik Tesisat Projesi ve Elektrik Tesisat Projesidir.

YAPI APLİKASYON PROJESİ

Yapı aplikasyon projesi; parsele ait aplikasyon krokisine dayanılarak ve vaziyet planına göre yapının araziye aplikasyonunu sağlamak üzere, yürürlükteki imar planında gösterilen ya da planda belirtilmemiş ise bu Yönetmelikte belirlenen yapı yaklaşma mesafeleri, yapı projelerine göre köşe koordinatları ve röper noktaları ülke koordinat sistemine işlenmek üzere harita mühendislerince hazırlanıp imzalanan projeyi ifade eder.

PEYZAJ PROJESİ

Peyzaj projesi; açık ve yeşil alanlar için ekolojik, doğal ve kültürel verilere dayalı olmak üzere, peyzaj mimarlarınca hazırlanıp imzalanan, yerleşme ve yapının özelliğine göre ilgili idarece istenecek çevre düzenleme projesini ifade eder.

Peyzaj/Çevre Düzenleme Projesi, yapı ruhsatı alınabilmesi için nüfusu 10000’in üzerinde olan yerleşim yerler ile yerel idarenin gerekli gördüğü yerlerde hazırlanır.

STATİK PROJE

Statik proje; mimari projeye ve zemin ve temel etüdü raporuna uygun olarak, ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat mühendislerince hazırlanan, ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen, betonarme, yığma, çelik ve benzeri yapıların türlerine göre taşıyıcı sistemlerini gösteren, bodrum kat dâhil olmak üzere bütün kat planları, çatı planları, iskele sistemi ile bunların kesitleri, detayları ve hesaplarıdır.

Statik projeye esas teşkil edecek zemin ve temel etüdü raporu;

1) Yer altının dinamik esneklik direnişleri ve yerin dayanımı, yer altı suyu varlığı, yer altı yapısı, deprem bölgelenmesi, yer kırıklıklarının hareketleri, oturma, sıvılaşma ve yer kaymalarının boyutları gibi zeminin fizikî özelliklerini belirleyen çalışmalar yönünden jeofizik mühendislerince,

2) Sondajlar, arazi çalışmaları, zemin ve kaya mekaniği, laboratuvar deneylerini ihtiva eden zemin-yapı etkileşiminin analizinde kullanılacak temel-zemin, zemin profili ve zemini oluşturan birimlerin fizikî ve mekanik özelliklerini konu alan çalışmalar yönünden jeoloji mühendislerince,

3) Zemin mekaniği, zemin dinamiği ve zemin taşıma gücü hesaplaması gibi çalışmalar yönünden inşaat ve jeoloji mühendislerince,

4) Mühendislik hizmetleri standartlarına uygun, detaylı olarak hazırlanan ve parselin bulunduğu zeminin durumunu bu fıkrada belirtilen çalışmalar ve analizler ile açıklayan, çalışmanın içeriği bakımından ilgili mühendislik disiplinlerine mensup mühendislerce, Bakanlıkça belirlenen formata göre hazırlanan ve imzalanan belgedir.

MEKANİK TESİSAT PROJESİ

Mekanik tesisat projesi; mimari projeye uygun olarak, makina mühendisleri tarafından hazırlanan, ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen sıhhî tesisat, kalorifer, kat kaloriferi ve benzeri ısıtma, soğutma, havalandırma projeleri ve ısı yalıtım raporu ile elektrik mühendisi veya elektrik elektronik mühendisi ve makina mühendisince birlikte hazırlanan asansör uygulama projeleridir. İdare, yapının özelliğine göre bu projelerden gerekli olanları ister.

ELEKTRİK TESİSAT PROJESİ

Elektrik tesisat projesi; mimari projeye uygun olarak, elektrik veya elektrik elektronik mühendislerince hazırlanan, ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen kuvvetli ve zayıf akıma ilişkin elektrik iç tesisat projeleridir. İdare, yapının özelliğine göre bu projelerden gerekli olanları ister. Bina içi elektronik haberleşme tesisatı ile ilgili olarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunca hazırlanan mevzuata da ayrıca uyulur.

YALITIM PROJESİ

Gerekli yalıtımların yapılmadığı binalar, yapının çabuk yıpranmasına, ısıtma ve soğutma enerjisi israfına, çevre kirlenmesine neden olurlar. 24043 sayılı RG’de yayınlanan (2000) yönetmeliğe göre makine mühendisi tarafından hazırlanacak ısı yalıtım projesi, tesisat projeleri ile birlikte sunulmalıdır. Yalıtım hesapları TS 825’e uygun olmalı ve hesaplar, proje eki olarak sunulmalıdır. Isı yalıtımı yapılırken su ve buhar yalıtımları unutulmamalıdır.

PROJELER HANGİ STANDARTLARA GÖRE HAZIRLANMALIDIR?

Saydığımız bu projeler ile yapının özelliğine ve mahallin şartlarına göre ilgili idarece ek olarak istenen ilgili mühendislerce hazırlanan arıtma, otomatik kontrol tesisatı, yangın algılama, tahliye ve söndürme gibi proje, rapor ve belgelerin, Bakanlıkça kabul ve tespit edilen çizim ve tanzim standartlarına, Türk Standartları Enstitüsünce hazırlanan standartlara ve mevzuata uygun olarak hazırlanması gerekir.

Bahsi geçen projelerin teknik detaylarına uzmanlık alanımız olmadığı için girmiyoruz.

PROJELER KAÇ TAKIM HAZIRLANMALIDIR? 

Mimari proje altı takım halinde, diğer proje, resim, hesap ve raporlar beş takım halinde basılı olarak ve ayrıca elektronik ortamda düzenlenerek ilgili idareye başvurulur.

PROJELERDE YAPI DENETİM ONAYI ZORUNLUDUR

29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanuna tabi yapılarda, kuruluşun ilgili denetçi mimar ve mühendislerince incelenerek projelere uygun görüş vermiş olması zorunludur.

BİLGİ TABLOSU NEDİR? BİLGİ TABLOSUNDA NELER BULUNUR?

Projelerin ilk paftasında yer alan arsa, inşaat ve projeyle ilgili esaslı bilgilerin yer aldığı bilgi tablosu bulunur.

Bilgi tablosu; arsanın yeri, tapu kaydı, pafta, ada ve parsel numaraları, arsanın alanı, var ise mevcut yapılar, yapının taşıyıcı sisteminin niteliği, kat adedi, emsal hesabına konu alanı, yapı inşaat alanı ve toplam yapı inşaat alanı, kullanım amacı, yapı sahibi, yapı müteahhidi, proje müellifleri ve proje denetimi yapan denetçi mimar ve mühendisler ile bunlara ilişkin kuruluşlar hakkındaki bilgileri ihtiva eder. 

BELEDİYEYE VERİLEN UYGULAMA PROJELERİ NE KADAR SÜREDE ONAYLANIR? YAPI RUHSATI, UYGULAMA PROJELERİNİN ONAYINDAN SONRA NE KADAR SÜREDE VERİLİR?

Uygulama Projeleri, ilgili idare tarafından başvuru tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde incelenir, eksik veya yanlış yok ise uygun görüldüğü yapı sahibine ve proje müellifine yazılı olarak ve elektronik ortamda bildirilir. İnceleme sonucunda eksik ve yanlış bulunmuyor ve uygun görülüyorsa, müracaat tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde yapı ruhsatı verilir.

İnceleme sonucu eksik veya yanlışlık tespit edilmesi halinde, tüm eksiklik ve yanlışlıkların gerekçeleri ile birlikte yazılı ve elektronik ortamda açıkça belirtilmesi suretiyle projelerin tamamlatılmak üzere bu süre içinde ilgililerine iade edilmesi zorunludur. Eksik veya yanlışlık gerekçesiyle iade edilen projelere dair istenilen tüm belgelerin idaresine bu defa eksiksiz sunulması halinde en geç on beş gün içinde ulusal adres veri tabanı üzerinden yapı ruhsatı düzenlenmesi zorunludur.

YAPI RUHSATI VERİLMESİ AŞAMASINDA SUNULMAK ZORUNDA OLMAYAN UYGULAMA PROJELERİ NELERDİR? BU AŞAMADA VERİLMEYEN PROJELER EN GEÇ NE ZAMAN SUNULMALI VE ONAYLANMALIDIR?

Elektrik, telefon ve doğalgaz tesisat projelerinin yapı ruhsatı verilmesi aşamasında ilgili idareye sunulması zorunlu değildir. Ancak bu projelerin, yapı denetim kuruluşu veya projelerin uygulanmasının denetimine yönelik fenni mesuliyet üstlenen mühendisler tarafından ilgili kurumlara onaylatılarak yapı ruhsatının verildiği tarihten itibaren temel betonu dökülmeden önce ve en fazla otuz gün içinde ruhsat vermeye yetkili idareye verilmesi zorunludur. 

Peyzaj projelerinin de ruhsat aşamasında ilgili idareye sunulma zorunluluğu yoktur. Ancak bu projenin ruhsat onayından sonra bir aylık süre içinde idareye sunulması ve idarece onaylanması zorunludur.

İNŞA EDİLECEK YAPIYA AİT NUMARA NASIL VERİLİR?

Yapı ruhsatı verilmesine ilişkin işlemler sırasında ilgili yapıya ait numarataj bilgileri belediyelerin numarataj işleminden sorumlu birimleri tarafından ilgili idareye elektronik ortamda sunulur. Başvuru sahiplerinden numarataj işlemine ilişkin belge istenmez. Numarataj işleminden sorumlu birimler, numarataj bilgilerini elektronik ortamda kayıt altına almakla ve ilgili idarelerle paylaşmakla yükümlüdür.

PROJE MÜELLİFLERİ, FENNİ MESULLER, ŞANTİYE ŞEFLERİ VE MÜTEAHHİTLERDEN ALINACAK TAAHHÜTNAME

İdare yapı ruhsatı düzenleme aşamasında her proje için, proje müelliflerinden, fenni mesullerden ve fen adamlarından, şantiye şefleri ile yapı müteahhitlerinden mevzuata aykırı uygulama sebebiyle süreli veya süresiz olarak mesleki faaliyet haklarının kısıtlı olmadığına ilişkin Yönetmelik Ek-1 ve Ek-8’de yer alan sicil durum taahhütnamesini ister. Gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu tespit edilen mimar ve mühendislerin işlemleri tazmin ve hukuki sorumluluğu kendilerine ait olmak üzere iptal edilir ve bu kişiler hakkında suç duyurusunda bulunulur.

Etüt ve projeler; idare ve ilgili kanunlarında açıkça belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek odaları dâhil başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulamaz, tutulması istenemez. Vize veya onay yaptırılmaması ve benzeri nedenlerle müellifler veya bunlara ait kuruluşların büro tescilleri iptal edilemez veya yenilenmesi hiçbir şekilde geciktirilemez. Müelliflerden bu hükmü ortadan kaldıracak şekilde taahhütname talep edilemez.

Etüt ve projeler ilgili idarelerce ruhsat eki olduğuna dair kayıtla mühürlenir ve onaylanır.

AVAN PROJE HANGİ YAPILAR İÇİN GEREKLİDİR?

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde (57. md./26) Büyükşehir Belediyesi’nin belirli niteliği taşıyan yapı veya yapılarda Avan Proje zorunluluğu getirebileceği ifade edilmektedir.

Buna göre, aşağıda belirtilen niteliklerden en az birini taşıyan yapı veya yapılar için büyükşehir belediyesince avan proje zorunluluğu getirilebilmektedir:

a) Müstakil yapı adedi 30 veya daha fazla olan uygulamalar,
b) Bir parselde toplam yapı inşaat alanı 60.000 m2’den fazla olan yapı veya yapılar topluluğu,
c) Binanın herhangi bir cephesinden görünen en düşük kottaki bina yüksekliği 60,50 metreyi geçen yapılar.

Şu durumda, buradaki sayılan nitelikleri taşımayan yani daha küçük nitelikteki yapılar için Avan Proje zorunluluğu bulunmamaktadır. Mimar, duruma göre Avan Projeyi de hazırlar ama Mimari Projeyi her halukarda hazırlayacaktır.

PROJELERİ HANGİ İDARE ONAYLAR?

Tüm Projeler mimarda toplanır ve Proje Dosyası hazırlanır. Tüm projelerin onayı ve de Yapı Ruhsatı alınması için ilgili Belediyeye müracaat edilir.

UYGULAMA PROJESİ NASIL ÇİZİLİR? 

Uygulama Projesi: Bir yapının inşaatını yürütebilmek üzere düzenlenen projedir. Bu projenin normal ölçeği 1:50 ́ dir. Ancak çok büyük yapılar için 1:100 ölçeği kullanılabilir. Bir uygulama projesinde genellikle şu çizimler bulunur: 

Uygulama projesi, inşa edilecek bölümlerin (özellikle kaba yapı) biçimlerini ve bütün boyutlarını açık ve kesin bir şekilde verir. Bu projenin, detay projenin sonuçlarını da kapsaması gerektiğinden (Kesin Proje ve Uygulama Projesi) her iki proje çalışması birlikte sürdürülür. Böylece kesinleşen detaylar uygulama projesine yansıtılır. Uygulama projesi de kesin proje gibi teknik bir proje olduğundan, burada da inşaatla ilgili olmayan şekillere yer verilmez. 

Uygulama Projesinin içermesi gereken kriterler: (*)

1. Benzer katların biri ile diğer katların tümü çizilir. Tekrar eden katlar için açıklama yazılır. 

2. Planlar, pafta veya paftalar üzerinde aynı bakış yönünde yer alır, her paftada hakim rüzgar, manzara ve kuzey yönü aynı yerde toplu gösterilir. 

3. Dış ölçüler, dıştan bina cephesine doğru; Birinci çizgide blok ölçüsü, ikinci çizgide cephe hareketleri, üçüncü çizgide taşıyıcı akslar, dördüncü çizgide doluluk ve boşluklar olmak üzere düzenlenir. 

4. Taşıyıcı sistem aksları, statik projedeki harf ve sayılarla (koordinat sistemi esaslarına göre) belirtilir. 

5. Bloklar harflendirilir. 

6. İç ölçüler, her hacimde enine ve boyuna ikişer ölçü çizgisi üzerinde gösterilir. Birinci çizgiler üzerinde hacmin net en ve boyu, ikinci çizgiler üzerinde kapı, pencere, kolon vb. elemanların genişlikleri ile duvar üzerindeki yerlerinin komşu duvarlara uzaklıkları yazılır. 

7. Kat planlarının kesit geçirilen yerlerinde kesit çizgisinin tümü ve bakış yönü gösterilir. 

8. Dilatasyonlar (ayrım derzleri) zemin katta gösterilir. 

9. Bütün mahallerde, mahal numarası ve ismi yazılır. 

10. İnşa aksları ve bunların kesişme noktaları belirtilir. 

11. İnşa elemanları, kolon veya perde, duvar, pano vb. elemanlar ayrı çizim tekniği ile çizilir, içleri koyulaştırılır. 

12. Pano, camlı bölme, alçak bölme vb. gibi mahal ve bina ayrım elemanları eksiksiz  gösterilir, şematik açıklamalar yapılır ve yükseklikleri yazılır. 

13. Mutfak, ofis, laboratuvar, çamaşırhane, banyo, WC gibi hacimlerde bütün tezgahlar,  lavabo, eviye, banyo ve duş tekneleri, pisuvar ve WC taşları tesisat projelerine ve birim fiyat tariflerine uygun çizilir. 

14. Düşey tesisat boru ve kanallarının yerleri ve adetleri, şematik olarak kapladıkları alan ölçülendirilerek verilir. Tesisat hizmetlerinin, yapının mimarisini ilgilendiren ısıtıcı, aydınlatıcı, kanal ağızları gibi cihazları tesisat projelerindeki ölçülerine uygun şematik gösterilir. 

15. Döşemelerdeki desenler ve varsa eğimler ile süzgeç yerleri belirtilir. 

16. Bütün doğramalar şematik olarak çizilir, açılan kanatlar belirtilir. Kapı akslarını gösteren çizgiler üzerinde en ve yükseklik (kaba inşaat boşluğu) yazılır (K7 90/220) gibi. 

17. Tavandaki kiriş sarkıntıları, nervür ve kasetler nokta nokta (ifade edecek kadar) gösterilir. Betonarme projesindeki ölçüleri işlenir. Kolon ölçüleri yazılır. 

18. Merdivenler, özelliklerine uygun çizilir. Merpen numarası, basamak adedi, genişlik ve rıht yüksekliği yazılır. Merdiven ve sahanlık aksını gösteren çizginin basamakları kestiği noktalar çıkış yönünde numaralanır ve bu çizgi en son basamakta ok ucu olarak bitirilir. Korkuluklar çizilir. Başlangıç ve bitiş noktaları ile sahanlıklara ait bitmiş inşaat kotları ayrı çizim tekniği ile gösterilir. Rampaların çıkış okları, eğimleri, korkulukları, başlangıç ve bitiş noktalarının kaba ve bitmiş inşaat kotu ayrı çizim tekniği ile gösterilir. 

19. Asansör varsa istenilen kapasiteye göre metrekare alanı yazılarak belirtilir. 

20. Asma tavan yapılması gereken mahaller belirtilir, malzemesi mahal listesinde gösterilir. 

21. Planın geçtiği düzlemle, normal kat veya tavan arasında kalan imalat (ara kat, saçak gibi) nokta nokta işlenir. 

22. Bacalar ait oldukları ve devam ettikleri katlarda hakiki ölçüleri ile çizilir. 

23. Çarpık ve eğri imalatın hakiki ölçüleri hesaplanarak üzerine yazılır. 

24. Yağmur iniş boruları hakiki ölçüleri ile çizilir, kesit ölçüleri yazılır. 

25. Kesin proje aşamasında, düzenlenen mahal listesinde, değişiklik olmaması halinde aynı liste uygulama proje aşaması içinde geçerlidir. Mahal listesinde değişiklik olması halinde, bu değişiklikleri de içeren yeni bir mahal listesi düzenlenir. (*)


(*) I. S. KESKİN/Emlakkulisi.com