Gelir İdaresi Başkanlığı gayrimenkul alım satım işlemlerinde uzun yıllardır devam eden tapuda gösterilen satış bedelinin düşük gösterilmesi veya çoğu zaman gerçek satış bedelinden daha az gösterilmesinin önüne geçmiş bulunmaktadır. Buna göre MEVA – yani Mekansal Veri Analiz Sistemi uygulamaya başlamıştır.
MEVA ‘ya göre Maliye Bakanlığı tarafından geliştirilen ve Türkiye ‘deki tüm taşınmaz alım satım işlemlerini analiz ederek tapuda beyan edilen değerle gerçekte piyasa değerleri arasındaki farkları tespit etmeye yarayan bir elektronik denetleme sistemidir. Buna göre taşınmazın ID numarası, ili, ilçesi, mahallesi, ada parsel no, tapu işlem tarihi, tapuda beyan edilen matrah tutarı, ödenen tapu harcı tutarı, tespit edilen değer aralığı …. V.b. konular Gelir İdaresi tarafından mükelleflerden sorgulanmaktadır.
Kendisine yazı tebliğ edilen gerçek veya tüzel kişiler 15 gün içerisinde Vergi Dairesi ‘ne davet edilerek 492 sayılı Harçlar Kanunu ‘nun ilgili 63. Maddesine göre cezalı harç ve tarhiyata maruz kalmamak için 15 gün içerisinde beyanlarının düzeltilmesi talep olunmaktadır.
Diğer taraftan, MEVA projesi sayesinde, gerçek satış bedeli üzerinden vergilendirmeyi sağlamak, vergi kayıp ve kaçağını önlemek, piyasa şeffaflığını artırmak hedeflenmektedir. Ayrıca, MEVA sayesinde tapuda düşük satış bedeli , aynı bölgedeki benzer satışlar, internet ilanları ile karşılaştırmalar yapmak, uydu ve drone görüntüleri esas alınarak gerçeğe yakın değeri ve harç matrahını bulmaya çalışmaktadır.
2025 yılında MEVA sistemiyle yaklaşık 16.000 ‘den fazla taşınmaz taranarak bu sayı Aralık 2025 itibarı ile artmıştır. Ayrıca 9.150 kişiden beyan farkları nedeni ile açıklama veya izahat talep edilmiştir. Yine bu kapsamda 2.475 kişi VUK Md. 371 hükümlerinden yararlanarak cezasız şekilde toplam 113.009.000TL tapu harcı ödemiş bulunmaktadır.
Sonuç olarak, ayrıca 5 yıl içinde gayrimenkul satan gerçek kişiler açısından değer artışı kazancı beyannamesi ile ilgili bir beyan da söz konusu olabilir. Örneğin gayrimenkulünü aldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde satan gerçek kişiler yönünden alım satım farkı üzerinden, satışı izleyen ertesi yılın Mart ayında yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi verilmesi gerekmektedir. Bu konuyla ilgili 193 sayılı GV Kanunu ‘nun ilgili Mükerrer 80. Maddesi incelenmelidir. Ayrıca konu ile ilgili GVK Md. 81 ve Mükerrer 82. Madde Hükümleri de analiz edilmelidir.