1- Giriş:
Vergi borcu nedeniyle, bazı mükelleflerin emekli maaşlarına hacz konulduğuna son zamanlarda sık sık rastlamaktayız.
Uygulamanın hukuki bir dayanağı olup-olmadığı konusunda pek çok mükellef duraksamaya düşmektedir. Vergi borcu nedeniyle, emekli maaşlarına hacz uygulanmasının hukuki dayanağı olmadığı görüşündeyiz.
2- Sigorta Yardımlarının Haczedilemeyeceği:
4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa, 121.md.göre, “Bu kanun gereğince bağlanacak gelir veya aylıklar ve sağlanacak yardımlar, nafaka borçları dışında, hacz veya başkasına devir ve temlik edilemez” hükmü gereğince, vergi borcu nedeniyle, sigorta emekli maaşlarının haczi söz konusu değildir (1). Uygulamada, bir kısım vergi dairelerinin mükellefin vergi borcu nedeniyle, SSK emekli maaşlarına bloke koydukları, hacz uyguladıkları görülmektedir (2).
3- Bağ-Kur Emekli Aylıklarının Haczedilemeyeceği:
Bilindiği üzere, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanunun 59’uncu maddesinde mal bildirimini borçlunun gerek kendisinde gerekse üçüncü şahıslar elinde bulunan mal, alacak ve haklarından borcuna yetecek miktarın nev’ini, mahiyetini, vasfını, değerini ve her türlü gelirlerini veya haczi kabil mal veya geliri bulunmadığını ve yaşayış tarzına göre geçim kaynaklarını ve buna nazaran borcunu ne suretle ödeyebileceğini yazı ile veya sözle tahsil dairesine bildirmesi, konunun 62’inci maddesinde de haciz borçlunun mal bildiriminde gösterilen veya tahsil dairesince tespit edilen borçlu veya üçüncü şahıslar elindeki menkul malları ile gayrimenkullerinden alacak ve haklarından amme alacağına yetecek miktarın haczedileceği, yine aynı Kanunun 71’inci maddesinde de aylıklar, ödenekler, her çeşit ücretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama bağlı olmayan nafakalar, emeklilik aylıkları, sigorta ve emeklilik sandıkları tarafından bağlanan gelirler kısmen haciz olunabileceği ancak haciz olunacak miktarın bunların üçte birinden çok dörtte birinden az olamayacağı belirtilmiştir.
Diğer taraftan, 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununun 67’inci maddesinde de; “Bu Kanun gereğince bağlanacak aylıklar nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devir ve temlik edilemeyeceği” hüküm altına alınmıştır.
Bu nedenle, 6183 sayılı Kanunun 71’inci maddesinde emeklilik aylıklarının kısmen haczedilebileceği belirtilmekle birlikte Kanunun 70’inci maddesi hükmüne dayanılarak 1479 sayılı Kanun uyarınca bağlanan emekli aylıklarının anılan Kanunun 67’inci maddesi hükmü uyarınca haczedilmemesi gerekmektedir (3).
4- Sonuç ve Değerlendirme:
Gerek, Bağ-Kur’dan ve gerekse SSK’dan emekli maaşı alan vergi borçlusu mükelleflerin bu aylıklarına bloke konulamaz. Konulan tüm haciz veya blokaj işlemlerinin kaldırılması gerekir. Aksi halde, bloke işlemini koyan banka yetkilisi ile, vergi dairesi yetkililerine dava açılır. Kamu görevlisi suç işlemiş sayılır. Aynı şekilde, Devlet Memurları Kanununa göre de, emekli olmuş kişilerin vergi borcu nedeniyle, 657 sayılı D.M.K.göre aldığı maaşa da, vergi borcu iddiasıyla maaşa bloke, hacz konulamaz.
----------------------
(1) 4958 Sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu, 121.md.(29.7.2003 gün ve 4958/47 md.)
(2) Bağ-Kur İzmir İl Md.lüğü’nün 10/10/2003 gün ve 307646 s.yazıları ile Bağ-Kur K.md.67
(3) 31.3.2001 gün ve DEF.0.35.12/THSLT:636-179/2161 Sayılı İzmir Defterdarlığı Vasıtalı Vergiler Gelir Md.lüğü yazıları.Bkz.”Özelgeler” 1995-2002 İzmir Maliye Spor Derneği Yay.No:1 2002-İzmir, s.534