Mal beyanı formu veya bildirimi kendisine ortağı olduğu şirket dolayısıyla ödeme emri tebliğ edilen ikincil amme borçluları sayılan müdürler veya ortaklar tarafından da doldurulup vergi dairesine sunulabilir. Bu durumda asıl amme borçlusu şirketin borcu için şirket ortak veya müdürleri müteselsil borçlu sıfatıyla mal beyanında bulunmuş sayılırlar. İkincil amme borçluları adına gelen ödeme emirleri hakkında ortaklar payları kadar mal beyanında bulunabilir.
Şayet, amme borcu zamanaşımına uğramış ise, bu durumda borçlular tarafından mal beyanında bulunulmaz, sadece amme borcunun zamanaşımına uğradığı vergi dairesine bildirilir. Borç zamanaşımına uğrasa dahi mükelleften tarafından vergi dairesine ödeme yapıldığı takdirde vergi dairesi bunu kabul eder.[2]
Esas amme borçlusu şirket için borç zamanaşımına uğramış ise bu durum ortaklar açısından da aynı şekilde hüküm ifade eder.[3]
Mal beyanı veya eski adıyla mal bildirimi Maliye Bakanlığı tarafından şekil ve biçimsel olarak yeniden düzenlenmiş olup, bundan böyle mal beyanlarında bu form kullanılacaktır. [4] Amme borcu için mal beyanında bulunulmadığı takdirde vergi dairesi tarafından haciz işlemleri yapılır. Borçlu mükellefin banka hesaplarına elektronik haciz uygulanır. Dolayısıyla borçlu mükellef nezdinde bütün icrai koğuşturmalar geçilir. Amme borçlusunun Türkiye çapındaki bütün menkul ve gayrimenkulleri üzerine haciz yürütülür. [5]
Kamu borcunun takibine ödeme emri tebliği ile başlanır. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesinde ödeme emri konusunda bir rehber hazırlamış bulunmaktadır.[6] Bu rehberin incelenmesinden de anlaşılacağı üzere amme borcunu ödemeyen mükelleflere tebliğ edilecek yeni tip ödeme emirleri formatından söz edilmektedir. Kendisine usulüne uygun olarak ödeme emri tebliğ edilen amme borçlusu 7 gün içerisinde yeni tip mal beyanı kağıdı ile varsa menkul veya gayrimenkul malvarlıklarını bu form üzerine yazmak ve varsa menkul veya gayrimenkullerle ilgili tapu fotokopileri, araç ruhsatlarının örneklerinin bu forma eklenmesi zorunludur. [7]
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen amme borçlusu bu ödeme emrine karşı 7 gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açabilir. Ödeme emrine karşı dava açılmadan mal beyanında bulunup, borç def’aten veya taksitler halinde de ödenebilir. Ödeme emrine karşı 213 sayılı VUK’nun 116 ila 124. maddelerinde düzenlenen “düzeltme ve şikayet” yoluyla müracaat yolu kullanılamaz. Çünkü ödeme emrine karşı ya “böyle bir borcum yoktur” veya “işbu borcu kabul edip ödeyeceğim” deyip mal beyanında bulunabilir. Düzeltme ve şikayet yoluyla müracaat ancak vergi ve ceza ihbarnamelerine karşı yapılabilir.
Yeni tip mal bildirimi kağıdında eski bildirim formuna göre bazı farklılıklar bulunmaktadır.[8] Bunlardan ilki mal bildirim kağıdı üzerinde borcun takip no, vergi no, TC no (gerçek kişiler için), amme borçlusunun soyadı, adı, unvanı, iş adresi, işi, ikametgah adresi, ödeme emrinin tarihleri, noları ve içerdiği borç tutarı 15 satır halinde gösterilmiştir.
Öte yandan, formun hemen arka yüzünde bildirilen malların türü, cinsi ve özelliği, değeri ve en önemlisi bu menkul veya gayrimenkul malların bulunduğu yer yani adres olarak belirtilmesi gerekmektedir. Borçlunun bu borcu ödeyecek mevcut geçim kaynakları da formun arka yüzünde iki satır halinde gösterilmiştir. Ayrıca borcun borçlu tarafından ne suretle ödenebileceği hakkında da iki satırlık bir açıklamaya yer verilmiştir. Örneğin borçlu borcunu mahsup şekli ile varsa alacağından mahsuben ödeyebilir. Veya amme borcunun 6183 sayılı kanunun 48. maddesine göre taksitler halinde de mükellef tarafından ödenmesi mümkündür. KDV borçları ve geçici vergi borçları 6183 sayılı kanunun tecil ve taksitlendirilmesi dışında bulunduğu için bunlar taksitlendirilemez.
Yeni tip ödeme emirlerine karşı 6183 sayılı kanunun 59. maddesine uygun olarak mal beyanı yapılmalıdır. Aksi takdirde yanlış veya yanıltıcı yapılan mal beyanlarının hukuksal müeyyideleri bulunmaktadır.
Bu köşe yazısı, sayın Av. N. Gaye ALPASLAN tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)
----------------------
[1] Bkz. 6183 sayılı kanun md. 59
[2] 213 sayılı VUK md. 114 ve ayrıca bkz. 6183 sayılı yasa md.102.
[3] Dnş. 3. D.nin, 20.01.2009 gün ve E:2006/3902-K:2009/51 sayılı kararı.
[4] Bkz. www.gib.gov.tr, mal bildirim kağıdı örneği (amme borçluları için)
[5] Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun Genel Tebliğ Seri A, Sıra No:1
[6] Bkz. www.gib.gov.tr
[7] Bkz. YERLİKAYA G.Kürşat, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Şerhi, XII Levha Yayınları, Ocak 2012, s.472.
[8] Mal bildiri hakkında ayrıntılı açıklamalar için bkz. CANDAN Turgut, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Maliye ve Hukuk Yayınları, Mart 2007, s. 354