Covid 19 un ülkemizde yayılmaya başlamasından sonra herkesi “ ya ben de hayatımı kaybedersem? “ korkusu sardı. Hepimiz hayatımızı, alışkanlıklarımızı ve bu hayattan beklentilerimizi sorguladığımız bir dönemdeyiz. Hastalığa yakalananlardan vasiyetname düzenlemekle ilgili çokça sorular alıyorum. Bu sebeple bu konuda erkesin kendi avukatına danışması gerektiğini hatırlatarak genel bilgiler vermeye karar verdim.
Vasiyetname ile sahip olduğu malvarlığı hakkında tasarrufta bulunmak isteyen kimsen kişilerin
1) El yazılı vasiyetname,
2) Resmi vasiyetname,
3) Sözlü vasiyetname türlerinden birini tercih etmesi
ve bu tercihini de Türk Medeni Kanunu’nda sayılan şartları sağlaması gerekmektedir.
El yazılı vasiyetnamenin şartlarını yerine getirmek basittir. Ancak siz vefat ettikten sonra bu tür vasiyetnameyi bulan ve kendi aleyhine bazı tasarrufların varlığını gören bir kişi ya da mirasçı vasiyetnameyi kolaylıkla yırtıp atabilir, varlığını gizleyebilir ve de yok edebilir. Bu sebeple bence ispat bakımından kuvvetli delil olan resmi vasiyetname daha çok tercih edilmektedir.
Resmi vasiyetnameyi düzenleyen resmi memur, vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlü olduğu için vasiyetnamenin ortadan kaldırılması mümkün olmaz. Resmi vasiyetnameyi düzenleyecek memurlar noter veya sulh hakimi olduğundan vasiyetnamenin kapsamı da kesinlik ve açıklık kazanmaktadır. Eğer son arzularında belirsizlikler varsa resmi memurun soracağı sorularla anlaşılır hale gelecektir. Resmi vasiyetname, sizin arzularınıza uygun olarak resmi memur tarafından yazılabileceği gibi, bizzat siz de yazıp götürebilirsiniz. Bizzat siz yazarsanız tasdik ve imza resmi memur tarafından yapılmak zorundadır.
Türk Medeni Kanunu’nda iki türlü resmi vasiyetname şekli yer almaktadır:
1) MADDE 533-534’te düzenlenen okuma yazma bilen kimselerin yapabileceği resmi vasiyetname ve
2) MADDE 535’te düzenlenen okuma yazma bilmeyen kimselerin yapabileceği resmi vasiyetname.
Okuma yazma biliyorsanız yapabileceğiniz resmi vasiyetnamede resmi memur tarafından hazırlanan vasiyetname incelemeniz için size verilir, iradenize uygunsa altına imza atmanız istenir. Bu imza mutlaka el yazısı ile olmalıdır. Mühür kullanmak ve parmak basmak vasiyetnamenin iptali sebebidir. İmzanızdan sonra resmi memur tarihi de yazarak metni imzalar. Resmi memur da imzasını attıktan vasiyetnameyi okuduğunuzu ve metnin son arzularınıza uygun olduğunu resmi memur ve iki tanık önünde beyan edeceksiniz. Son olarak tanıklar da sizin resmi vasiyetname metnini kendilerinin önünde okumuş olduğunuzu ve vasiyetnamenin son arzularınıza uygun olduğunu beyan ettiğinizi, sizin tasarrufa ehil gördüklerini açıklayıp şerh verdikten sonra vasiyetnameyi imzalarlar. Böylece bu birinci türdeki resmi vasiyetname geçerli bir şekilde düzenlenmiş olur.
Okuma yazma bilmiyorsanız ya da körlük / hastalık gibi sebeplerle okuma yazma iktidarından yoksunsanız tahminen bu metni de size bir yakınınız okuyordur. Vasiyetnameyi okuyup imzalayamayacağınızdan bu durumda resmi memur ve tanıkların vasiyetnamenin düzenlenmesinde daha çok rolü olacaktır. Yine birinci tür resmi vasiyetnameye benzer şekilde son arzularınızı resmi memura bildireceksiniz. Resmi memur vasiyetnameyi hazırlayacak. Fakat birinci türden farklı olarak okuma yazma bilmediğinizden bu defa vasiyetname bizzat resmi memur tarafından iki tanık önünde size okunur. Daha sonra siz okunan vasiyetnamenin iradenize uygun olduğunu iki tanık önünde resmi memura beyan edeceksiniz. Akabinde resmi memur vasiyetnameye tarihi yazıp vasiyetnameyi imzalar. Bundan sonra okuma yazma bilmediğinizden ya da çeşitli sebeplerle okuma yazma yeteneğine sahip değilseniz vasiyetnameyi imzalaması gerekmez. Son aşamada tanıklar, sizin vasiyet ehliyetine sahip olduğunuzu, vasiyetname metninin kendi önlerinde resmi memurlar tarafından size okunduğunu, okunan metnin sizin son arzularınıza uygun olduğunu şerh verirler ve vasiyetnameyi imzalarlar.
İşte miras bırakanın ölümünden sonra mallarının, gerçekten son arzularına uygun şekilde mirasçılara geçmesini sağlamasının en güvenceli yolu yukarıda açıklanmış olan iki tür resmi vasiyetnameden birini kanunda belirtilen koşullara uygun olarak yapmaktır. Ancak günümüz koşullarını düşünürsek 65 yaşın üzerindeyseniz sokağa çıkma yasağı kapsamındasınızdır. Hastalık kapmışsanız ya da karantinadaysanız resmi vasiyeti düzenlemeyi yerine getiremiyor olabilirsiniz. O zaman mutlaka avukatınıza başvurunuz size el yazısı ile vasiyet hazırlama konusunda yardımcı olsun.
El yazılı vasiyetname hiçbir resmi memurun katılmasına gerek olmaksızın vasiyet bırakan tarafından tek başına düzenlenebilmektedir. Vasiyet bırakan vasiyetname yaparken aşağıda sıralanan şartlara uymak zorundadır:
1) Bütün vasiyetname başından sonuna kadar el yazısı ile yazılmış olmalıdır. Herhangi bir makine ile el yazılı vasiyetname yazılamaz. Buradaki amaç kişinin el yazısının ayırt edici olması ve vasiyetnamenin gerçekten o kişi tarafından hazırlanıp hazırlanmadığı, tasarrufların o kişi tarafından yapılıp yapılmadığının anlaşılabilmesidir.
2) Vasiyet bırakan yıl, ay, günü göstermek suretiyle vasiyetnamede tarihi de el yazısı ile yazmalıdır. Bu sayede vasiyet bırakanın vasiyetnameyi yaptığı tarihte vasiyetnamenin geçerlilik şartlarından olan ayırt etme gücüne sahip olup olmadığı tespit edilir. Bunun yanında birden fazla vasiyetname olması halinde hangi vasiyetnamenin önce hangisinin sonra yapıldığının ve hangi vasiyetnamenin geçerli olduğunun belirlenmesi sağlanmış olur.
3) Vasiyet bırakan vasiyetnameye el yazısı ile imzasını atmalıdır. Mühür veya herhangi bir alet vasıtası ile imza, parmak basma ve benzeri şekilde imza şartının sağlanmış olması mümkün değildir. İmza vasiyetnamenin en sonuna, son satırın altına atılmalıdır.
El yazısı ile hazırlanmış vasiyetname notere, Sulh Hukuk Mahkemesi hakimine veya yetkili memura bırakılabilir. Ancak bu husus zorunlu değildir ve vasiyetnamenin geçerliliğini etkilememektedir. Vasiyet hazırlayan vasiyetnamesini kendi de saklayabilir.
Bütün bu şartları sağlayan vasiyetname vasiyet hazırlayanın ölümünden sonra hüküm ve sonuçlarını doğuracaktır. Vasiyet hazırlayan de hayattayken istediği zaman yeni bir vasiyetname yapıp önceki vasiyetnamesinden dönerek bu kişilere mal bırakmaktan vazgeçebilir. İlk vasiyetnamede mal bırakılmış olan kişiler yeni bir vasiyetname ile önceki vasiyetnameden dönülmesine müdahale edemez.
El yazılı vasiyetname üç vasiyetname arasında en kolay vasiyetname türüdür. Ancak; Türk Medeni Kanunu’nda el yazılı vasiyetname düzenlenmesinde uyulması aranan şartlar göründüğü kadar basit değildir ve bir şartın gerçekleştirilmesindeki en ufak ihmal vasiyetnamenin iptal edilmesi sonucunu doğurur.
Vasiyet hazırlarken kullanacağınız terimlerdeki yanlışlıkları ve yanlı anlaşılmaları kendiniz metni yazarken öngöremeyebilirsiniz. Sizin vefatınızdan sonra vasiyetnamenizin anlaşılması güçleşebilir. Bu nedenle vasiyetnamenizi hazırlarken avukatınızdan hukuki yardım almanız, yasal sınırlar içerisinde olmak kaydıyla ölümünüzden sonra da malvarlığınızı dilediğiniz kişilere bırakabilmenizi sağlayacaktır.
RESMİ VASİYETNAME BOZULABİLİR Mİ?
Vasiyetname, geçerlilik şartlarını taşıyor ise, uygulamaya konulana kadar geçerli oluyor. Ancak bazı hallerde vasiyetname geçerliliğini kaybediyor.
Vasiyet tek taraflı bir hukuki işlem olduğu için, hiçbir sebep gösterilmeden kolayca vasiyetnameden dönülebilir. Vasiyetten dönme Türk Medeni Kanunu’na göre üç şekilde gerçekleştirilebilir:
1) Yeni vasiyetname ile eskisini bozabilirsiniz.
MADDE 542.- Miras bırakan, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnameden her zaman dönebilir. Vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönülebilir.
2) Hazırladığınız vasiyetnameyi yok edebilirsiniz.
MADDE 543.- Miras bırakan, yok etmek suretiyle de vasiyetnameden dönebilir. Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır. Tazminat isteme hakkı saklıdır.
3) Sonraki tasarruflarınızla vasiyetnamenizde karar verdiğiniz mal bırakımlarınızdan dönebilirsiniz.
MADDE 544.- Miras bırakan, önceki vasiyetnamesini ortadan kaldırmaksızın yeni bir vasiyetname yaparsa, kuşkuya yer bırakmayacak surette önceki vasiyetnameyi tamamlamadıkça, sonraki vasiyetname onun yerini alır. Belirli mal bırakma vasiyeti de, vasiyetnamede aksi belirtilmedikçe, miras bırakanın sonradan o mal üzerinde bu vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla ortadan kalkar.
Herkese sağlıklı bir ömür diliyorum…
Avukat Tuğba İncel