2024 Avrupa Futbol Şampiyonası son 16 karşılaşmalarından Türkiye-Avusturya maçı, Türkiye’nin 2-1 galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Türkiye Milli Futbol Takımında müsabakanın her iki golünü Merih Demiral atmıştır. Futbolcu Merih Demiral’ın atmış olduğu gol sonrası sevinç olarak “Bozkurt” işareti yapması ise dünya basınında gündem olmuştur ve müsabaka sonrasında UEFA’nın resmi sitesinde açıklanan bilgiye göre Merih Demiral hakkında, yapmış olduğu gol sevinci nedeniyle soruşturma açılmasına karar verilmiştir.
Yaşanan bu hadise sonrasında, futbolcu Merih Demiral’ın yaptığı gol sevincinin siyasi içerikte olup olmadığı hususuna değinmeksizin, UEFA Talimatlarına göre bir müsabaka esnasında siyasi içerikli davranışta bulunmanın olası cezalarına ve yaşanacak sürece yer vereceğiz.
1. GİRİŞ
UEFA Disiplin Talimatı’nın 31.maddesi 4.fıkrası uyarınca UEFA İcra Komitesi, UEFA Başkanı, UEFA Genel Sekreteri ve UEFA Disiplin Kurulları, müsabaka sırasında yaşanan “Etik ve Disiplin Kurallarına” aykırı olan davranışlar karşısında “Etik ve Disiplin Müfettişlerini” görevlendirebilir[1]. Atanan müfettiş, müsabaka esnasında yaşanan etik ve disiplin kurallarına aykırı eylemleri soruşturur. Yapmış olduğu soruşturma sonrasında ise yeterli delile ve ihlalin gerçekleştiği yönünde kuvvetli bir şüphe olduğuna kanaat getiriyorsa gerekçesini sunarak, ilgili kişi hakkında ceza verilmesi için UEFA Disiplin Kuruluna olayı sevk eder. UEFA Disiplin Talimatı’nın 31.maddesi 4.fıkrası şöyle ki:
“…The UEFA Executive Committee, the UEFA President, the UEFA General Secretary and the disciplinary bodies may commission ethics and disciplinary inspectors to conduct investigations, either alone or in cooperation with other UEFA or non-UEFA bodies…”
Müfettiş tarafından yapılan soruşturmanın UEFA Etik ve Disiplin Kurulu’na tevdii edilmesi neticesinde kurul tarafından sporcu, taraftar, kulüp veya görevli kişi hakkında bir karar verilir. Nitekim UEFA Disiplin Talimatı m.6/2 uyarınca, UEFA Etik ve Disiplin Kurulunun olay hakkında verebileceği kararlar hüküm altına alınmıştır[2]. Söz konusu talimata göre eğer yeterli delil ve gerekçe yoksa ceza verilmesine yer olmadığına karar verebilir. Bunun yanı sıra yeterli deliller mevcutsa ve yaşanan ihlal soruşturma aşamasında gerekçelendirilmişse uyarı, kınama, para cezası veya müsabakadan men cezası vs. vermeye de UEFA Etik ve Disiplin Kurulu yetkilidir. UEFA Disiplin Talimatı m.6/2 şöyle ki:
“…The following disciplinary measures may be imposed on individuals:
a. warning;
b. reprimand;
c. fine;
d. suspension for a specified number of matches or for a specified or unspecified period;
e. suspension from carrying out a function for a specified number of matches or for a specified or unspecified period;
f. ban on exercising any football-related activity;
g. withdrawal of a title or award;
h. community football service…”
2. MERİH DEMİRAL VE OLASI CEZALAR
Mevcut olayımızda ise UEFA yetkilileri, Merih Demiral’ın müsabaka esnasında “Uygun Olmayan Davranışlarda” bulunduğu gerekçesiyle hakkında, UEFA Disiplin Talimatı m.31/4 uyarınca müfettiş atanarak soruşturma başlatılmasına karar vermiştir[3]. Ancak soruşturma başlatılmasının temelinde, futbolcunun “Bozkurt” işaretini yapması yatmaktadır. Bu nedenle futbolcu Merih Demiral hakkında yapılacak olan soruşturmanın kapsamı da “Bozkurt” işareti etrafında şekillenecektir. Başka bir ifadeyle “Bozkurt” işaretinin siyasi içerikte olup olmadığı noktasında bir soruşturma yapılacaktır. UEFA yetkilileri tarafından Merih Demiral hakkında başlatılan soruşturma kararı şöyle ki:
“…UEFA Ethics and Disciplinary Inspector appointed
Match: 2024 UEFA EURO Round of 16 match between Austria and Türkiye played on 2 July 2024 in Leipzig, Germany.
In relation to the 2024 UEFA European Championship Round of 16 match between Austria and Türkiye played on 2 July 2024 in Leipzig, Germany, an investigation has been opened in accordance with Article 31(4) of the UEFA Disciplinary Regulations in relation to the alleged inappropriate behaviour of the Turkish Football Federation player, Merih Demiral.
Further information regarding this matter will be made available in due course.”
Futbolcu Merih Demiral hakkında soruşturma başlatılmasına gerekçe olarak “Uygun Olmayan Davranışlarda” bulunması gösterilmiştir. Bundan sonraki süreçte UEFA Etik ve Disiplin Müfettişi, “Bozkurt” işaretinin UEFA Disiplin Talimatı uyarınca “Uygun Olmayan Davranış” kapsamına girip girmediğini detaylıca soruşturacak olup, ihlalin gerçekleştiğine kanaat getiriyorsa, gerekçelerini de sunarak olayı UEFA Etik ve Disiplin Kuruluna Sevk Edecektir.
Olayın UEFA Etik ve Disiplin Kuruluna sevk edilmesi halinde ise yukarıda da açıkladığımız üzere Merih Demiral’a ceza verilmemesi mümkün olmakla beraber, ihlalin gerçekleştiğine karar verilirse UEFA Disiplin Talimatı m.6/2 uyarınca ihtar, kınama, para cezası veya müsabakadan men cezası da verilmesi mümkündür.
Ayrıca belirtmek gerekir ki: UEFA Disiplin Talimatı Uyarınca “Uygun Olmayan Davranışlarda” bulunma eyleminin doğrudan gösterilen bir cezası mevcut değildir. Bu nedenle talimata aykırılık halinde verilecek cezalar bakımından UEFA Etik ve Disiplin Kuruluna geniş bir yetki verilmiştir.
Yukarıda açıklamış olduğumuz bilgilerin yanı sıra daha önceki yıllarda meydana gelmiş emsal nitelikteki olaylarda UEFA tarafından verilen cezalara yer vermekte fayda vardır.
3. EMSAL NİTELİKTEKİ OLAYLAR
- XHERDAN SHAQIRI, GRANIT XHAKA VE KARTAL İŞARETİ
2018 Dünya Kupası grup maçlarında Sırbistan-İsviçre karşılaşmasında maç sonucu 2-1 İsviçrenin galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Maçın gollerini ise İsviçre’de Granit Xhaka ile Xhardan Shaqiri atmıştır.
Her iki futbolcu, atmış olduğu gol sevinci sonrasında Arnavutluk ülkesinin simgesi olduğu bilinen “Kartal” işaretini yapmıştır[4]. Sırbistan ile Arnavutluk ülkeleri arasından mevcut siyasi sorunlardan ötürü her iki futbolcuya da FIFA tarafından “Uygun Bulunmayan Davranış” kapsamında ceza verilmiştir[5]. Söz konusu ceza olarak ise 10.000,00 İsviçre Frangı olarak tayin edilmiştir. Yani her iki futbolcuya da yapmış olduğu hareket nedeniyle para cezası tayin edilmiştir.
- WOUT WEGHORST VE ASLAN İŞARETİ
Hollanda ve Gürcistan milli futbol takımları arasında 06/06/2021 tarihlerinde hazırlık maçı oynanmıştır. Maç sonucu 3-0 Hollanda üstünlüğü ile sonuçlanmıştır. Müsabaka Hollanda milli futbol takımının gollerinden birini ise Wout Weghorst atmıştır. Futbolcunun atmış olduğu gol sevinci sonrası tribünlere dönerek, Hollanda milli futbol takımının simgesi olduğu bilinen “Aslan” işaretini yapmıştır[6].
Wout Weghorst’un yapmış olduğu “Aslan” işaretinden sonra UEFA tarafından herhangi bir ceza verilmemiş ve futbolcu hakkında bir soruşturma da başlatılmamıştır. Bu nedenle futbolcuların, ülkelerle özdeşleşen figürlerin işaretini yapması hakkında UEFA tarafından verilen sabit bir karar bulunmamaktadır.
Yukarıda yer verdiğimiz örnekler her ne kadar futbolcuların yapmış olduğu işaretler hakkında olsa da taraftarların siyasi içerikte yapmış olduğu tezahüratlar ile eylemler karşısında da UEFA tarafından verilen farklı kararlar mevcuttur. Zira 25/10/2023 tarihinde oynanan Celtic-Atletico Madrid Şampiyonlar Ligi grup maçında, Filistin ile İsrail ülkeleri arasında ki savaştan ötürü Filistin halkına destek olmak için Celtic taraftarları Filistin bayrakları açmıştır. Yaşanan hadise sonrasında Filistin bayrağı açıldığı gerekçesiyle Celtic kulübüne UEFA tarafından para cezası verilmiştir[7].
Ancak 08/03/2022 tarihimde oynanan Bayern Munich-RB Salzburg Şampiyonlar Ligi son 16 maçında Bayern Munich takımının korner direklerine Ukrayna bayrağı takılmıştır. Bayren Munich yönetimi tarafından Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle, Ukrayna halkına destek olmak için bu eylemin yapıldığı ifade edilmiştir. Bu eylem karşısında ise UEFA tarafından herhangi bir ceza verilmemiş ve soruşturma da açılmamıştır[8]. Bu nedenle daha öncesinde yaşanan olaylarda da anlaşılacağı üzere siyasi saikle hareket edilen olaylarda UEFA tarafından sabit bir kararın verilmediği açıktır.
4. SONUÇ
Müsabaka sırasında yapılan siyasi içerikli davranışlar UEFA tarafından kimi zaman bir ihlal olarak değerlendirilirken kimi zaman ise bir ihlal kapsamında değerlendirilmemektedir. Ancak yukarıda da yer verdiğimiz üzere müsabaka esnasında ya da öncesinde bir futbolcunun, görevlenin veya taraftarın siyasi içerikli bir eylemde bulunması UEFA Disiplin Talimatı uyarınca ihlal olarak değerlendirilebilmektedir. Bu konuda UEFA Disiplin Talimatı açık bir hüküm yer almasa da UEFA Etik ve Disiplin Kurulunun alacağı karar üzerine uyarı, kınama, para cezası, müsabakadan men gibi cezalar vermesi söz konusu olabilmektedir.
Merih Demiral’ın yapmış olduğu eylemin siyasi içerikte olup olmadığına değinmeksizin, UEFA müfettişinin yapacağı soruşturma sonucunda ihlalin mevcut olduğu kanaatine varılırsa uyarı, kınama, para cezası veya müsabakadan men cezasının verilmesi gündeme gelecektir.
KAYNAKÇA
UEFA Disciplinary Regulations - Edition 2024 Article 31
UEFA Disciplinary Regulations - Edition 2024 Article 6
https://www.uefa.com/running-competitions/disciplinary/updates/028f-1b472db4c7d7-cdf7c16b8ac8-1000/ (E.T: 03/07/2024)
https://www.bbc.com/sport/football/44606965 (E.T: 04/07/2024)
https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/world-cup-2018-granit-xhaka-xherdan-shaqiri-goal-celebrations-albania-kosovo-serbia-fine-a8416466.html (E.T:04/07/2024)
https://www.theguardian.com/football/2024/mar/22/wijnaldum-and-reijnders-help-netherlands-thrash-wasteful-scotland (E.T: 04/07/2024)
https://news.sky.com/story/israel-hamas-war-celtic-face-uefa-disciplinary-action-after-palestinian-flags-flown-at-champions-league-match-12992961 (E.T:04/07/2024)
--------------
[1] UEFA Disciplinary Regulations - Edition 2024 Article 31 (https://documents.uefa.com/v/u/Vr0ch_AAjMLMb9W2PTttLQ E.T: 03/07/2024)
[2] UEFA Disciplinary Regulations - Edition 2024 Article 6 (https://documents.uefa.com/v/u/Vr0ch_AAjMLMb9W2PTttLQ E.T:03/07/2024)
[3] https://www.uefa.com/running-competitions/disciplinary/updates/028f-1b472db4c7d7-cdf7c16b8ac8-1000/ E.T: 03/07/2024
[4] https://www.bbc.com/sport/football/44606965 (E.T: 04/07/2024)
[5] https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/world-cup-2018-granit-xhaka-xherdan-shaqiri-goal-celebrations-albania-kosovo-serbia-fine-a8416466.html (E.T: 04/07/2024)
[6] https://www.theguardian.com/football/2024/mar/22/wijnaldum-and-reijnders-help-netherlands-thrash-wasteful-scotland (E.T: 04/07/2024)
[7] https://news.sky.com/story/israel-hamas-war-celtic-face-uefa-disciplinary-action-after-palestinian-flags-flown-at-champions-league-match-12992961 (E.T:04/07/2024)
[8] https://www.thescottishsun.co.uk/sport/football/8545538/uefa-fifa-changed-stance-celtic-palestine-display-barcelona-ukraine/ (E.T: 04/07/2024)