Bu yazımda Türkiye’de gayrimenkul edinmek ve bu yolla vatandaşlık elde etmek isteyen yabancıların dikkat etmesi gereken hususları anlatacağım.
Konuyla ilgili detaylara girmeden önce, Türk Hukuku’na göre “yabancı” nedir, onu açıklamak gerekir. “Yabancı”, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişi” demektir.
5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun “Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller” başlıklı 12. Maddesiyle yabancı uyruklu kişilerin vatandaşlık kazanabilmesi mümkün hale gelmiştir. Bu maddeye göre,
“Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla; Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler. “Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.” İbaresi yer almaktadır. Fıkrada belirtilen Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutar için ise Türk Vatandaşlığı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 20. Maddesine bakılmalıdır. Bu maddeye göre; en az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmuş ya da üzerinde yapı bulunan arsa vasıflı taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilen kişiler istisnai şekilde Türk Vatandaşı olabilmektedir.
2644 Sayılı Tapu Kanunu’nun 35. Maddesine göre, “Kanuni sınırlamalara uyulmak kaydıyla, uluslararası ikili ilişkiler yönünden ve ülke menfaatlerinin gerektirdiği hallerde Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen ülkelerin vatandaşı olan yabancı uyruklu gerçek kişiler Türkiye’de taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler. Yabancı uyruklu gerçek kişilerin edindikleri taşınmazlar ile bağımsız ve sürekli nitelikteki sınırlı ayni hakların toplam alanı, özel mülkiyete konu ilçe yüz ölçümünün yüzde onunu ve kişi başına ülke genelinde otuz hektarı geçemez. Cumhurbaşkanı kişi başına ülke genelinde edinilebilecek miktarı iki katına kadar artırmaya yetkilidir.”
Yabancılar kanuni sınırlamalara uymak kaydıyla, Türkiye’de işyeri veya mesken olarak kullanmak üzere, taşınmaz satın alabilirler; fakat bunun istisnası şudur: farklı şehirlerde de olsa, yabancı bir kişinin Türkiye’de satın alabileceği taşınmazların toplam yüzölçümü 30 hektarı geçemez. Ayrıca, yabancı uyruklu gerçek kişiler tarafından toplam edinim, özel mülkiyete izin verilen toplam il alanının yüzde onunu geçemez. Yüzde on sınırın aşılması halinde yabancıların gayrimenkul edinme talebine izin verilmeyecektir. Yine, yabancıların taşınmaz alımı öncesinde, bölgedeki askeri makamlardan izin alınması da gerekmektedir. Zira bahse konu taşınmazın güvenlik bölgesi içinde bulunması halinde, yabancılara satış işlemi yapılması mümkün olamayacağından (çok istisnai hallerde Valilik izniyle mümkün), bu konunun ödeme yapılmadan önce açıklığa kavuşturulması çok önemlidir.
Yabancı uyruklu gerçek kişilere 400.000 ABD doları ve üzeri değerde gayrimenkul satın almaları halinde istisnai prosedürler yoluyla Türk vatandaşlığı kazanma hakkı verilmektedir.
Bu amaçla yabancıların:
- En az 400.000 ABD doları değerinde gayrimenkul satın alması gerekmektedir.
- Vatandaşlık kazanma başvurusunda, gayrimenkulü bu amaçla satın aldıklarını belirtmelidir, tapuda bu amaç belirtilmelidir ve yabancının, formda beyanların yapıldığı kısımda gayrimenkulü üç yıl boyunca satmayacağını beyan etmesi gerekmektedir.
Tapu prosedürleri tamamlandığında yabancı, ilgili idarelere başvurup gayrimenkul sahibi için düzenlenecek uygunluk belgesini göndererek ikamet hakkı veya vatandaşlık talep edebilmektedir.
Konumuz, gayrimenkul edinimi yoluyla vatandaşlık kazanma olsa da, kısaca diğer yatırım yollarıyla vatandaşlık kazanma şartlarına da kısaca değinmek isterim.
Türkiye Cumhuriyeti’nde yatırım yapmak suretiyle vatandaşlık kazanma şartları:
En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilmiş olmak
En az 400.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkulü tapu kayıtlarına en az üç yıl satılmaması şerhi düşülmek kaydıyla edinmiş olduğu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilmiş olmak
En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilmiş olmak
En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı en az üç yıl tutmak şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilmiş olmak
En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında devlet tahvilini en az üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilmiş olmak
En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu payı veya girişim sermayesi yatırım fonu payını en az üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilmiş olmak
En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında katkı payını, kapsamı Sigortacılık ve Özel Emeklilik ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenen fonlarda tutmak ve en az üç yıl sistemde kalmak şartıyla bireysel emeklilik sistemine yatırdığı Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilmiş olmak