Türk vatandaşlığı iki şekilde kazanılmaktadır. Bunlardan ilki doğum yoluyla vatandaşlığın kazanılmasıdır. İkincisi, sonradan vatandaşlığının kazanılması yoluna ilişkin olup bu yazımızda Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması ile yapılan bu başvurunun idare tarafından reddedilmesi halinde başvurucunun izlemesi gereken prosedürleri açıklayacağız.
Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşı Olma Şartları
Öncelikle, Türk vatandaşı ile evlilik yabancılara kendiliğinden Türk vatandaşı olma hakkı doğurmaz. Evlilik yolu ile Türk vatandaşı olmanın şartları 5901 Sayılı Vatandaşlık Kanunu’nun 16.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kanun metni gereğince, yabancı uyruklu şahsın eş üzerinden vatandaş olabilmesi için aşağıdaki şartlara haiz olması gerekmektedir:
Vatandaşlık başvurusunda bulunacak olan yabancının
-En az 3 yıldan beri Türk vatandaşı ile evli olması ve evliliğin devam ediyor olması;
-Eşlerin aile birliği içinde yer alması;
-Yabancının evlilik birliğine aykırı faaliyette bulunmaması;
-Yabancının kamu güvenliğini tehdit edecek bir halinin bulunmaması.
-Yabancılar yukarıdaki şartları taşımaları durumunda yerleşim yerlerinin bulundukları valiliklere vatandaşlık başvurusunda bulunabilirler. Fakat Türk vatandaşı eşin başvuru tarihinden sonra vefat etmesi durumunda, eşlerin aile birliği içinde yaşaması şartı aranmaz.
Kanun metninin son fıkrası evliliğin butlanla sonuçlanması sonucu Türk vatandaşlığı kazanan yabancının durumunun ne olacağı ile ilgilidir. Eğer, yabancı evlenmede iyiniyetli ise vatandaşlığı iptal edilmez.
Türk Vatandaşlığının Evlenme Yolu ile Kazanılmasında Hangi Yol İzlenir?
Gerekli şartların sağlanması ve belgelerin hazırlanması neticesinde belgeler ile başvuru yapılır. Başvurudan sonra il emniyet müdürlüğü tarafından Türk Vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı hakkında bir inceleme yapılır. Bu incelemede yabancı ve Türk Vatandaşı eşinin aile birliği içerisinde yaşayıp yaşamadıkları, evlilik birliği ile uyuşmayan işlemlerde bulunup bulunmadıkları, yabancının Türk Vatandaşlığını kazanmasında Türk kamu düzeni ve güvenliği açısından bir tehlike oluşturup oluşturmayacağı hususlarına bakılır. İnceleme sonrasında tutanaklar hazırlanır ve dosya Türk Vatandaşlığı başvurusunun işleme alınması için komisyona gönderilir.
Komisyon, hem yabancıyı hem de Türk Vatandaşı olan eşini mülakata davet eder. Mülakatta evliliğin mahiyeti anlaşılmaktadır. Eğer mülakatta evliliğin sahte olduğu ve aile birliği kurmak amacıyla evlenilmediği belirlenirse başvuru reddedilecektir. Mülakat sonrası tutanak hazırlanarak yabancıya ait başvuru dosyası İçişleri Bakanlığına gönderilir. Onay aşamasında yabancı, parmak izi için en yakın emniyet birimine çağrılır.
Boşanma Durumunda Türk Vatandaşlığı Biter mi?
Evlilik yoluyla Türk vatandaşı olan bir kişi, herhangi bir sebepten dolayı Türk herhangi bir sebepten dolayı Türk eşinden boşanmak isterse vatandaşlığı olduğu gibi devam eder. Evliliğinin sonlanması vatandaşlığını etkilemez.
Türk Eş Vefat Ederse Yabancının Vatandaş Olma Hakkı Kaybolur mu?
Bir yabancı en az 3 yıl bir Türk ile evli kalmış olmak koşulu ile Türk vatandaşı olma hakkını kazanır. Bu hakkını kullanma inisiyatifi kendisine bırakılmıştır. İster bu hakkı elde ettiği gün Türk vatandaşlığına başvuru yapabilir, isterse 10 yıl sonra evlilik yoluyla Türk vatandaşı olma başvurusu yapabilir. Bir yabancı bu hakkını kullanmadan eşi vefat ederse yabancının Türk vatandaşı olma hakkı devam eder.
Yabancının Başvurusu İdare Tarafından Reddedilirse Ne Yapılması Gerekir?
İdare tarafından yabancının başvurusunun reddedilmesi halinde, yabancı tarafından red kararının tebliğini müteakip altmış gün içinde idari işlemin iptali davası açılabilmektedir. Bu durumda mahkemeye vatandaşlık kazanma koşullarının yerine getirildiği ve idarenin işlemindeki kanuna aykırılıklar belirtilerek işlemin iptali talep edilebilir.
Sonuç olarak; vatandaşlık hususu devletlerin münhasır egemenlik alanı gibi kabul edilse de; kanunda belirtilen koşulları yerine getiren yabancının mesnetsiz ve gerekçesiz şekilde talebinin reddedilmesinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.