Bu çalışma, turizm sektörü yöneticileri ve hukukçular ile detaylı bir istişare sürecinin ardından kaleme alınmıştır. Çalışmanın temel amacı, Kartalkaya faciası gibi elim olayların tekrarını önlemek ve turizmdeki sağlık ve güvenlik denetimi konularında dünya standartlarını yakalamaktır. Ayrıca, seyahat acentelerinin müşterilerini yönlendirdiği otellerde meydana gelebilecek zararları karşı otel ile birlikte müteselsilen sorumlu olması ve bu zararları karşılamak amacıyla, seyahat acentelerine zorunlu Üçüncü Kişi Mali Mesuliyet Poliçesi uygulaması getirilerek mağduriyetlerin önlenmesi amaçlanmaktadır. Turizm sektöründe sağlık ve güvenlik konularında ciddi yapısal reformlar gerekmektedir. Aşağıdaki kanun teklifi önerisi, turizm sektörünün kendi iç denetim mekanizmalarını güçlendirerek çözüm üretmeyi hedeflemektedir.
Bu çalışma, TBMM'de kurulacak Kartalkaya’daki yangın faciasını araştırma komisyonu üyelerine sunulacak ve mecliste grubu bulunan siyasi partilere de iletilecektir.
GENEL GEREKÇE:
Kartalkaya’daki yangın faciası turizm sektöründeki denetim mekanizmalarının yetersiz olduğunu açıkça göstermiştir. Antalya gibi uluslararası turizmin yoğun olduğu bölgelerde, yabancı seyahat acentelerinin otellere uyguladığı sıkı sağlık ve güvenlik denetimleri sayesinde kazalar ve yangınlar yaşansa bile ağır sonuçlar doğmamaktadır. Ancak kayak turizmi gibi yerli turizmin hakim olduğu alanlarda, yerli seyahat acenteleri bu tür denetim mekanizmalarına sahip olmadığından, felaketler yaşanmakta ve ölümcül sonuçlar artmaktadır.
Yabancı seyahat acentelerinin büyük çoğunluğunda "Sağlık ve Güvenlik Departmanı" (Health & Safety Department) bulunurken, yerli seyahat acentelerinde böyle bir departman bulunmamaktadır. Bu nedenle, yabancı acentelerle çalışan oteller yangın, kaza ve hijyen konusunda yüksek standartlara sahipken, yerli acentelerle çalışan otellerde bu standartların sağlanmadığı ve ölümcül sonuçların meydana geldiği görülmektedir.
Buna ek olarak, seyahat acentelerinin yönlendirdiği müşterilerin otellerde veya taşıma süreçlerinde uğradıkları zararları karşılamak amacıyla, yıllık yolcu trafiğine göre belirlenen Üçüncü Kişi Mali Mesuliyet Poliçesi zorunluluğu getirilerek mağduriyetlerin önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Bu durumun önüne geçebilmek için;
1. Tüm seyahat acentelerinin "Sağlık ve Güvenlik Departmanı" kurması zorunlu hale getirilmelidir.
2. Seyahat acenteleri, otellerin yalnızca yangın güvenliği değil, kazalar ve gıda güvenliği açısından da standartlara uygun olup olmadığını denetlemekle yükümlü olmalıdır.
3. Otellerin, çalıştıkları seyahat acentelerinin belirlediği sağlık ve güvenlik şartlarına uyması zorunlu hale getirilmelidir.
4. Seyahat acenteleri, müşterilerini yönlendirdikleri otellerin "Sağlık ve Güvenlik Sertifikasına" sahip olmasını zorunlu hale getirmelidir.
5. Seyahat acentelerinin Sağlık ve Güvenlik Departmanları, otellerin her yıl kapsamlı bir sağlık ve güvenlik denetiminden geçmesini sağlamalı ve eksiklikleri ilgili bakanlıklara raporlamalıdır.
6. Seyahat acenteleri denetimlerden geçemeyen otellere müşteri yönlendirmemelidir.
7. Otellerde meydana gelebilecek yangın, kaza ve benzeri olaylar sonucunda, seyahat acenteleri de oteller ile birlikte hukuki olarak müteselsilen sorumlu tutulmalıdır.
8. Seyahat acenteleri, müşterilerini yönlendirdikleri otellerde meydana gelebilecek zararları karşılamak amacıyla Üçüncü Kişi Mali Mesuliyet Poliçesi yaptırmak zorundadır.
Bu değişiklikler, turizm sektöründe yalnızca yangın değil, kaza ve gıda güvenliğinin de sağlanmasını ve sektör içerisinde kendi kendini denetleyecek bir iç mekanizmanın oluşturulmasını sağlayacaktır.
MADDE GEREKÇELERİ :
MADDE 1: Türkiye’de yerli seyahat acentelerinde sağlık ve güvenlik departmanı bulunmamaktadır. Yabancı acentelerin büyük çoğunluğu, çalıştıkları otellerde yangın güvenliği, kaza önleme sistemleri ve gıda hijyeni gibi birçok alanda denetim yaparken, yerli acenteler bu tür kontrolleri gerçekleştirmemektedir.
Bu nedenle, tüm seyahat acentelerinin bünyesinde bir "Sağlık ve Güvenlik Departmanı" kurulması zorunlu hale getirilmiş ve yerli acenteler ile çalışan otellerin de denetim altına alınması sağlanmıştır.
MADDE 2: Seyahat acenteleri, çalıştıkları otellerin yasal mevzuat ile belirlenen sağlık ve güvenlik standartlarını denetleyebilecek yetkiye sahip olmalıdır.
Oteller, müşteri bulabilmek için çalıştıkları acentelerin belirlediği güvenlik ve sağlık şartlarına uymak zorunda olmalıdır.
Bu sayede turizm sektöründe doğal bir iç denetim mekanizması oluşacak ve riskli oteller elenecektir.
MADDE 3: Otellerde meydana gelebilecek yangın, kaza ve benzeri olaylar sonucunda, seyahat acenteleri de oteller ile birlikte hukuki olarak müteselsilen sorumlu tutulacaktır. Bu düzenleme, seyahat acentelerinin yönlendirdikleri otellerin sağlık ve güvenlik standartlarını titizlikle denetlemesini sağlayacaktır. Böylece, yalnızca oteller değil, onlarla iş birliği yapan acenteler de sorumluluk alarak turizm sektöründe güvenliği artıracaktır. Müteselsil sorumluluk sayesinde, turizmde hizmet kalitesi yükselirken tüketici hakları daha etkin korunacak, sektörün uluslararası standartlara ulaşması hızlanacaktır.
MADDE 4: Seyahat acenteleri, çalıştıkları otellerin yıllık sağlık ve güvenlik denetimlerini yapmak, eksiklikleri raporlamak ve gerekli iyileştirmeleri sağlamak zorundadır. Bu denetim sonuçları, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na gönderilecektir.
MADDE 5: Seyahat Acenteleri Sağlık ve Güvenlik Standartlarını karşılamayan otellere müşteri yönlendirilmemelidir. Böylece, oteller müşteri bulabilmek için sağlık, güvenlik ve hijyen standartlarını yükseltmek zorunda kalacaktır.
MADDE 6: Seyahat acenteleri, yönlendirdikleri müşterilerin otellerde veya taşımacılık süreçlerinde yaşanabilecek zararlarını karşılamak için "Üçüncü Kişi Mali Mesuliyet Poliçesi" yaptırmak zorundadır.
Bu poliçede;
- Olay başı ve kişi başı asgari tazminat limitleri belirlenir.
- Sigorta limiti, acentenin yıllık yolcu trafiğine göre düzenlenir.
- Bu poliçenin asgari teminat tutarı 5.000.000,00 TL’den az olamaz.
KANUN TEKLİFİ METNİ
MADDE 1:
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'na aşağıdaki ek madde eklenmiştir:
“Ek Madde : Seyahat acenteleri, müşterileri için iş birliği ve yönlendirme yaptıkları otellerde yangın, kaza, hijyen ve gıda güvenliği açısından belirli standartları sağlamakla yükümlüdür.
Bu amaçla, tüm seyahat acenteleri, bünyelerinde bir "Sağlık ve Güvenlik Departmanı" oluşturmakla yükümlüdür.
Bu departmanlar, çalıştıkları otellerin "Sağlık ve Güvenlik Sertifikasına" sahip olup olmadığını denetlemeli ve eksiklikleri ilgili bakanlıklara raporlamalıdır.
Ayrıca, otellerde meydana gelebilecek yangın, kaza ve benzeri olaylar sonucunda, seyahat acenteleri de oteller ile birlikte hukuki olarak müteselsilen sorumlu tutulacaktır.
MADDE 2:
1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu’na aşağıdaki iki ek madde eklenmiştir:
“Ek Madde-1 : Seyahat acenteleri, faaliyet gösterdikleri alanlarda “yangın güvenliği, kazaları önleme ve gıda güvenliği sertifikası” olmayan otellerle çalışamaz.
Bu yükümlülüğü ihlal eden seyahat acentelerine, ilk ihlalde 500.000 TL’ye kadar idari para cezası, tekrarında ise lisans iptali yaptırımı uygulanır. Ayrıca, otellerde meydana gelebilecek yangın, kaza ve benzeri olaylar sonucunda, seyahat acenteleri de oteller ile birlikte hukuki olarak müteselsilen sorumluluğa tabi tutulacaktır.
“Ek Madde-2 : Seyahat acenteleri, müşterilerini yönlendirdikleri otellerde meydana gelebilecek yangın, kaza, hijyen ve gıda güvenliği ile ilgili zararlara karşı sorumludur. Bu sorumluluğun gereği olarak, seyahat acenteleri "Üçüncü Kişi Mali Mesuliyet Poliçesi" yaptırmakla yükümlüdür.
Bu poliçede;
- Acentenin yıllık toplam yolcu trafiğine göre asgari teminat tutarı belirlenir.
- Poliçede olay başı ve kişi başı asgari teminat limitleri yer alır.
- Bu poliçenin asgari teminat tutarı 5.000.000,00 TL’den az olamaz.
Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen seyahat acentelerine:
- İlk ihlalde 250.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanır.
- İhlalin tekrarında, 500.000 TL’ye kadar idari para cezası ve lisans iptali yaptırımı uygulanır.
MADDE 3:
Bu kanun yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde yürürlüğe girer.
MADDE 4:
Bu kanun hükümlerini Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yürütür.
SONUÇ:
Bu teklif, yangın, kaza ve gıda güvenliği gibi konularda milli ve ekonomik bir değer olan turizm sektöründe büyük bir reform sağlayacak ve yerli acenteleri yabancı acentelerle eşit denetim gücüne kavuşturacaktır.
Bu sayede, turizm sektöründe daha güvenli, sağlıklı ve sürdürülebilir bir yapı oluşturulacak ve can ve mal kayıplarının önüne geçilecektir.
Av. Sema AKSOY
Ankara Barosu E. Başkanı