Konu Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 2019/3899 E, 2022/2777 K. ve 2022/2795 E,2022/2889 K sayılı kararları kapsamında ele alınmıştır.
TCK 58/1. maddesinde tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için, önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra, yeni bir suç işlenmesi halinde, tekerrür hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiş, tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için cezanın infazının gerekmediği vurgulanmıştır. Ancak TCK 58/2 ye göre Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı;
Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl, Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl, geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz.
TCK'nın 58. maddesinde 2. kez mükerrirliğe ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Buna ilişkin düzenleme 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı hakkındaki Kanun'un, 108/3. maddesinde düzenlenmiş olup, 2. defa tekerrür hükümlerinin uygulanması durumunda, hükümlünün koşullu salıverilmeyeceği belirtilmiştir.
5237 sayılı TCK’nin 58. maddesi uyarınca kişinin mükerrir sayılması için ilk hükmün kesinleşmesinden sonra ikinci suçun 1 Haziran 2005 tarihinden sonra işlenmesi yeterli olup, ilk suçun 1 Haziran 2005 tarihinden önce veya sonra işlenmesinin ise mükerrirlik açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.
İkinci kez tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için tekerrüre esas alınan hükümde TCK.nun 58.maddesinin uygulanması yeterli olup, tekerrür hükmü uygulanan hükmün infazı gerekmemektedir.
Konuyu somutlaştırmak gerekirse;
Örnek1- 1.kez tekerrür için ortada 2 suç bulunmalıdır. A şahsının 1.1.2006 tarihinde işlemiş olduğu suç nedeniyle almış olduğu 2 yıl hapis cezası 1.1.2008 tarihinde kesinleşmiş ve 1.1.2010 tarihinde infaz edilmiş olsun. Bu şahıs 1. Suçun kesinleşme tarihi olan 1.1.2008 tarihinden sonra tekerrüre esas olan 2. bir suç işlerse 1.kez mükerrir durumuna düşecektir. Ancak 1. Suçun infaz tarihi olan 1.1.2010 tarihinin üzerinden 3 yıl geçtikten sonra örneğin 1.2.2013 tarihinde 2.bir suç işlerse 2. Suç yönünden mükerrir olmayacaktır.
TCK.nun 58/2 maddesindeki 3 ve 5 yıllık süreler erteli cezalarda denetim süresinin sona erdiği tarihten itibaren başlatılacaktır.
Örnek 2-Yukarıdaki örnekte A şahsının aldığı 2 yıl ceza ertelenmiş ve TCK 51/3 gereğince 2 yıl denetim süresi belirlenmiş olsun bu şahıs cezasının kesinleştiği 1.1.2008 tarihinden sonra henüz 2 yıllık denetim süresi dolmadan 2.bir kasıtlı suç işlerse hem 1. Kez mükerrir olacak hem de erteli cezanın aynen infazına karar verilebilecektir.Bu olayda mahkemenin belirlediği 2 yıllık denetim süresi 1.1.2010 tarihinde dolmaktadır. TCK.58/2 deki 3 yıllık süre ise 1.1.2010 tarihinin üzerine ilave edilecek şayet 1.1.2010 ila 1.1.2013 tarihleri arasında 2. Bir suç işlenirse şahıs 1. Kez mükerrir sayılacak 1.1.2013 tarihinden sonra 2. Bir suç işlenirse mükerrir olunmayacaktır.
Örnek 3- İkinci kez mükerrirlikte ise ortada 3 suç olmalıdır. 1. Örnek üzerinden gidecek olursak bu şahıs 1. Suçunun kesinleştiği 1.1.2008 tarihinden sonra 1.1.2009 tarihinde 2. Bir suç işlemesi durumunda 1. kez mükerrir olacaktır.2. Suçunda 1.1.2011 tarihinde kesinleştiğini varsayalım, şayet 1.1.2011 tarihinden sonra 3. Bir suç işlerse bu kez 2. kez mükerrir olacaktır.Yukarıda da belirtildiği üzere 2. kez tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için önceki (yani 2.) suçun infaz edilmiş olması şart değildir. Bu şekildeki zincirleme tekerrür uygulamasında tekerrür şartlarının oluşup oluşmadığı bir önceki suça göre belirlenecektir. Diğer bir anlatımla bir önceki suçun kesinleşmesinden sonra yeni bir suç işlenmesi ve şayet bir önceki suç infaz edilmişse, infaz tarihinden itibaren işleyecek 3 ve 5 yıllık süreler dolmadan yeni bir suç işlenmesi hususlarına dikkat edilecektir.
5275 sk.nun 108/2 maddesindeki "Tekerrür nedeniyle koşullu salıverme süresine eklenecek miktar, tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamaz." kuralının uygulaması nasıldır?Örnek: A şahsının 2021 yılında işlemiş olduğu hırsızlık suçundan dolayı kesinleşmiş 6 yıl hapis cezası olsun ve bu şahsın tekerrüre esas 5 ay hapis cezası bulunsun (1. kez mükerrir) Hırsızlık suçunun suç tarihi itibariyle koşullu salıverilme oranı 1/2 dir yani kişi cezaevine girdikten 3 yıl sonra şt olacaktır. Ancak 1.kez mükerrir olduğu için koşullu salıverilme oranı 2/3 tür. Bu durumda 4 yıl cezaevinde kalarak şt olacaktır. Yani mükerrir olmayanlara nazaran 4-3=1 yıl fazladan cezaevinde kalacaktır. Ancak yukarıdaki kural gereğince tekerrür nedeniyle koşullu salıverilme süresine eklenecek miktar(örneğimizde 1 yıl) tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamayacağından (örneğimizde 5 ay) tekerrüre esas aldığımız 5 aylık cezayı 1/2 indirim uygulayarak bulduğumuz 3 yılın üzerine ilave ediyoruz ve 3 yıl 5 ay olarak koşullu salıverilme süresini tespit ediyoruz. Bu olayda tekerrüre esas aldığımız ceza 1 yıl 6 ay hapis cezası olsa idi bu durumda 3 yıl+1 yıl 6 ay=4 yıl 6 ay olacağından ve bu miktar 2/3 oran uygulamak suretiyle bulduğumuz 4 yıldan fazla olduğundan bu durumda lehe olan 2/3 oran uygulanacaktır.
Esat Faruk BENLİ
HUKUKÇU