Giriş
Sosyal medya, günümüzde iletişim ve ifade özgürlüğü için önemli bir platform haline gelmiştir. Ancak, bu platformun kullanımı bazen olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir. Bu çalışmada, özellikle sosyal medyada işlenen hakaret ve basit tehdit suçunun mevcut durumu incelenecek ve bu alandaki yasal düzenlemelerin gözden geçirilmesiyle ilgili önerilere odaklanılacaktır.
Mevcut Durum:
Günümüzde, sosyal medya üzerinde işlenen hakaret suçları ciddi bir hukuki sorun teşkil etmektedir. Binlerce hakaret davası adliyelerde görülmekte ve bu durum, adalet sistemindeki yükü artırmaktadır. Hakaret suçlarına ilişkin mevcut düzenlemelerin genellikle ağır hakaretlere odaklanması, daha hafif ifadelerin cezalandırılmasını gereksiz kılabilmektedir.
A.Hakaret suçu eski ve yeni Türk Ceza Kanununda aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:
5237 Sayılı TCK Madde 125
(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat olunarak işlenir.
765 Sayılı TCK Madde 480
(1) Her kim, toplu veya dağınık ikiden ziyade kimse ile ihtilat ederek diğer bir şahıs hakkında bir maddei mahsusa tayin ve isnadı suretiyle halkın hakaret ve husimetine maruz kılacak yahut namus ve haysiyetine dokunacak bir fiil isnat ederse, üç aydan üç seneye kadar hapis ve yüzbin liradan birmilyon liraya kadar ağır para cezasına mahkûm olur.
B.Basit Tehdit suçu eski ve yeni Türk Ceza Kanununda aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:
5237 Sayılı TCK Madde 106/1
(1)Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehditte ise, mağdurun şikayeti üzerine, altı aya kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
765 Sayılı TCK MADDE 191
(1)Bir kimse kanunda yazılı hallerin haricinde başkasına ağır ve haksız bir zarara uğratacağını bildirerek tehdit ederse altı aya kadar hapis olunur.
Eğer tehdit fiili yüz seksen sekizinci maddenin üçüncü fıkrasında gösterilen suretlerden biriyle yapılır ise failin göreceği hapis cezası altı aydan iki seneye kadardır ve (...)
Yeniden Düzenleme Önerileri:
Aşağıda maddeler halinde genel itibariyle önerilerimizi sıraladık. Bu öneriler daha ayrıntılı şekilde düzenlenebilir.
1. Sosyal Medya Suçlarına Yönelik Özel Birim Kurulmalıdır
Sosyal medya üzerinde işlenen suçlarla ilgilenmek üzere adliyelerde özel bir birim kurulmalıdır. Bu birim, sosyal medya suçlarına hızlı ve etkili bir şekilde müdahale edebilmeli ve adalet sisteminin işleyişini iyileştirmelidir. Aynı zamanda bilişim suçlarında uzmanlaşmış bir birim olmasını sağlayacaktır.
2. Seri Muhakeme Usulünün Uygulanması
Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları dahil olmak üzere hakaret suçları ve basit tehdit suçları CMK 250.maddesine göre, seri muhakame usulüne göre yargılama yapılıp sanık cezalandırılmalıdır. Bu sayede, mahkemelerde görülen davalardaki yoğunluk azalacak ve daha ciddi suçlara odaklanma imkânı doğacaktır. Hâlihazırda hakaret ve tehdit suçlarından dolayı açılan davaların yoğunluğu ve eksik hususlar sebebiyle duruşmaların sürekli ertelenmesi, dolayısıyla zincirleme şekilde iş yüküne sebebiyet vermesi nedeniyle davanın taraftarı olmayan vatandaşların adil yargılanma hakları ihlal edilmektedir. Davaların uzaması bireylerin psikolojisini tahrip etmekte ve hak arama mücadelelerinde umutsuzluğa sebebiyet vermektedir. Nitekim geç gelen adalet, adalet değildir.
3. Aleni Hakaret Kriteri:
"Aptal, salak, gerizekalı" benzeri sövme içermeyen kelimelerde ceza verilebilmesi için aleniyet koşulu getirilmelidir. Yani, bu tür ifadelerin belli sayıda kişinin olaya şahit olması ve kamuya açık bir şekilde kullanılması durumunda cezalandırma yoluna gidilmelidir. Aksi takdirde ağır hakaret ve sövme içermeyen söylemlere ceza verilmemelidir. Böylece, bireyler arasındaki özel meseleler, mahkemeye taşınmadan çözülebilecek ve yargı sistemi rahatlatılabilecektir.
4. Haksız Tahrik Durumu:
Müştekinin tahrik etmesi sonucu şüphelinin hakaret etmesi durumunda, şüpheliye ceza verilmemesi ilkesi benimsenmelidir. Karşılıklı hakaret suçlarında hiçbir şekilde ceza verilmeyip, savcı tarafından doğrudan kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmelidir. Bu, adaletin daha dengeli bir şekilde sağlanmasına katkı sağlayacaktır. Örnek verecek olursak; son yıllarda edindiğimiz bazı bilgilere göre kötüniyetli şahısların sosyal medyada kasıtlı olarak vatandaşları tahrik edip, hakaret etmesini sağladıkları, akabinde şikayetçi olarak uzlaşmaya gönderilen şikayet dosyaları aracılığıyla kamu davası açılması tehdidi altındaki şikayet edilenden uzlaşma edimi olarak para talep etmektedirler.
5.İlk Suç İstisnası
Hakaret ve basit tehdit suçlarında kişinin işlediği ilk suçta, kişiye kamuya yararlı bir dernekte belli bir süre çalışmalara destek verme, huzurevi ziyareti, barınağa gitmek suretiyle mama alıp hayvanları besleme gibi yaptırımlara hükmedilmelidir. Böylelikle kişiye sosyal farkındalık kazandırılmaya çalışılacaktır. Bu yaptırım, kişinin adli sicil ve arşiv kayıtlarına işlenmemelidir.
Sonuç:
Sosyal medya üzerindeki hakaret suçlarına yönelik mevcut düzenlemelerin gözden geçirilmesi ve önerilen değişikliklerin hayata geçirilmesi, adalet sisteminin daha etkili ve hızlı çalışmasına olanak tanıyacaktır. Bu düzenlemeler, yargı üzerinde büyük bir iş yükünü ortadan kaldıracağı gibi, yargılamaların sürüncemede kalmasını dolaylı olarak engelleyecektir. İfade özgürlüğünü korurken, aynı zamanda bireylerin haklarını da güvence altına alacaktır.