Bir suç hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılabilmesi için şikayete hakkı olan kişinin kanuni süresi içinde kanunda belirtilen yetkili kişi veya makamlara bildirmesinin arandığı suçlardır.
Suçların resen takip edilmesi kural, şikayet üzerine takip edilmesi ise istisnadır. Takibi şikayete tabi suçlar 5237 sayılı TCK’da ve özel kanunlarda sınır sayıda açıkça gösterilmiştir. İlgili kanun maddesinde bir suçun takibinin şikayete bağlı olduğu açıkça yazılmamış ise, o suç savcılık ve mahkeme tarafından resen soruşturma veya kovuşturma konusu yapılır.
Şikayet hakkı, bir suçun savcılık tarafından soruşturulması veya mahkeme tarafından kovuşturulması için zarar gören veya mağdura tanınan kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Bu nedenle şikayet hakkı sahibi öldüğünde bu hak mirasçılara geçmez. Bu durumun istisnası ise TCK m.131/2’de yer alan hakaret ve sövme suçlarına ilişkin düzenlemedir.
Şikayetin yapılabileceği makamlar kural olarak savcılık ve kolluktur. Ancak valilik, kaymakamlık, elçilik ve konsolosluk, mahkemeye de yapılabilir. Bunlar şikayeti ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderirler. Kovuşturma evresine geçildikten sonra suçun şikâyete bağlı olduğunun anlaşılması halinde; mağdur açıkça şikâyetten vazgeçmediği takdirde, yargılamaya devam olunur.
Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar
TCK Madde 73
1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
2) Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.
Şikayete tabi suçlarda şikayet süresi, şikayet hakkına sahip olan kişinin fiili ve faili öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde kanunda belirtilen makamlara başvurması gerekir. 6 aylık süre hak düşürücü süredir. Failin ve fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 aylık hak düşürücü süreye rağmen, şikayet hakkı TCK m. 66’da düzenlenen dava zamanaşımı süresi içinde yapılmalıdır.
(3) Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez.
Suçtan zarar gören kişi sayısı birden fazlaysa, bunlardan biri için şikayet süresinin geçmesi diğer şikayet hakkına sahip kişilerin şikayet hakkı düşmez.
(4) Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.
Şikayetten vazgeçme, soruşturma aşamasında takipsizlik kararı, kovuşturma aşamasında kamu davasının düşmesi sonucunu doğurur ancak hükmün kesinleşmesinden sonra yapılan vazgeçmenin ise cezanın infaz edilmesine bir etkisi olmamaktadır.
(5) İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.
Madde hükmünde iştirak halinde işlenen suçlardan bahsettiği için bu hüküm taksirle işlenen suçlarda uygulanmaz.
(6) Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.
Şikayetten vazgeçme karşı tarafın kabulüne bağlıdır. Eğer şikayetin geri alınmasını kabul etmezse sanıl soruşturma veya kovuşturma aşamasına devam edilir.
Takibi Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir ?
- TCK. 86/2. fıkrası – Kasten Basit Yaralama
- TCK. 89 – Taksirle Yaralama (Bilinçli taksir hariç)
- TCK. 102/1. fıkra – Basit Cinsel Saldırı
- TCK.102/2-2.cümle – Nitelikli Cinsel Saldırının eşe karşı işlenmesi
- TCK 104/1. fıkrası – Reşit Olmayanla Cinsel İlişki
- TCK. 105/1 – Basit Cinsel Taciz
- TCK.106/1-2. cümle – Malvarlığını zarara uğratacağı ve sair kötülükle tehdit
- TCK. 116/1 ve 2. fıkra – Konut ve İşyeri Dokunulmazlığının İhlali
- TCK. 117/1. fıkra – İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali
- TCK. 123 – Kişilerin huzur ve sükununu bozma
- TCK. 125 – Hakaret (TCK. 125/3-a hariç)
- TCK. 132 – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal
- TCK. 133 – Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması
- TCK. 134 – Özel hayatın gizliliğini ihlal
- TCK. 144 – Paydaşın veya elbirliği ile malikin hırsızlığı veya hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla hırsızlık
- TCK. 146/1 Kullanma Hırsızlığı
- TCK. 151 Mala Zarar Verme
- TCK. 155/1 Güveni Kötüye Kullanmanın basit şekli (2. fıkra hariç)
- TCK. 156 Bedelsiz Senedi Kullanma
- TCK. 159 Hukuki alacağı tahsil amacıyla dolandırıcılık
- TCK. 160 Kaybolmuş veya hataen ele geçmiş eşyanın tasarrufu
- TCK. 167/2 Yağma hariç yakın akrabanın işlediği malvarlığı suçları
- TCK. 209/1. Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması
- TCK. 233/ 1 Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali
- TCK. 239/1 ve 2. fıkralar Ticari, Bankacılık veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması
- TCK. madde 342/ 2 – Yabancı Devlet Temsilcilerine Hakaret