Bilindiği üzere; 24.11.2021 tarihli ve 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 30.11.2021 tarihli ve 31675 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
İİK 106.maddesinin haczin kalkması başlığının 24/11/2021 tarihli 7343 Sayılı Kanunun 9.maddesiyle fıkra değişmeden önceki halinde "Alacaklı, haczolunan mal taşınır ise hacizden itibaren altı ay, taşınmaz ise hacizden itibaren bir yıl içinde satılmasını isteyebilir." hükmü bulunmakta iken;
24/11/2021 tarihli 7343 Sayılı Kanunun 9.maddesiyle İİK 106.madde başlığı ile birlikte değişerek metnin son hali şu şekilde olmuştur.
İİK 106.MADDESİ SON HALİ :
Alacaklı veya borçlu, hacizden itibaren bir yıl içinde haczolunan malın satışını isteyebilir. Borçlunun üçüncü şahıslardaki alacağı da bu hükme tabidir. Bir yıllık süre içinde satışı istenip de artırma sonucu satışı gerçekleştirilemeyen mahcuz hakkındaki satış isteme süresi, satış isteyen alacaklı bakımından birinci fıkrada belirtilen sürenin sona ermesinden itibaren bir yıl daha uzar. Satış talebiyle birlikte kıymet takdiri ve satış giderlerinin tamamının peşin olarak yatırılması zorunludur. Sicile kayıtlı motorlu kara araçları bakımından muhafaza, kıymet takdiri ve satış talebinin birlikte yapılması ve bunlara ilişkin giderlerin tamamının birlikte ve peşin olarak yatırılması zorunludur. Kıymet takdiri ve satış giderlerinin, sicile kayıtlı motorlu kara araçları bakımından ilaveten muhafaza giderinin tamamı, satış talebiyle birlikte peşin olarak yatırılmazsa satış talebi vaki olmamış sayılır. Yukarıdaki fıkralar uyarınca satış talebiyle birlikte peşin olarak yatırılan miktarın satış işlemleri sırasında yetersiz kaldığı anlaşılırsa icra müdürü tarafından satış isteyene on beş günlük süre verilir ve bu sürede eksik miktar tamamlanmazsa satış talebi vaki olmamış sayılır. Bu maddede belirtilen giderler Adalet Bakanlığınca her yıl yürürlüğe konulan tarifede belirlenir.
İİK 110.maddesinin haczin kalkması başlığının 24/11/2021 tarihli 7343 Sayılı Kanunun 10.maddesiyle fıkra değişmeden önceki halinde " Bir malın satılması kanuni müddet içinde istenmez veya icra müdürü tarafından verilecek karar gereği gerekli gider onbeş gün içinde depo edilmezse veya talep geri alınıp da kanuni müddet içinde yenilenmezse o mal üzerindeki haciz kalkar. Hacizli malın satılması yönündeki talep bir defa geri alınabilir. " hükmü bulunmakta iken;
24/11/2021 tarihli 7343 Sayılı Kanunun 10.maddesiyle 110.maddeden " icra müdürü tarafından verilecek karar gereği gerekli gider onbeş gün içinde depo edilmezse veya" kelimesi çıkarılarak metnin son hali şu şekilde olmuştur.
İİK 110.MADDE SON HALİ :
Bir malın satılması kanuni müddet içinde istenmez veya (…)(1) talep geri alınıp da kanuni müddet içinde yenilenmezse o mal üzerindeki haciz kalkar. Hacizli malın satılması yönündeki talep bir defa geri alınabilir.
İİK’nın 106’ncı maddesinin yedinci fıkrası gereğince “SATIŞ GİDERLERİ TARİFESİ” hazırlanmış ve 8 Mart 2022 tarihli ve 31772 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Tarifenin “Geçiş hükümleri” kenar başlıklı Geçici 1'inci maddesinde;
“(1) Bu Tarife hükümleri;
a) Bakanlıkça resmî internet sitesinden elektronik satış uygulamasına geçileceği duyurulan il veya ilçelerde belirlenen tarihten sonra haczedilecek mallar hakkında,
b) Ülke genelinde ise, İcra ve İflâs Kanunu Uyarınca Elektronik Ortamda Yapılacak Satışların Usulü Hakkında Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yılın sonunda haczedilecek mallar hakkında uygulanır.
(2) Bu Tarife hükümleri elektronik satış uygulamasına henüz geçilmeyen il veya ilçelerde uygulanmaz. Bu kapsamda bulunan mahallerdeki haczedilen mallarla ilgili tahsil edilmesi gereken giderler hakkında 2004 sayılı Kanunun 24/11/2021 tarihli ve 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla yapılan değişikliklerden önceki hükümleri ve ilga edilen hükümleri uygulanır.” düzenlemesi yer almaktadır.
7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile değişik İcra ve İflâs Kanunu’nun 106. maddesi gereğince çıkarılan Satış Giderleri Tarifesinin 8 Mart 2022 tarihli ve 31772 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiği, mezkûr Kanun’un Geçici 18’inci maddesinin üçüncü fıkrasında “106 ncı madde uyarınca çıkarılacak tarifenin yürürlüğe girdiği tarihten önce satış talep edilmiş olmasına rağmen kıymet takdiri ile muhafaza ve satış giderlerinin tamamının yatırılmadığı hâllerde bu tarifenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde tarifede belirlenen giderlerin yatırılması zorunludur. Bu süre içinde giderler peşin olarak yatırılmazsa satış talebi vaki olmamış sayılır.” hükmünün yer aldığı belirtilerek tarifenin yürürlüğe girdiği ve uygulanmaya başlandığı tarihten önce satış talep edilen ancak tarifeye göre avansı eksik kalan dosyalarda bakiye avansın tamamlanması için bir yıllık süre tarife’nin yürürlüğe girdiği 8.3.2022 tarihinden önce satış talep edilmiş olmasına rağmen kıymet takdiri ile muhafaza ve satış giderlerinin tamamının yatırılmadığı hâller ile 8.3.2022 tarihinden sonra satış talep edilmesine rağmen elektronik satış uygulamasına geçilmemiş olması nedeni ile Tarife’ye bağlı kalınmaksızın takdir edilen veya alacaklı tarafça Tarife’de belirlenen miktarın altında yatırılan giderlerin 8.3.2023 tarihine kadar yatırılmasının veya tamamlanmasının zorunlu olduğu, bu süre içinde giderlerin peşin olarak yatırılmaması durumunda satış talebinin vaki olmamış sayılacağı sonucunu doğuracağı anlaşılmaktadır.
Söz konusu düzenlemenin amacının düzenlemeden önce satış avansının belirli bir tarifesi bulunmadığından satış talep edilip küçük bir miktar tutar para yatırılması ile haczin ömür boyu devam etmesinin bazı durumlarda hakkın kötüye kullanımı ve mülkiyet haklarına halel getirecek nitelikte sonuçlar doğurması, söz konusu durumun sayısız Yargıtay içtihatlara konu olması nedenleri ile icra takiplerinde satış müessesesinin güçlendirilmesinin kanun koyucu tarafından amaçlandığı değerlendirilmektedir.
Daha anlaşılır olması bakımından söz konusu durumu örneklerle anlatmaya çalışalım:
Örnek 1-
Bir icra takip dosyasındaki mahcuzların satışı için 24/01/2018 tarihinde satış talep edilip alacaklı tarafından icra dosyasına 100,00 TL yatırılmış olsun. Satışlar da 25/02/2022 tarihinde yapılmış olsun. Böyle bir örnekte alacaklı tarafça Tarifede belirlenen miktarın altında yatırılan giderlerin 8.3.2023 tarihine kadar yatırması veya tamamlanması zorunlu ise de söz konusu satış tarihi tarifede belirtilen süreden önce olduğundan icra takip dosyasındaki satış talebinin 100,00 TL satış avansı yatırılmış olsa dahi vaki olacağı anlaşılmalıdır.
Örnek 2-
Yine bir icra takip dosyasında 16/01/2020 tarihinde alacaklı tarafından satış talep edilerek satış avansı olarak da 1000,00 TL yatırılmış olsun ve alacaklı 08/03/2023 tarihinden önce satış avansını tamamlamamış ve 01/09/2023 tarihinde satış avansını tarifeye göre tamamlamış olsun. Böyle bir durumda da 08/03/2023 tarihinden sonra tamamlanmış olması nedeniyle 16/01/2020 tarihinde yapmış olduğu satış talebi vaki olmayacak ve satış talebine dayanak haczi de kalkacaktır.
Örnek 3-
Bir icra takip dosyasında 25/01/2021 tarihinde alacaklı tarafından satış talep edilerek satış avansı olarak da 500,00 TL yatırılmış olsun. Alacaklı tarafından 09/03/2023 tarihinde satış avansı satış tarifesindeki tarifedeki gibi tamamlanmış olsun. Satış Giderleri Tarifesi’nin, mezkûr Kanun’un Geçici 18’inci maddesinin üçüncü fıkrasında bu tarifenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde tarifede belirlenen giderlerin yatırılması denildiğinden ve tarifenin yürürlüğe girdiği tarihin 08/03/2022 olması bu tarihten itibaren 1 yıl içinde denmesi nedeniyle 08/03/2023 tarihinden önce satış giderinin tamamlanması istenildiğinden bu durumda da satış talebi geçerli olmayacak ve haczin düşmesi ile sonuçlanacaktır.
Örnek 4-
Bir icra takip dosyasında 15.01.2023 tarihinde haciz konulmuş, alacaklının icra müdürlüğünden aldığı yetkiye istinaden de 25.01.2023 tarihinde ortaklığın giderilmesi davası açılmış olsun. Ortaklığın giderilmesi davası da 25.01.2024 tarihinde karara bağlanmış olsun. Söz konusu duruma ilişkin Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında davada geçen süre zarfında satış talep ederek avans yatırması gereken sürenin hesaba katılmayacağı nazara alındığından ilk haciz tarihi olan 15.01.2023 tarihinden dava tarihi olan 25/01/2023 tarihine kadar 10 gün sürenin geçtiği tespit olunarak ortaklığın giderilmesi davasının kararın kesinleşmesine kadar satış isteme süresinin durması, kararın kesinleşmesinden sonra Alacaklının 11 ay 20 günlük süre içinde satış istemesi ve yürürlükte bulunan tarifeye göre satış avansı yatırması gereklidir. (Yargıtay 23.Hukuk Dairesi 2018/1139 Esas, 2020/4447 Karar 22/12/2020 tarihli kararı)
Sonuç olarak; 08/03/2023 tarihi alacaklılar için bir milat olup, süresinde satış talep etmelerine rağmen alacaklı tarafça Tarife’de belirlenen miktarın altında yatırılan giderlerin 8.3.2023 tarihine kadar yatırılmasının veya tamamlanmasının zorunlu olduğu, bu süre içinde giderlerin peşin olarak yatırılmaması durumunda tüm satış taleplerinin geçerliliğini yitireceği ve satış talebine konu hacizlerin kalkması ile sonuçlanacağı anlaşılmaktadır.
Söz konusu paylaşımlarımız İcra hukukuna dair kendi yorum ve değerlendirmelerimiz olup, Söz konusu düzenlemeler henüz yeni uygulamalara konu olduğundan oluşacak içtihatlar da zamanla söz konusu duruma daha iyi ışık tutacaktır. İlgili olan herkese yararlı olması dileğiyle.