Stajyerlere ücret ödemek yasak mı?
Hayır.
Kanunda bunu yasaklayan herhangi bir hüküm var mı?
Hayır.
Sigorta yapmak yasak mı?
Hayır.
Peki neden koskoca Baro Başkanları, koskoca Avukatlar “Kanun buna engel oluyor, TBMM çözsün” görüşünde?
Eğer benim gözümden kaçmadıysa, Avukatlık Kanununda ve Yönetmeliğinde, stajyerlere ücret verilmesini doğrudan yasaklayan hiçbir hüküm bulunmamaktadır.
Ücret verilmesinin yasak zannedilmesinin nedeni Avukatlık Kanunu madde 11’in yanlış yorumlanması sonucudur.
Avukatlık Kanununun 16. maddesi, 5. maddeye; 5/1-d. maddesi ise 11. maddeye atıfta bulunmuştur.
11. madde: "Aylık, ücret, gündelik veya kesenek gibi ödemeler karşılığında görülen hiçbir hizmet ve görev ... meslekin onuru ile bağdaşması mümkün olmıyan her türlü iş avukatlıkla birleşemez." hükmünü içermekte ancak maddenin devamında istisnalarına yer verilmektedir.
Kanununun 12/c maddesi, avukatlıkla birleşen iş olarak "bir avukat yazıhanesinde ücret karşılığında avukatlığı" saymakta, aynı Kanununun 26. maddesi ise "avukata serbest olan işlerin, stajyere de serbest olacağı"nı söylemektedir.
Stajyerlere ödenecek ücret ve sigortalı olmaları hakkında Danıştay 8. Dairesi tarafından 2008 tarihinde verilmiş ve kesinleşmiş bir karar da bulunmaktadır * .
Kararda özetle; bir meslektaşımız stajının başından itibaren (Adliye stajını da kapsayacak şekilde) avukat olan babasına ait Avukatlık Bürosunda sigortalı olarak çalışmaya başlamış, staj bitiminde Barolar Birliği meslektaşımızın Avukatlık Ruhsatını onaylamış, Adalet Bakanlığı ise ruhsat talebini reddederek yeniden staj yapması talebiyle TBB’ye iade etmiş.
Barolar Birliği kararında ısrar edince de Bakanlık dava açmış ve Danıştay 8. Dairesi de Adalet Bakanlığının gerekçelerini haklı bularak meslektaşımızın stajını iptal etmiş ve yeniden staj yapmasına karar vermiş.
Kararın iki temel dayanağı var:
1. Gerekçe; “Stajyerin sigortalı çalışma süresinin adliye stajının 5 aylık dönemi de dahil olmak üzere stajın tamamını kapsamış olması”
2. Gerekçe ise “bu durumun, stajın başında kendilerini sigortalı yaptırmayan diğer stajyerler karşısında eşitsizliğe ve haksızlığa yol açacağı” ihtimali.
Birinci gerekçe bence kabul edilebilir.
Her ne kadar adliye stajında uygulama ‘imza at, git’ haline gelmiş olsa da TBB Avukatlık Staj Yönetmeliğinin ‘Mahkemelerde Staj’ başlıklı 11 ve devamı maddeleri ilk altı aylık staj diliminin nasıl yapılacağını ayrıntılı olarak anlatmıştır.
Yönetmeliğin 13.maddesi “Stajyerin, staj eğitim programını aksatmadan; duruşmalarda, keşiflerde, soruşturmalarda, kararın görüşülmesinde ve yazılmasında” hazır bulunması gerektiğini söylemiştir.
Dolayısıyla stajyer avukatın, stajının ilk 6 ayını kapsayan Adliye Stajında mesai saatleri bitiminde Adliye stajını aksatmayacak bir şekilde çalışması bence staja engel teşkil etmemelidir.
Ancak çalışması Adliye Stajını sekteye uğratacaksa bunun yasak kapsamında değerlendirilmesi doğrudur.
İkinci gerekçe ise gerçekten gülünçtür. Nasıl bir mantıkla nasıl bir yorum metoduyla mahkeme bu gerekçeyi buldu, bilemiyorum.
Anladığım kadarıyla vakti zamanında Birlik ve Barolarımız bu konuyu fazlaca ihmal etmiş.
Şimdiki gibi.
Bu husus önceden bir iç düzenlemeyle hazırlansaydı, Adalet Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu ile görüşülseydi, yargının önüne gitmeden de çözülebilirdi.
Pek çok stajyere ödendiğini bildiğimiz bu kayıtdışı ücreti, Devlet kayıt altına almak ve kendisine katkı sağlamak istemez miydi?
Yakın zamanda Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü, web sitesinde ** , “Avukatlık Sıkça Sorulan Sorular” başlığı altında; “1 136 sayılı Avukatlık Kanununun 12/c maddesi uyarınca stajyer avukatların, avukat yanındaki staj süresince stajlarını aksatmamak koşuluyla yanında staj yaptıkları avukat tarafından sigorta kayıtlarının yaptırılarak ücret karşılığında çalıştırılmaları mümkün bulunmaktadır” şeklindeki görüşünü açıkladı.
Özetle, Danıştay kararına konu olan olayda; stajyer avukat ilk altı aylık Adliye Stajında da tam gün sigortalı çalışmıştır. Adalet Bakanlığı şu anda, avukat yanı stajını yapan (ikinci altı ayındaki) stajyerin ücret alabileceğini ve kendisine sigorta yapılmasında bir sakınca olmadığını söylemiştir.
Kanun da buna engel değildir.
Bugün gelinen noktada belki Barolar Birliği bir mevzuat hazırlayarak stajyerlere ücret ve sigorta zorunluluğunu getiremez ancak meslek onuruna aykırı stajyer çalıştıran “patron avukatlara” Kanun ve meslek kuralları doğrultusunda bazı yaptırımlar uygulayabilir.
Ne mesela?
● Avukatlık Kanunu’nun 22/3.maddesine göre Baro başkanının istemi üzerine yönetim kurulu; bir stajyerin, yanında staj yaptığı avukatı değiştirme yetkisine sahiptir.
Her Baro, bu konuda ta en başında stajyerleri bilinçlendirip, kendisine gelen şikayetler doğrultusunda o avukatları fiili olarak stajyer çalıştıramaz hale getiremez mi?
● Meslek Kurallarının 36.maddesi Yanına stajyer almayı kabul eden avukatların, stajyerlerin iyi yetişmesi için gerekli dikkati ve ilgiyi göstermesini ve olanaklarını hazırlaması gerektiğini söylemiştir.
Sizce tüm gününü icra dairelerinde geçiren, yeri geldiğinde merdivenin taburenin üzerinde dosya arayan sigortasız stajyeri yanına kabul eden avukat, gerekli dikkat ve ilgiyi göstermiş; olanakları hazırlamış sayılır mı?
Baro bu Avukatları cezalandırabilir. Neden yapmaz?
Stajyerin hiç veya düşük ücret alması konusundaki tartışmalarda gözden kaçırılan esas nokta bence “Avukat” ile “Avukat Stajyeri” arasındaki ilişkide “ücret” kavramının yeri olup olmadığıdır.
Bugün “stajyer çalıştırmak” şeklinde kullanılan ifade, meslek kurallarında “yanına stajyer almayı kabul etmek” şeklinde geçmektedir.
İnceliğe bakar mısınız. Bir de şimdi ki stajyer kabul edenlere...
Günümüzde stajyerler; Avukatlık Kanunu ve Yönetmeliğine göre Avukatlık Stajı değil sanki İş Kanunu hükümlerine göre mesai yapmaktadırlar.
Hem de çok düşük ücretlerle ve sigortasız…
Yanına stajyer kabul edenlerin; stajyeri iş arkadaşı gibi değil, ucuz işçi gibi görmesi ve Baroların bunu denetlememesi sorunu bu noktalara taşımıştır.
Stajyerlerimizin bu sorununu kendi içimizde çözemediysek, seslerini sosyal medya üzerinden Başkan’a duyurmaya çalışıyorlarsa bu hepimizin ayıbıdır.
En büyük ayıp da bu sesleri duyup, elini taşın altına koymayan, topu TBMM’ye atan Başkan ve Yönetim Kurulundadır.
Bu konuda “Kanuni değişiklik olmalı” demek aslında “biz halimizden memnunuz” demektir.
Bugün Adalet Bakanlığı, stajyerin ikinci altı ayını kapsayan Avukat Yanı Stajında ücret alabileceğini ve sigortalı çalıştırılabileceğini söylemektedir.
Aynı yönde TBB’nin (Adalet Bakanlığı tarafından onaylanan) 19.02.2006 tarihli 3614-9 sayılı kararı da bulunmaktadır.
Baroların ve stajyer kabul eden meslektaşların; sosyal medyada ne kadar harika stajyer yetiştirdiğini anlatan, kendini kanaat önderi zanneden üstatların da farklı görüşte olacağını düşünmüyorum.
Hadi o zaman!
Madem stajyerler sizin gözünüzde ucuz işçi değil, emek sömürüsüne de karşısınız…
Hadi, ikinci altı ayındaki stajyerlerinizi meslek onuruna yakışacak bir ücrete kavuşturun.
Onların sigortalarını da hemen yapın.
Baro Başkanları, Yönetim Kurulu üyeleri, nutuk atan meslektaşlar da buna öncü olsun.
Stajyerlerini mesleğe yakışan bir ücrete ve sigortaya kavuştursun.
Samimiyet görelim.
Yoksa o ‘twit’leriniz hep “lafügüzaf”.
Av. Erdost BALCI
(Bu köşe yazısı, sayın Av. Erdost BALCI tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)
-----------------------------
*T.C. Danıştay 8. Dairesi 09.07.2008 T. 2008/1164 E., 2008/4989 K.
** https://higm.adalet.gov.tr/sayfalar/avukatliksss.html (Son Erişim 04.08.2019)