Futbol sadece sahada oynanan bir oyun değil; kulüplerin idari yapıları, uluslararası kurumların sert kuralları ve kamuoyunun yakıcı merceği altında şekillenen bir hukuk ve siyaset alanı. Bugün Fenerbahçe’nin yeni başkanı Sadettin Saran’ın göreve gelişi, yalnızca kulüp tarihi açısından değil, uluslararası spor hukuku ve etik düzenlemeler bakımından da geniş yankı uyandırıyor. Çünkü mesele artık sadece bir kulübün liderliği değil; FIFA ve UEFA’nın “bahisle bağdaşmazlık” kuralları karşısında Türkiye’nin ve kulüp yönetimlerinin uluslararası regülasyonlarla altında nasıl sınanacağı sorunu.
Bu bağlamda, daha önce İngiltere’deki hassas düzenlemeleri ve IFR modelini mercek altına aldığımız yazımızda da belirttiğimiz gibi (“Spor Hukuku Yazıları – III: Futbolda İngiltere’nin IFR Modeli ve Türkiye: https://www.hukukihaber.net/spor-hukuku-yazilari-iii-futbolda-ingilterenin-ifr-modeli-ve-turkiye ) uluslararası denetim mekanizmaları giderek daha sert ve belirleyici hale geliyor. Şimdi benzer fotoğrafın Türkiye’de ve Fenerbahçe özelinde nasıl görüneceğini tartışmak, kaçınılmaz olarak gündemin en sıcak başlığı haline geldi.
Başkan Seçim Süreci ve T....com Açıklamaları
20-21 Eylül 2025 tarihli olağanüstü genel kurulda Sadettin Saran, rakibi Ali Koç’u 257 oy farkla geçerek Fenerbahçe’nin 38. başkanı oldu. Seçim öncesi tartışmaların odağında Saran’ın T....com’daki hissesi vardı. Koç ve bazı delegeler bu durumu gündeme getirirken, Saran buna karşı çıktı. Saran, T....com’daki hissesini üçüncü bir şahsa devrettiğini ve gerekli devri 22 Ağustos’ta Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na başvurarak başlattığını açıkladı. Ayrıca “Şirketimin en kötü sonucunun hak mahrumiyeti cezası olabileceğini” söyleyerek, başka bir yaptırım gelmeyeceğini ve gerekirse şirketini kapatacağını belirtti. Saran’a göre FIFA/UEFA düzenlemelerinin başkanlığını engellemediği vurgulandı; yaptığı yazılı açıklamada, tüm adımları atıp FIFA’ya bilgi verdiklerini ileri sürdü.
T....com’da Hisse Devir Süreci ve Faaliyet Durdurma Kararı
Saran, T....com’daki hisselerini 22 Ağustos 2025 tarihinde Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na devretmek üzere başvurduğunu açıkladı. Bu başvuru ile hisseleri üçüncü bir kişiye devredip, kulüp başkanlığına tam zamanlı odaklanmayı hedeflediğini belirtti.
Kulüp başkanlık oylaması sırasında T....com, yaptığı açıklama ile tüm bahis işlemlerini durdurduğunu duyurdu. Site üzerinden yayımlanan metinde, bahis kabulünün geçici olarak askıya alındığı bildirildi.
Saran, devrin kabul edilmemesi halinde şirketin kapanacağını bir kez daha vurguladı: “Kötü niyetle devri kabul edilmezse, şirket benimdir, kapatırım”. Yani hisselerin devri resmiyet kazanmazsa, T....com’u kapatarak tamamen bahis sektöründeki bağını koparmayı taahhüt ettiğini açıkladı.
TFF Disiplin Talimatı Madde 57: İçerik, Yaptırımlar, Örnek Uygulamalar
TFF Futbol Disiplin Talimatı’nın 57. maddesi, futbol kulüpleriyle ilgili kişilerin bahis ve benzeri şans oyunlarında yer almasını yasaklar. Buna göre “bahis veya benzeri şans oyunları düzenleyen, tanıtan ya da aracılık eden kuruluşlarda doğrudan veya dolaylı hiçbir görev veya menfaat sahibi olunamaz”. Bu kurala uymayanlara 3 aydan 1 yıla kadar hak mahrumiyeti (maçlara çıkamama) cezası verilebilir. Örneğin, Eylül 2025’te Fenerbahçe forması giyen Abdullah Beytaş, bir bahis oynama eylemi nedeniyle Madde 57/2 uyarınca 8 ay hak mahrumiyeti ile cezalandırıldı. Bu tür kararlar, TFF Disiplin Kurulu’nun daha çok futbolculara yönelik uygulamalarından biridir; kulüp yöneticileri bakımından benzer karar örnekleri henüz görülmemiştir. Ancak madde metni Saran’ın durumunu doğrudan kapsadığından, ceza ihtimali mevcuttur.
UEFA Etik Düzenlemeleri: Kulüp Başkanları ve Bahis İlişkileri
UEFA’nın disiplin kuralları ve etik düzenlemeleri, üye kulüp ve yöneticilerden tüm spor karşılaşmalarında şeffaflık ve dürüstlük bekler. Örneğin, UEFA Disiplin Talimatı’nın 12. maddesi (maç manipülasyonu), herhangi bir kimsenin müsabaka sonucu üzerine bahis yapmasını veya bahis şirketlerinde çıkar sahibi olmasını yasaklar. Madde 12 uyarınca “bir müsabakaya ilişkin bahis veya benzeri aktivitelerde doğrudan veya dolaylı olarak yer alan” kişiler cezalandırılabilir. Bu düzenleme kapsamında, futbolcular ve görevliler de bahisle ilişkili bulunmaktan men edilir. Örnek olarak, Zlatan Ibrahimovic’in Bethard adlı bahis şirketindeki %10 hisseyi elinde tutuyor olması UEFA tarafından soruşturmaya konu edildi. UEFA, “turnuva maçlarına katılan kişilerin bahis şirketlerinde finansal çıkar sahibi olmalarına izin verilmiyor” ifadeleriyle konuyla ilişkili disiplin yaptırımlarının mümkün olduğunu bildirmiştir. Kulüp başkanlarına özgü açık bir hüküm bulunmamakla birlikte, UEFA’nın bütün paydaşlar için benimsediği şeffaflık ve çıkar çatışması yasakları çerçevesinde bahis şirketi bağlantıları büyük bir risk oluşturur.
FIFA Etik Kuralları: Bahis ve Yöneticiler
FIFA Etik Kuralları’nın 26. maddesi, tüm bağlı kişilerin (yöneticiler, hakemler, futbolcular vb.) spor müsabakalarına ilişkin bahis veya kumar etkinliklerinde bulunmasını kesin olarak yasaklar. Maddenin 1. fıkrası, doğrudan veya dolaylı bahis veya loto gibi etkinliklere katılmayı yasaklarken, 2. fıkrası bahis düzenleyen şirketlerde çıkar sahibi olmayı da men eder. Madde 26’ya aykırı davrananlar için en az 100.000 İsviçre Frangı para cezası ve 3 yıla kadar futboldan men cezası öngörülmüştür. Bu kapsamda, FIFA ve bağlı organizasyonlar söz konusu olduğunda Saran dahil tüm yöneticiler bu kurallara tabidir. Geçmişte yerel medyada gündeme gelen bir örnek, eski TFF Başkanı Yıldırım Demirören’in devlet ihalesinde yer almasıyla ilgili olarak FIFA Etik Kuralları’nın 26. maddesini ihlal etmiş olabileceği şeklinde yorumlanmıştı. Bu tür durumlar, FIFA disiplin kurulunun konuyu incelemesine kadar varan yaptırımları tetikleyebilir.
Fenerbahçe Kulübü Tüzüğü Açısından Durum
Fenerbahçe Kulübü tüzüğünde bahis şirketi gibi özel bir durum için hüküm bulunmamakla birlikte, üyelik ve yöneticilik şartları genel ilkeler içerir. Yüksek Divan Kurulu, Saran’ın başkan adaylığını değerlendirirken “tüzük kapsamındaki tüm şartları taşıyan bir kongre üyesi” olduğu sonucuna varmış ve adaylığına engel bulunmadığını duyurmuştur. Başka bir ifadeyle, mevcut tüzük hükümleri uyarınca Saran’ın adaylığını engelleyecek açık bir hüküm olmadığı belirtilmiştir. Saran da bu değerlendirmeye dayanarak, gerekli yasal başvuruları yapmış olduğunu ve kulüp tüzüğüne uygun hareket ettiğini vurgulamıştır.
TFF’nin Toplantıları ve Süreçleri
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) bu süreçte resmi olarak “seçime müdahil olmayacağını” bildirdi. TFF’den Fenerbahçe’ye gönderilen yazıda, başkanlık seçimlerinin kulübün tüzüğü gereğince Yüksek Divan Kurulu tarafından yürütüleceği ve federasyonun bu sürece dâhil olmadığı açıklandı. Ancak aynı yazıda Futbol Disiplin Talimatı’nın 57. maddesi hatırlatıldı. Öte yandan spor kamuoyunda, gazeteci Candaş Tolga Işık tarafından duyurulduğu şekliyle federasyonda olağanüstü bir hukuki değerlendirme toplantısı yapıldığı iddia ediliyor. Basında yer alan bilgilere göre hem TFF hem Gençlik ve Spor Bakanlığı hukukçuları, Saran’ın durumunu tartışmış; “bahis şirketinin sahibi olduğu sürece başkanlık yapamayacağı” değerlendirmeleri kamuya yansıdı. Resmî olarak herhangi bir disiplin süreci başlatıldığı açıklanmamış olsa da TFF’nin durumu yakından izlediği anlaşılmaktadır.
Olası Senaryolar
Başkanlık görevine devam etme: Saran, hisselerini tamamen devrettiği, ilgili izinleri aldığı ve FIFA/UEFA ile yaptığı yazışmalar olumlu sonuçlandığı takdirde normal süreçte başkanlığa devam edebilir. Bu durumda kulüp içinden bir itiraz gelmediği sürece görevi sürer.
Disiplin cezası – Hak mahrumiyeti: TFF FDT Madde 57’ye göre 3 aydan 12 aya kadar hak mahrumiyeti cezası gelebilir. Bir yıllık ceza veya üzeri durumunda Saran’ın başkanlık görevi askıya alınabilir. Daha kısa süreli bir cezada da kulüp başkanı olarak maçlara ve toplantılara katılamayacak, faaliyetlerini yürütmekte zorlanacaktır. Saran’ın kendisinin de “gelecek en kötü şeyin hak mahrumiyeti” olduğunu söylemesi bu riske işaret ettiği söylenebilir.
UEFA/FIFA yaptırımları: FIFA Etik Kuralları 26. madde kapsamında 3 yıla kadar futboldan men cezası mümkündür. UEFA da benzer yaptırımlar uygulayabilir. Örneğin, Saran’ın UEFA müsabakalarına katılması engellenebilir, kulüp turnuvalardan men edilebilir. Bu tür yaptırımlar öngörüldüğünde Saran’ın başkanlık görevini sürdürmesi fiilen imkânsız hale gelir.
Kulüp içi yaptırım: Fenerbahçe Tüzüğü’ne göre genel kurul, yönetim kurulu ve başkan hakkında olağanüstü ibra talepleri ve görevden almalar düzenlenmiştir. Eğer Saran ağır bir ceza alır veya kurallar çiğnenirse, bir sonraki genel kurulda olağanüstü toplantı yapılarak başkanlık değişikliği gündeme gelebilir.
Faaliyet sonlandırılması: Devlet kurumlarıyla yaşanacak bir anlaşmazlık halinde Spor Toto lisansı iptal edilip T....com’un devri tamamlanmazsa, Saran’ın bahis bağlantısı tamamen kesilmiş olur. Öte yandan Saran’ın belirttiği gibi, şirket tamamen kapatılırsa sorun çözülebilir. Bu durumda disiplin riskinin ortadan kalkacağı söylenebilir.
Bu senaryoların hangi yönde gelişeceği, TFF Disiplin Kurulları’nın vereceği karara, FIFA/UEFA’dan gelebilecek bildirimlere ve kulüp içi değerlendirmelere bağlı olacaktır. Saran ve Fenerbahçe yönetimi alınan tüm önlemleri hukuken sağlam tutmaya çalışsa da bahis şirketi ilişkisi nedeniyle ortaya çıkabilecek yaptırımlar ciddi sonuçlar doğurabilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Tüm bu hususlar göstermektedir ki, yazımızın girişinde atıfta bulunduğumuz İngiltere modeli — yani ‘Sahipler, Yöneticiler ve Üst Düzey Yöneticiler Testi (Owners’ and Directors’ Test)’ — Türk futbolunun mevcut hukuki ve kurumsal yapısı bakımından yeniden değerlendirilmesi gereken önemli bir örnektir. Zira uluslararası alanda kulüp sahipliği ve yöneticilik ilişkilerinde şeffaflık, çıkar çatışmalarının önlenmesi ve kamu güveninin korunması temel ilke haline gelmiştir. Türkiye’de de gerek federasyon gerek kulüpler düzeyinde bu tür denetim ve uygunluk testlerinin hayata geçirilmesi, yalnızca mevzuata uyum sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda futbolun etik bütünlüğünü ve taraftar nezdindeki güvenilirliğini güçlendirecektir.