1.) GİRİŞ
1960 yılında ABD hükümeti tarafından sağlam ve özel bir bilgisayar ağı kurmak için çalışmalara başlandı. 1969’da ARPANET askeri ağını kurdu. 1971’de Roy Tomlinson tarafından ilk maili atıldı. 1985 yılında internet kullanılmaya başlandı. 1991 world wide web kullanıma sunuldu. 30 Nisan 1993’te CERN tarafından ‘WWW’ ön eki ile İnternet kamunun ulaşabileceği şekle getirildi. 12 Nisan 1993 tarihinde ODTÜ’den Ankara-Washington arasında kiralık hat ile Türkiye’de ilk İnternet bağlantısı gerçekleşti.
İnternet bağlantısının gerçekleşmesi ile birlikte sosyal medya denilen yeni bir mecra ortaya çıkmıştır. Günümüzde geleneksel medya ile kıyaslandığında çok daha yaygın kullanılan bir hale geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bireysel ve kitlesel olarak kişilerin özgürce fikirlerini beyan edebileceği, birbiri ile daha rahat iletişime geçebileceği ve eklenmekte olan farklı konseptlerle gelişmeye devam eden sosyal medya ağı platformu, sağladığı bu avantajların yanında birtakım problemleri de beraberinde getirmiştir.
2.) HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KULLANILMASI BAKIMINDAN SOSYAL MEDYA
Kişiler, hak ve özgürlüklerini kullanırken bazı objektif ve sübjektif sınırlamalara uymak zorundadırlar. Çokça kullanılan bir tabire göre; “kişilerin özgürlükleri, bir başkasının özgürlüğünün başladığı yerde biter.” Aynı kural sosyal medya bakımından da geçerli olup gerçek dünyanın birçok kuralı, daha soyut bir alan olan sosyal medyada da geçerli olacaktır. Bir başka deyişle; kişiler sosyal medyada bazen gerçek kimlikleri ile bazen farklı bir kimlikle veya anonim olarak kullandıkları profillerinde başkalarının haklarını ihlal etmedikleri sürece hür ve özgürdürler. Ancak ihlalin başladığı noktada hukuk dünyası bakımından birtakım sonuçlar ve buna bağlı olarak yaptırımlar da ortaya çıkacaktır.
3.) SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN YAYGIN OLARAK İŞLENEN SUÇLAR VE KANUNDAKİ DÜZENLENME YERLERİ
Türk Ceza Kanunu’nun onuncu bölümünde bilişim alanında suçlar ayrıca düzenlenmiş olmakla birlikte kanunun farklı maddelerinde de dolaylı olarak bilişim yoluyla işlenen suçlara ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. İki ana başlık altında bu maddeleri toplayacak olursak:
1) Bilişim Alanında Suçlar
a) Bilişim sistemine girme Madde 243
b) Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme Madde 244
c) Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması Madde 245
2) Bilişim Vasıtası Yoluyla İşlenen Diğer Suçlar
a) TCK 125/2 (Hakaret suçunun bilişim sistemleri vasıtasıyla işlenmesi)
b) TCK 134 (Özel hayatın gizliliğinin bilişim sistemleri aracılığıyla işlenmesi)
c) TCK 142/2-e (Hırsızlık suçunun bilişim sistemleri vasıtasıyla işlenmesi)
d) TCK 158/1-f (Dolandırıcılık suçunun bilişim sistemleri vasıtasıyla işlenmesi)
4.) EMSAL YARGITAY KARARI
Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2018/5169 Esas, 2019/4842 Karar sayılı ve 12/03/2019 tarihli ilamı;
“…. Sosyal medya paylaşım sitesi olan Twitter’da gerçekleştirilen hakaret eyleminde aleniyet unsurunun oluşup oluşmadığı tartışılmadan hüküm kurulması, Kanuna aykırı, sanık ... ve katılan ... vekilinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye aykırı olarak HÜKMÜN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 12/03/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.” Şeklindedir.
Bu karardan da anlaşılacağı üzere; sosyal medya üzerinden hakaret suçunun işlenip işlenemeyeceğine ilişkin bir tartışma mevcut olmamakla birlikte suçun sosyal medya üzerinden işlenmesi aleniyet bakımından bir tartışmayı da beraberinde getirmektedir.
5.) BU SUÇLARA İLİŞKİN BAŞVURU YOLU:
Ceza muhakemesinde suçun öğrenilmesi yolları; şikâyet, ihbar ve resen öğrenmedir. Hukukumuzda resen soruşturma ve kovuşturma ilkesi esas olup, bununla birlikte bazı suçlar bakımından bu suçtan zarar görenin müracaatı, şikâyeti aranmıştır.
Söz konusu suç, takibi şikâyete bağlı bir suç ise; Savcılık Makamının bu eylem hakkında soruşturma başlatabilmesi için suçun mağdurunun Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunması ya da Emniyet Birimlerine konuyla ilgili olarak müracaat etmesi gerekmektedir. Takibi şikâyete bağlı olmayan bir suç söz konusu ise; Savcılık Makamının yasalar kapsamında suç teşkil eden eylemi res’en öğrenmesi ya da bu suç ile alakalı kendisime ihbar gelmesi halinde; soruşturma başlatabilir.
Bunun haricinde 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da öngörülen; intihara yönlendirme, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, sağlık için tehlikeli madde temini, müstehcenlik, fuhuş, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama ve Atatürk aleyhine işlenen suçlar bakımından doğrudan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’na ait ‘www.ihbarweb.org’ adresine bildirimde bulunulabilir.
6.) SONUÇ:
Her ne kadar sosyal medya üzerinden yaygın olarak işlenen suçlar bunlar olsa da, internet kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan problemler yalnızca bunlarla sınırlı değildir. Hatta 2007 yılında içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usulleri düzenlemek üzere 5651 sayılı ayrı bir kanun kabul edilerek Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Hızla gelişen ve değişen dünyamızda bu bağlamda oluşan ve oluşabilecek hak ihlallerine karşı hakkaniyete uygun çözümler için konuya ilişkin mevzuatımızın da bu değişime ayak uydurabilmesi adaletin tecellisi bakımından en büyük temennimizdir.
.
Av. Begüm GÜREL (L.L.M)
Stj. Av. Kübra YILMAZ
.
KAYNAKÇA:
ALBAYRAK, Mustafa (2008) ‘ŞİKâYETE TABİ SUÇLARIN ÖZELLİKLERİ VE BU SUÇLARA BAĞLANAN HUKUKİ SONUÇLAR’, TBB Dergisi, Sayı 77, s.281
YARGITAY KARAR ARAMA, E.A. <https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/> s.e.t. 21.07.2019
Yerel BT, DÜNYADA VE TÜRKİYEDE İNTERNET NE ZAMAN KULLANILDI? <https://www.yerelbt.com/dunyada-ve-turkiyede-internet-ne-zaman-kullanildi/> s.e.t. 20.07.2019
YILMAZ, Tuğsan (2015) <http://www.tugsanyilmaz.av.tr/fikri-haklar-ve-bilisim-hukuku/bilisim-suclarinda-savcilik-sikayeti-ve-dilekce-ornegi> s.e.t. 21.07.2019