Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi altında düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, hakaret suçunun cezası 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezasına neden olur ya da buna eş olarak adli para cezasına dönüştürülür. Ancak hakaret suçunun alenen işlenmesi durumunda ceza 1/6 oranında artırılmaktadır.
Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları da hakaret suçunun alenen işlenmesi olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle, sosyal medyada işlenen hakaret suçları için de aynı ceza hükümleri uygulanmaktadır. Buna göre, sosyal medya üzerinden hakaret suçu işlenmesi durumunda, ceza 3,5 ay ile 28 ay arasında değişen hapis cezası veya hakaret suçuna verilen adli para cezasından 1/6 oranında daha fazla bir adli para cezası olabilir.
Sosyal medyada hakaret suçu ve cezası internet üzerinden bir kişiye alenen hakaret edilmesi, kişinin saygınlığının zedelenmesi halinde oluşur. Sosyal medyadan hakaret suçu; Facebook, İnstagram, Twitter gibi sosyal medya hesaplarından yapılan paylaşımların dikkate alınması ardından belirlenir. Hakaretin tek taraflı olması veya karşılıklı olması gibi durumlar incelenerek karar verilir.
Hangi Sözler İnternetten Hakaret Suçudur?
Sosyal medyada hakaret suçu ve cezası oluşması için suç unsurunun yerine getirilmiş olmasına bakılır. İnternetten hakaret suçu sosyal medya hesapları, whatsapp mesajları ve maillere bakılarak tespit edilebilir. Hakaret suçunun oluşması için kişinin onur, şeref ve haysiyeti zedelenmelidir. İnternette paylaşımı yapılan sözün, kişinin rencide olmasına sebep olması gerekir. Twitter, İnstagram ve Facebook sosyal medya hesaplarında yapılan paylaşımların altındaki yorumların, kişinin onurunu zedelemesi de hakaret suçu kabul edilir. Aksi halde hakaret suçunu ve bu sözlerin tek tek tespit edilmesi imkansızdır.
İnternet üzerinden ileti göndererek, tweet atarak veya yorum yaparak “şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “geri zekalı”, “aptal”, “hayvan”, “müsvedde” vb. gibi sözler söylemenin hakaret suçunu oluşturacağı kuşkusuzdur. Bu sözlerin, karşıdaki kişiyi rencide ettiğinin açık olması gerekir. “geri zekalı” gibi yaygın olarak kullanılan sözler de sosyal medyadan hakaret suçunun oluşması için yeterlidir. Sosyal medya hesaplarında kişiyi rencide edecek görsellerin paylaşılması, kişinin fotoğrafları üzerinde rencide edici sözler yazılması da internetten hakaret suçudur.
İnternetten İleti Yoluyla İşlenen Hakaret Suçu Nedir?
TCK m.125/2 anlamında ileti olarak kabul edilen iletişim vasıtaları şunlardır:
Mektup, E-mail (e-posta), Whatsapp/Telegram mesajları, Whatsapp/Telegram gruplarına gönderilen mesajlar, Cep telefonuyla SMS, Telefon konuşmaları, İnstagram, twitter, facebook vb. sosyal medya hesaplarından DM (Direct Message) yoluyla mesajlaşma.
Sosyal medyada hakaret suçu ve cezası oluşması için belirli unsurlara dikkat edilir. İnternet üzerinden hakaret suçu, sosyal medya paylaşımları, sosyal medya paylaşımlarının altına yazılan yorumlarda yer alan kişiyi rencide edecek hakaretlerle oluşur. Rencide edici, kişinin onurunu zedeleyici sözlerin, mesaj yoluyla iletilmesi de internetten hakaret sunucunun unsurlarından biridir.
Hakaret suçunun huzurda işlenmesinin en tipik örneği, fiilin mağdurun yüzüne karşı işlenmesidir. Fail, bu durumda hareketi doğrudan öğrenir. Suçun huzurda işlenmiş olması mutlaka fail ile mağdurun fiilin işlendiği sırada yüz yüze olmasını gerektirmez. Şayet fail, fiili işlediği sırada mağduru hedef alan hakaretinin mağdur tarafından da doğrudan algılanabileceğini biliyor ve istiyorsa, bu durumda da suç huzurda işlenmiş sayılacaktır. Hakaret suçunun huzurda işlenmemesine rağmen, Kanun tarafından huzurda işlenmiş gibi cezalandırılan hali ise, ileti yoluyla yapılan hakarettir. TCK’nın 125/2. maddesinde, “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” demek suretiyle, tahkir edici nitelikteki fiilin, ileti yoluyla mağduru hedef alması durumunda failin huzurda hakaret etmiş gibi cezalandırılacağı belirtilmiştir. Buna göre, hakaret içeren bir mektup, telefon konuşması veya yazılı bir mesaj huzurda söylenmiş gibi cezalandırılacaktır. İleti yoluyla hakarette, failin kullandığı vasıtalar ile mağduru hedef aldığını bilmesi ve mağdur tarafından bu fiilin öğrenileceğini istemesi gerekir. Şayet ileti mağdurdan başka birisine gönderilmiş ancak tesadüfen mağdur tarafından öğrenilmiş ise, huzurda hakaret suçu oluşmayacaktır. Zira, fail mağdurun hakareti öğrenmesi kastıyla hareket etmemiştir. İleti yoluyla hakaretin, huzurda hakaret gibi cezalandırılabilmesi için sanığın iletilme kastı ile hareket etmesi gerekir. Sanığın, müştekinin gıyabında teyzesine ait telefona hakaret içerikli mesajlar gönderdiği, müştekinin teyzesinin müştekiye bahse konu mesajları göstermesi üzerine müştekinin mesajları öğrenerek şikayetçi olduğu, bu suretle sanığın iletme kastıyla hareket etmediği anlaşılmakla sanığın hakaret suçundan beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi hukuka aykırı bulunmuştur. (Yargıtay 18. Ceza Dairesi - Karar : 2019/12396)
Sosyal Medyada Hakaret İçerikli Gönderinin Beğenilmesi ve/veya Paylaşılmasındaki Cezai Sorumluluk
Beğenme, Alıntılama, Paylaşma ve Retweet Faaliyeti
Sosyal medya platformlarında hakaret içeren paylaşımların beğenilmesi, paylaşılması ve retweet edilmesi; ciddi cezai sorumlulukları beraberinde getirebilir. Bu faaliyetler, paylaşımın daha geniş kitlelere ulaşmasına aracılık eder ve mağdurun maddi ve manevi zararlarını artırabilir.
Beğenme faaliyeti, içeriğin yayılmasına aracılık ederek, içeriği benimseme özelliği taşır. Fakat kişinin beğeni unsuru olmayıp sadece arşivinde kayıt altına almak saikiyle bu hareketin devamında takipsizlik kararı verilebilir.
Retweet eden kişi, içeriği onaylayarak “içeriği kendine mal etme” özelliğini gösterir.
Beğenilen paylaşımda özgün bir düşünce eklenmediği durumda, beğenen kişinin suçun faili olarak değerlendirilmesi zordur.
Sorumluluk Değerlendirmesi
Hakaret içeren paylaşımın beğenilmesi, suçun özgün bir şekli olarak kabul edilir. Bu durumda, paylaşımı yapan kişi suçun faili olarak değerlendirilebilir.
Onur, şeref ve haysiyeti ihlal eden hakaret içeren paylaşımın beğenilmesi, içeriği benimseme ve onaylama anlamına gelebilir. Bu durumda, beğenen kişi de suçun bir parçası olarak kabul edilebilir.
Sosyal Medyada Hakaret Suçu; İnternetten Hakaret Suçunda Ceza İndirimi Yapılır Mı?
Sosyal medyada hakaret suçunun oluşması durumunda tahrik varsa ceza indirimi uygulanır. Haksız tahrik, ceza indirimi alınması için yeterli bir delildir. İnternet üzerinden kişi adına yanlış bilgilerin paylaşılması ve kişinin mağdur edilmesi durumunda, hakkında asılsız iddiaları yayan kişiye hakaret edilmesi haksız tahrik unsudur. Bu durumda kişiye ceza indirimi uygulanır. Kişiye fiziksel saldırı yapılması durumunda sosyal medyadan bu kişiye hakaret edilmesi durumunda ceza uygulanmaz.
Sosyal Medyada Hakaret Suçu; Karşılıklı Hakaret Suçu Nedir?
Sosyal medyada hakaret suçu; facebook, instagram, Twitter vb. sosyal mecralarda yapılan yorumlar, paylaşımlar veya internet üzerinden iletilen mesajların dikkate alınması ile mahkemeye taşınır. Hakaret suçunun oluşması için kişiyi rencide edecek, onurunu zedeleyecek sözlerin sarf edilmesi gerekir. Bu durumda hakarete uğrayan kişi, karşı tarafa hakaret ettiğinde karşılıklı hakaret suçu işlenir ve ceza verilmez.
Sosyal Medya Suçunun Zamanaşımı Süresi Ne Kadar?
Öncelikle, takibi şikayete bağlı olan hakaret suçu için belirlenen süre 6 aydır. Ancak, bu süre sizin suçun işlendiğini öğrendiğiniz tarihten itibaren başlar. Suç işlemeye devam edileceği sürece, paylaşım silinmediği takdirde, süre de devam eder. Sosyal medya hesapları kullanıcı adı ve şifre ile korunan hesaplar olduğundan, herhangi bir hakaret suçunda veya suçla ilişkilendirilen sosyal medya hesabının sorumluluğu hesap sahibine aittir. Eğer sosyal medya hesabınız çalınırsa, hemen suç duyurusunda bulunmalısınız. Aksi halde, hesabınızın çalınması durumunda başka biri tarafından suç işlenirse, sizin hakkınızda adli soruşturma açılabilir.
İnternetten Hakaret Suçu Nasıl İspatlanır?
Failin sosyal medya hesabı üzerinden IP adresinin araştırılarak bulunması ve IP adresi üzerinden failin adresine ulaşabilmek en kolay yoldur. Ancak, twitter, instagram, facebook gibi şirketler kullanıcıların IP adreslerini soruşturma makamlarıyla paylaşmamaktadır.
Polis, bu tarz suçların faillerini sosyal medya hesapları üzerinde araştırmalar yaparak bulmaya çalışmaktadır. Sosyal medya hesapları üzerinde el ettiği dataları emniyette bulunan datalar ile kıyaslayarak faili bulmaya çalışmaktadır. Örneğin, sosyal medya hesaplarına kaydedilen cep telefonlarının belli hanelerine ulaşılabilmektedir. Yer, zaman ve sosyal medya hesabından elde edilen diğer bilgiler kullanılarak elde edilen birkaç haneli cep telefonunun kime ait olduğu bulunmaya çalışılmaktadır.
Bazı durumlarda polis suçun faili olup olmadığı tam olarak tespit edilemeyen bazı kişilere ulaşmaktadır. Bu durumda, şüpheli bu şahısların bilgisayar, tablet ve cep telefonlarına el konularak bu materyallar üzerinde bilirkişi incelemesi yapılarak fail tespit edilmeye çalışılmaktadır.
İnternet veya sosyal medya üzerinden hakaret suçu, çoğu zaman bilişim sistemleri kullanılarak işlendiğinden cep telefonu, tablet, laptop, masaüstü bilgisayarı vb. materyaller de önemli delil elde etme araçları olabilmektedir.
Sosyal Medyada Eleştiri Hakkı ve İfade Özgürlüğü
Eleştiri, bir konuyu inceleme amacıyla doğru ve yanlış yanlarını gösterme işi olarak tanımlanır. İfade özgürlüğü, düşüncenin dış baskı ve yasaklarla sınırlandırılmamasını ifade eder. Bu kapsamda, bireylerin duygu, düşünce ve fikirlerini özgürce ifade etme hakkı vardır. İnternet ve sosyal medya, bu düşünce tesis etme sürecini destekler ve bireylere kendi analizlerini paylaşma imkanı tanır.
Hakaret suçuyla eleştiri arasındaki denge, Yargıtay kararlarına göre belirlenir. Ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu kapsamında değerlendirilmemesi vurgulanır. Hakaret içermeyen eleştirilerde ifade özgürlüğü çerçevesinde ceza verilmemesi gerektiği vurgulanır.
Sosyal medya, ifade özgürlüğünün modern demokrasilerde önemli bir aracı olarak kabul edilir. Ancak, bu platformda yapılan paylaşımların hakaret içermemesi ve ifade özgürlüğü sınırları içinde kalması önemlidir.
YARGITAY KARARLARI:
Başkasına Ait Tweet, Mesaj veya Yorumları Beğenmek (Like) Hakaret Suçu Oluşturmaz
Sanığın, sosyal paylaşım sitesi üzerinden müştekiye hitaben “C. oto yıkama” ve temyize gelmeyen sanık “A.. K..” profilleri adı altında gönderilen hakaret içerikli mesajları beğenmekten ibaret eyleminin, bu mesajların sanık tarafından da internet ortamında paylaşılıp veya başkalarına aktarılmadığı taktirde hakaret suçunun unsurlarını oluşturmayacağı, kişisel değerlendirme kapsamında kalacağı gözetilmeden ve bu husus araştırılmadan, yetersiz gerekçeyle hükümlülük kararı verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2013/5598 E. , 2014/33171 K.).
X (Eski Adıyla Twitter) Üzerinden Hakaret Etmek
İnternet üzerinden işlenen hakaret suçları, Twitter gibi sosyal medya platformları aracılığıyla da gerçekleşebilir. Bu bağlamda, hakaret içeren tweet’lerin veya yorumların platformdaki aleniyeti dikkate alınarak suçun ağırlığı belirlenir. Sosyal medya üzerinden hakaret suçlarının cezalandırılması, hukuki süreçte titizlikle ele alınmalı ve hukuki terimler doğru bir şekilde kullanılmalıdır.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi Kararı Analizi
- Dava/Esas Numarası: 2015/42049 E.,
- Tarih: 17.01.2018
- Karar Numarası: 2018/371 K.
Olay ve Mahkeme Kararı Özeti
Sanıklar hakaret suçundan dolayı Sulh Ceza Mahkemesi tarafından mahkum edilmiştir. Sanıkların temyiz başvurusu üzerine dosya Yargıtay 18. Ceza Dairesi'ne gelmiştir.
İnceleme ve Hüküm
Yargıtay, dosyayı inceledikten sonra, sanıkların suçlamaları reddetmeleri ve suça konu iletilerin mahkeme kararında sadece şikayet dilekçesine eklendiği "siyah beyaz ekran çıktısı"na dayanılarak kabul edildiğini belirlemiştir. Bu noktada, suça konu paylaşımların gerçekten Twitter hesaplarında bulunup bulunmadığının ve varsa bu hesapların kime ait olduğunun tespit edilmesi gerektiğine dikkat çekmiştir.
Hukuki Değerlendirme
Yargıtay, eksik incelemeyle hüküm kurulduğunu, suçun işlendiği iddia edilen Twitter hesabının kime ait olduğunun tespiti için gerekli teknik araştırmanın yapılmadığını ifade etmiştir. Bu nedenle, dosyanın eksik inceleme sebebiyle bozularak, soruşturmanın daha detaylı bir şekilde yapılmasına karar vermiştir.
Sonuç ve Karar
Yargıtay 18. Ceza Dairesi, sanık vekillerinin temyiz nedenlerini yerinde bulmuş ve hükümlerin bozulmasına karar vermiştir. Dosyanın, bozma öncesi aşamadan başlayarak daha detaylı bir şekilde incelenmesi ve sonuçlandırılması için esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir. Karar, 17.01.2018 tarihinde oy birliğiyle alınmıştır.
Değerlendirme
Bu karar, delil olarak sunulan belgelerin yeterli olmaması durumunda, teknik araştırmaların ve gerekli incelemelerin eksiksiz bir şekilde yapılmasının önemini vurgulamaktadır. Suçun işlendiğine dair somut delillerin bulunmaması, sanıkların savunmalarını desteklemekte ve mahkemenin daha kapsamlı bir soruşturma yapma zorunluluğunu ortaya koymaktadır.