Şantaj suçu, toplumun huzurunu bozan, bireylerin kişilik haklarına saldıran ciddi bir suçtur. Türk Ceza Kanun’un (TCK) “Hürriyete karşı suçlar” başlığı altında tehdit suçundan sonra şantaj suçunu detaylı bir şekilde ele almış ve bu suçu işleyenleri cezalandırmaktadır. Şantaj suçunun ispatı, delil toplama ve adli süreçlerle gerçekleştirilir. Mağdurun suç duyurusunda bulunması ve işbirliği yapması, şantaj suçunun adalet önünde ispatlanmasında önemlidir. Şantaj suçu günümüzde teknolajik argümanlar aracılığıyla işlenmektedir. Şantaj suçunu ispat edilmesi, failin adaletli cezalandırılması amacıyla mağduriyetin anlatılması, mağdurun suçsuz iken suçlu konuma düşmemesi için ceza hukukunda uzman avukat yardımı alınması önerilir.
Şantaj suçunun önlenmesi ve toplumda farkındalığın artması için hukuki bilincin yaygınlaştırılması ve eğitimlerin düzenlenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, şantaj suçunun ne olduğunu, TCK'ya göre cezasını, örnekleri ve ispat sürecini inceleyeceğiz.
Şantaj Suçu Nedir?
Şantaj suçu, bir kişinin diğer bir kişiyi hukuka aykırı bir yolla tehdit ederek ondan menfaat sağlama amacıyla hareket etmesini ifade eder. Tehdit ve menfaat sağlama arasındaki ilişki, şantaj suçunun temel unsurlarını oluşturur. Şantaj suçu, Türk Ceza Kanunu'nun 107. maddesinde düzenlenmiştir.
Şantaj Suçunun Unsurları Nelerdir?
Şantaj suçunun cezalandırılabilmesi için bazı unsurların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu unsurlar şunlardır:
- Bir kişinin diğer bir kişiye karşı tehdit içeren bir eylemde bulunması,
- Kişiyi kanuna aykırı olan yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlaması,
- Bu tehditte bulunan kişinin, menfaat sağlama amacının olması,
Şantaj suçunun oluşması için mağdurun isteneni yapması gerekmez, mağdurun istenen şeye zorlanması yeterlidir.
Fail tarafından açıklanacağı veya isnad edileceği tehdidinde kullanılan hususun geçmişte yaşanmış olması gerekir. Mağdurun geçmişte yaşadığı şeyin meşru olması gerekmez. Mağdurun işlediği ve geçmişte kalan bir suçu fail ifşa etmek ile mağdurdan haksız bir menfaat elde etmeye çalışması da şantaj suçunu oluşturmaktadır.
Şantaj suçu için failin mağdur hakkında açıklayacağı şey kimsenin bilmediği bir durum olmalıdır. Açıklanacağı tehdidi yapılan husus herkez tarafından bilinen bir durum ise şantaj suçu oluşmayacaktır.
Fail, meşru bir şeyi mağdurdan istediğinde karşılık olarak yasal yollara başvurmayacağını veya yaptığı şikayetten vazgeçeceğini söylese şantaj suçu oluşmayacaktır. Örneğin ev sahibi kira alcağını kiracıdan isteyip karşılığında da kiracı hakkında yasal yollara başvurmayacağını veya yaptığı şikayetten vazgeçeceğini beyan ederse, şantaj suçu oluşmayacaktır.
Şantaj Suçunun Cezası
Şantaj suçunun cezası, Türk Ceza Kanunu'nda belirlenmiştir. TCK'ya göre, şantaj suçu işleyen kişilere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir. Hapis cezasına ilaveten 5000 güne kadar adlî para cezası verilir. Şantajın niteliği ve kullanılan araçlara bağlı olarak ceza miktarı değişiklik gösterebilir. Örneğin, resimli veya mesajla yapılan şantajlar ağırlaştırıcı sebep olarak değerlendirilebilir. Şantaj suçu hakkında yargılamanın sonunda koşulları var ise hakim hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya cezanın ertelenmesi kararı verebilir.
Şantaj Suçunun İspatı Nasıl Yapılır?
Şantaj suçunun ispatı, delil toplama ve adli süreçlerle gerçekleştirilir. İspat sürecinde aşağıdaki adımlar izlenir:
Mağdurun şikayetçi olması ve suç duyurusunda bulunması,
Şikayetin adli makamlara iletildiği ve soruşturmanın başlatıldığı aşama,
Delillerin toplanması (örneğin, tehdit içeren mesajlar, görüntüler veya tanıkların ifadeleri),
Delillerin mahkemede sunulması ve şantaj suçunun ispatlanması.
Sıkça Sorulan Sorular:
Şantaj suçu zamanaşımı süresi nedir?
Şantaj suçu için zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren sekiz yıldır. Bu süre içerisinde şantaj suçunun işlendiği öğrenildiği takdirde cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma resen yapılmaktadır. Bu suçun takibi şikayete bağlı değildir. Ancak bazı durumlarda zamanaşımı süresi değişebilir, bu nedenle uzman bir avukattan bilgi almanız önemlidir.
Şantaj suçunu mağdur ne zaman şikayet etmelidir?
Şantaj suçunu mağdur, suçun gerçekleştiği anda veya sonrasında derhal şikayet etmelidir. Şantaj suçu takibi şikayete bağlı değildir. Mağdur şikayetinden vazgeçse bile bu suçun soruşturması ve kovuşturması devam edecektir. Şantaj suçuna maruz kalan korkarak sessiz kalmamalı hemen yetkililere müracaat etmelidir. Unutulmamalıdır ki mağdur şantaj nedeniyle faile istediğini verir ise; haksız taleplerin sonu gelmeyebilir. Mağdurun bu suç nedeniyle en az zararla kurtulması amacıyla, ceza hukuku alanında uzman avukat yardımı alarak yetkililere müracaat etmesini öneririz.
Şantaj suçunu ispatlamak için hangi deliller kullanılabilir?
Şantaj suçunu ispatlamak için tehdit içeren mesajlar, e-postalar, telefon kayıtlarının incelenmesi, video kayıtları, görüntüler veya tanıkların ifadeleri gibi deliller kullanılabilir. Şantaj suçunu ispatlamak için telefon dinlenmesi yapılmaz. Telefon dinlenmesini talep etseniz bile şantaj suçu katolog suçlardan olmadığı için bu talep kabul edilmez. Ancak telefonda arayan ve aranılan (HTS) kayıtları getirtilerek diğer deliller ile birlikte kullanılabilinir. Ani gelişen ve başka türlü ispatı mümkün olmayan durumlarda alınan ses ve görüntü kaydı şantaj suçunun ispatında delil kabul edilir. Telefonda şantaj yapılırken alınan ses kaydı gibi. Gizli ve sistemli alınan ses ve görüntü kayıtları, hukuka aykırı delil olduğundan şantaj susuçunun ispatında kullanılamadığı gibi aynı zaman suç oluşturduğundan failin hukuki ve cezai sorumluluğuna gidilebilir.
Türkiye Noterler Birliği e- tespit hizmetini sunmaktadır. E- tespit; sosyal medyada bulunan bilginin URL yi baz alarak tespit edilmesidir. E-tespit yapılmasını isteyen kişi, sosyal medyada bulunan bilginin veya verinin bulunduğu URL’yi Noterler Birliği’nin veri tabanına göndermesi gerekir. Türkiye Noterler Birliği bu kişiye bir e-tespit başvuru numarası verir. Kişi bu başvuru numarasıyla mesai saatleri içinde istediği bir notere başvurarak online yapılan tespitin, kağıda dökülmüş ve noter tarafından onaylanmış halini alır. Bu yöntemle internet üzerinden işlenen suçlar kesin bir şekilde noter tarafından tespit edilmiş olur. İhtiyacınız olduğunda e -tespiti kullanmak için Türkiye Noterler Birliği’nin web sayfasından ve buradan linke ulaşabilirsiniz: E-Tespit Başvuru Sayfası (https://e-hizmet.tnb.org.tr/tespit/)
Şantaj suçu işleyen kişilere verilen cezalar nelerdir?
Şantaj suçu işleyen kişilere TCK'ya göre hapis cezası ve adli para cezası verilir. Cezanın süresi, suçun niteliği, kullanılan araçlar ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Fail birden fazla kez aynı mağdura karşı şantaj suçu işlemiş ise zincirleme suç söz konusu olduğundan verilen ceza arttırılır. Fail bir eylem ile birden fazla kişiye karşı şantaj suçu işlemiş ise yine zincirleme suç söz konusu olduğundan verilen ceza arttırılır. Şantaj suçunun oluşmadığı anlaşılırsa fail hakkında hakim beraat kararı verecektir.
Şantaj suçu için verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilir mi?
Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi için kanun maddesinde açık düzenleme olmalıdır. Şantaj suçunu düzenleyen maddede böyle bir hüküm yoktur. Şantaj suçu için verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilmez.
Şantaj suçunda ceza indirimi yapılır mı?
Hakim şantaj suçunu işleyen faile ceza verirken; suçun işleniş şekli, failin geçmişi, şuçu işlerken sahip olduğu kasıt ve bu kastın yoğunluğu, suçtan elde etmek istenilen menfaat, mağdurun zararı bir bütün olarak değerlendirerek oluşan vicdani kanaate göre alt sınırdan veya gerekçesini belirterek alt sınırdan uzaklaşarak cezayı tayin etmelidir. Hakim TCK’nun 62 maddesi gereğince cezayı belirler ve bireyselleştirerek faile özgü hale getirir. Hakim failin geçmişini, sabıkalı olup olmayışını, suçu işledikten sonra yargılama sürecindeki davranışlarını, peşmanlığının olup olmadığını, cezanın failin geleceği üzerindeki etkilerini değerlendirerek şantaj suçundan verdiği cezada indirim yapmayabilir ya da 6 da 1 oranına kadar takdiri indirim uygulayabilir.
Şantaj suçu nedeniyle tazminat davası açılır mı?
Şantaj suçunun mağdurunun bu suç nedeniyle maddi ve manevi zarara uğrama ihtimali çok yüksektir. Şantaj suçu sonrasında mağdurun kişilik haklarının zarara uğradığı ve özel hayatının ihlal edildiğinden zararının tazmini maksadıyla tazminat davası açma hakkı vardır.
Şantaj suçuna teşebbüs mümkün müdür?
Teşebbüs; kişinin işlemek istediği suçun icrai hareketlerine başladığında elinde olmayan sebepler ile bu hareketleri tamamlayamadığı durumdur. Aynı zamanda suçu oluşturan eylemin bölünebilir olması halinde teşebbüs mümkün olmaktadır. Örneğin şantaj yapmak isteyen fail şantaj içerikli mektubu mağdura göndermek için postaya verdi. Fail icrai hareketini yaptı. Mektup mağdura ulaşmadan içeriğindeki şantaj suçu ortaya çıktığında bu suç teşebbüs aşamasında kalmış demektir. Teşebbüs halinde tamamlanmayan suç vardır. Bu nedenle faile verilecek cezada indirim yapılır.
Şantaj suçu hakkında uzlaştırma kurumu uygulanır mı?
Uzlaştırma kurumu Ceza Muhakemeleri Kunun’un 253 maddesi gereğince takibi şikayete bağlı olan suçlarda ve maddede sayılan katolog suçlar hakkında şüpheli ve mağdur ya da suçtan zarar gören gerçek kişi veya özel hukuk tüzel kişi arasında uygulanabilir. Şantaj suçu takibi şikayete bağlı olmadığından ve maddede sayılan katolog suçlardan da olmadığından uzlaştırma kurumu bu suç hakkında uygulanmaz.
Şantaj suçunda görevli ve yetkili mahkeme hangisidir?
Şantaj suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Şantaj suçunda yetkili mahkeme suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesidir. Bu suç bilişim sistemleri kullanılarak işlenirse; örneğin internet aracılığıyla işlenen şantaj suçunda mağdurun ikametgah adresindeki asliye ceza mahkemesi yetkilidir.
Şantaj davası ne kadar sürer?
Şantaj suçunda ihbar ile soruşturma işlemleri başlayacaktır. Savcılığın iş yükü, yoğunluk durumuna göre net süre söylemek doğru olmayacaktır. Şantaj suçunun soruşturmasının genellikle 5 veya 6 ay içinde tamamlanarak cumhuriyet savcısı tarafından iddianame hazırlanması ve dava açlması beklenir.
Şantaj davasında mağdur sayısı, suç bir kez mi birden fazla mı işlenmiş, delillerin araştırılması, başka suçlar ile birlikte mi görülüyor, bekletici mesele var mı, mahkemenin yoğunluğu ve iş yükü gibi nedenler davanın süresini belirleyecektir. Ceza hukukunda uzman avukat yardımı almak şantaj davası sürecinin hızlı ve etkin ilerlemesini sağlar. Genellikle şantaj davası 6 ay ile 2 yıl arasında sonuçlanmaktadır.
Şantaj suçu ile tehdit suçu arasındaki fark nedir?
Tehdit suçunda fail bir kişiye haksız bir zarara uğratacağını veya kötülük yapacağını söyler. Tehdit suçu genel kasıt ile işlenen bir suçtur. Örneğin fail “benimle görüşmezsen seni öldürürüm” “senin uygunsuz görüntülerini sokağa asacağım “ demekle tehdit suçunu işlemiş olur.
Şantaj suçunda ise fail tehdidini kendisine veya bir başkasına menfaat ya da yarar sağlamak için yapmaktadır. Şantaj suçu özel kasıt ile işlenen bir suçtur. Fail “hesabıma 1.000 $ yatırmaz isen işediğin suçu ihbar edeceğim” “benimle görüşmez isen uygunsuz fotoğraflarını ailene göndereceğim” demekle şantaj suçunu işlemiş olur.
Tehdit suçunun nitelikli olmayan hali TCK’nun 106 maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçu işleyen kişiye 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilir. Şantaj suçunu işleyen sanığa 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezası verilir.
Nitelikli tehdit suçu işlendiğinde kanun koyucu faili daha ağır ceza ile cezalandırmıştır. Tehdit suçu bir kadına karşı işlenmesi halinde cezanın alt sınırının 9 aydan az olamayacağı düzenlenmiştir. Şantaj suçu bir kadına karşı işlenmesi halinde böyle bir düzenleme yoktur. Kanun koyucu şantaj suçunun nitelikli halini düzenlememiştir.
Skype, WhatsApp, Messenger üzerinden şantaj suçu
İnternet üzerinden müstehcen video şantajı suçunu işlemek için en sık kullanılan programlardan biridir. Bu tarz programlar ile görüntülü ve sesli görüşmeler yapılabilmektedir. Görüşmelerde elde edilen özel görüntü, özel yazışmalar, ses ve görüntü kayıtları sonrasında şantaj suçunun konusu olabilmektedir. Kötü niyetli kişiler görüntülü görüşme sırasında elde ettikleri veriyi, bilgiyi paylaşmak veya başkasına göndermek tehdidi ile mağdurdan çıkar sağlama yoluna gitmekte yani şantaj suçunu işlemektedirler. Şantaj suçunun failleri mağdurdan özellikle Western Union gibi uluslararası para transferi yapan sistemden para talep etmektedirler. Failler ifşa olmamak için banka hesaplarından değil bu tür alternatif transfer sistemleri üzerinden para isterler. Şantaj suçunun mağdurları şunu unutmamalıdır ki; ilk istenilen parayı gönderseler bile birkaç zaman sonra yeniden şantaja maruz kalabilirler. Mağdur failin isteklerini karşılamakla şantaj suçundan kurtulamaz.
Skype, WhatsApp, Messenger üzerinden şantaj suçu mağduru ne yapmalı?
Şantaj suçunun faili suça konu ettiği görüntüyü, kaydı internet üzerinden yayınladığı durumda mağdur bu yayın içeriğinin acilen kaldırılması için acilen bilişim suçlarında tecrübesi bulunan bir avukattan danışmanlık talep etmelidir. Bu alanda uzman avukat hemen suç delillerinin toplanması için gerekli girişimlerde bulunacaktır.
Şantaj suçunun mağduru telefon numarasını değiştirerek iletişimi keserek bu suçtan kurtulmayı düşünebilir. Mağdur telefon numarasını değiştirdiğinde; şantaj suçunun faili isteklerini mağdura iletemeyeceğinden bilgi ve verileri paylaştığında, mağdur paylaşımlardan haberdar olamayabilir.
Şantaj suçunun mağduru tarafından ilk olarak yapılması gerekenler;
- Sosyal medya profillerini gözden geçirilerek aleyhte kullanılacak bilgi ve paylaşımların kaldırılması,
- Çevrimiçi durumda güvenlik bariyerlerini kontrol edilmesi,
- Şantaj yapan fail ile görüşme mesaj metinlerinin, video veya görüntü kayıtlarının yedeklenerek, failin sosyal medyada profil, adres, iletişim bilgilerinin alınması,
- Özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiği nedeniyle Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan (BTK) içeriğin engellenmesi talep edilebilir. BTK içerik engellenmesi kararı verir ise; bu kararı 24 saat içinde sulh ceza hakimliğinin onayına sunar. Hakim kararını 48 saat içinde açıklar.
- 5651 sayılı kanunun 8. ve 9. maddeleri gereğince internet üzerinden yayımlanan içeriğin çıkarılması veya içeriğin yer aldığı web sitesinin ilgili bölümüne (URL) erişimin engellenmesi sulh ceza hakimliğinden talep edilebilir. Bu talep üzerine Sulh Ceza Hakimliği başvuruyu duruşma yapmadan en geç 24 saat içinde karara bağlar.
Şantaj suçunun mağduru kişilik haklarının ihlali nedeniyle içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesini internet sitesinin Türkiye’de bulunan adresindeki Sulh Ceza Hakimliğinden veya yerleşim yerindeki Sulh Ceza Hakimliğinen talep edebilir.
Sulh Ceza Hakimliğinin verdiği karar itiraza kabildir. Ceza Muhakemesi Kanununa göre itiraz yoluna gidilebilir. Sulh Ceza Hakimliği içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verir ise, bu kararı resen Erişim Sağlayıcıları Birliği‘ne ve BTK’ya gönderir. Erişim Sağlayıcıları Birliği bu kararı, erişim sağlayıcıya gönderir. Erişim sağlayıcı bu kararı en geç 4 saat içinde yerine getirir.
Şantaj suçu memurluğa engel midir?
Kasıtlı işlenen bir suçtan yargılanarak 1 yıl veya daha fazla hapis cezası alanlar memur olamayacakladır. Ayrıca yüz kızartıcı suçlar da denilen birtakım suçlardan süresi ne olursa olsun yani 1 yıldan az süreli hapis cezası alsa bile memur ise ihraç edilir, memur değilse memur olma hakkını kaybedecektir. Bu suçlar şunlardır: Hırsızlık, dolandırıcılık/nitelikli dolandırıcılık, rüşvet, irtikap, zimmet, belgede sahtecilik, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırmak, güveni kötüye kullanmak, kaçakçılıktır.
Bu bağlamda kişi şantaj suçundan yapılan yargılama sonunda alacağı ceza miktarı kişinin devlet memuru olup olamayacağı bakımından önemlidir. Kişi 1 yıl veya 1 yıldan uzun süreli hapis cezası alırsa devlet memuru olamayacaktır. Kişi 1 yıldan az süreli hapis cezası alırsa ya da verilen ceza için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilirse devlet memuru olabilecektir. Ceza hukukunda uzman avukat failin savunmasını yaparken mahkemeye verilecek cezanın failin geleceği üzerindeki etkilerini anlatmalıdır. Şantaj suçunda gerek mağdur gerek fail için avukat yardımı almak ileride telafisi mümkün olmayan hak kayıplarının önüne geçmeyi sağlar.
Av. Melek ACU