GİRİŞ :
28.07.2021 tarihinde yayınlanan 7334 sayılı ”TURİZMİ TEŞVİK KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN” ile 2634 sayılı TURİZMİ TEŞVİK KANUNUNUN 5. ve Geçici 11. Maddelerinde yapılan düzenlemede plaj işletmelerine turizm işletme belgesi alma zorunluluğu getirildi. Bu düzenlemeden önce plaj işletmeleri umuma açık istirahat ve eğlence yeri olarak değerlendiriliyor ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunması yeterli kabul ediliyordu.
2634 SAYILI TURİZMİ TEŞVİK KANUNUN Geçici 11. Maddesinde kanunun yayınlandığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde başvuru zorunlu sayıldı ve başvurunun yönetmeliğe uygun yapılması öngörüldü. Ancak yönetmelik, kanunda öngörülen 1 aylık süre geçtikten sonra 25.09.2021 tarihinde yayınlandı. Kanunda başvuru kriterlerinin yönetmeliğe göre belirleneceği belirtildiğinden yönetmelik yayınlanmadan il müdürlüklerine yapılan başvurular değerlendirilmedi. Yönetmelik çıktığında ise artık kanunun yayın tarihinden itibaren öngörülen 1 aylık süre geçtiği için başvurular sonuçsuz kaldı. Bu makale bu durumun yol açtığı mağduriyetleri açıklamak ve bir çözüm önerisi getirmek amacıyla hazırlanmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT VE SÜREÇ :
A) TURİZMİ TEŞVİK KANUNU
7334 SAYILI KANUNLA 2634 SAYILI TURİZMİ TEŞVİK KANUNU MADDE 5'te yapılan değişiklik ile Konaklama içermeyen müstakil plaj işletmelerinin, işyeri açma ve çalışma ruhsatı almalarını takiben yedi gün içerisinde turizm işletmesi belgesi alma zorunluluğu getirildi. Bu kapsamda belgelendirilecek plaj işletmelerinin nitelikleri ve denetimlerin e ilişkin konuların Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirleneceği düzenlendi.
2634 SAYILI TURİZMİ TEŞVİK KANUNU MADDE 11'de maddenin yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette bulunan konaklama içermeyen müstakil plaj işletmelerine, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içerisinde turizm işletmesi belgesi almak zorunluluğu getirildi. Bu süre içerisinde başvuruda bulunmayan ve Bakanlıkça yapılacak denetim sonucunda belirlenen kriterleri taşımadığı veya sonradan kaybettiği anlaşılan işletmelerin belgeleri iptal edileceği ve belgesi iptal edilen işletmelerin, yetkili idare tarafından bir ay içinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edileceği ve faaliyetlerine son verileceği düzenlendi.
B)BASİT KONAKLAMA TESİSLERİ İLE PLAJ İŞLETMELERİNİN BELGELENDİRİLMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK
Yönetmeliğin 7. Maddesinde 28/7/2021 tarihinden önce aldıkları işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile faaliyet gösteren plaj işletmelerinin başvuru evrakı incelenerek uygun görülmesi halinde belge düzenleneceği ve otuz gün içerisinde tesis türünün niteliklerinin sağlanıp sağlanmadığına yönelik denetim yapılacağı, türünün niteliklerinde eksiklik olduğu tespit edilen plaj işletmelerinin belgeleri iptal edileceği ve Kanunun Geçici 11 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Turizm işletmesi belgelerinin ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarının iptal edileceği öngörülmüştür.
C) 06/01/2022 TARİH VE E.12539730-323-2010387 SAYILI BASİT KONAKLAMA TESİSLERİ VE PLAJİŞLETMELERİ BELGELENDİRME İŞLEMLERİ HAKKINDA YAZI
Yazının 4. Maddesinde : Mahalli idarelerden işyeri açma ve çalışma ruhsatı alan tüm basit konaklama tesisleri (pansiyon, apart otel, otel, motel, tatil köyü, kamping) ile konaklama içermeyen müstakil plaj işletmelerinin(ruhsatlarında faaliyet konusu veya işyeri unvanı içkili lokanta, beach vs. olanlar dahil) belge alması zorunlu kılınmıştır.
Bakanlığın 06.01.2022 tarihli yazısında Turizm İşletme Belgesi alma zorunluluğu getirilen işletmelere yenilerinin eklendiğini görüyoruz. Başvuru tarihi geçtikten sonra yeni kriterlerin getirilmesi hukuki belirlilik, hukuki güven ve istikrar ile eşitlik ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir. Zira ilk düzenlemede müstakil plaj işletmelerinden bahsedilmişti . Plaj işletmesi yapan aynı zamanda içkili lokanta işleten bir müessese kendisinin de Turizm İşletme Belgesi alması gerektiğinden en erken 06.01.2022 tarihinde haberdar olabiliyor. Ancak bu Resmi Gazete de yayınlanan bir yazı olmadığından muhtemelen halen haberdar olmayan çok sayıda işletme bulunmakta.
06.01.2022 tarihli bu bakanlık yazısının 20. Maddesinde, Yönetmeliğin Kanunda öngörülen 1 aylık başvuru süresi geçtikten sonra 25.09.2021 tarihinde yayınlandığı ve bunun tesis edilecek işlemlerde tereddütlere sebebiyet vereceği bu nedenle Bakanlık Makamının 08.12.2021 tarihli ve 1925668 sayılı oluru ile;
-25.09.2021 tarihine kadar yapılmış olan Plaj İşletmesi Belgesi başvurularının işyeri açma ve çalışma ruhsatları halen geçerli ise kabul edilmesi,
-25.09.2021 tarihinden sonra yapılan başvurulara ilişkin olarak 2634 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin yedinci fıkrasında yer alan "Bu maddede belirtilen süreler içerisinde turizm işletmesi belgesi alamayan konaklama ve plaj işletmeleri, işletmeye açılamaz ve faaliyette bulunamaz. Bu işletmelerin işyeri açma ve çalışma ruhsatı Bakanlıkça yapılan bildirim üzerine yetkili idare tarafından bir ay içinde iptal edilir ve faaliyetlerine son verilir" hükmü kapsamında işlem tesis edilmesi,
-28.07.2021 tarihinden önce işyeri açma ve çalışma ruhsatı almış olan ve süresi içerisinde(25.09.2021 tarihine kadar) başvuru yapan plaj işletmelerinin belgelendirme sonrası denetimlerinin 2022yılı yaz sezonu başında yapılması, belirtilmiştir.
Bakanlığın bu yazısı ile süre 25.09.2022 tarihine kadar uzatılmışsa da müstakil plaj işletmeleri dışındaki içkili lokanta gibi işletmelerin de belge almaları gerektiği ilk kez 06.01.2022 tarihinde belirtildiğinden düzenlemenin derde çare olmadığı görülmektedir.
UYGULAMA :
1-) 28.07.2021 TARİHİNDEN SONRA İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATI ALAN PLAJ İŞLETMELERİ :
2634 SAYILI TURİZMİ TEŞVİK KANUNU MADDE 5'e göre yeni işyeri açma ve çalışma ruhsatı alarak faaliyete geçecek plaj işletmeleri ruhsat tarihini takip eden 7 gün içerisinde turizm işletme belgesi almak için bakanlığa başvurmak suretiyle belgeyi alabiliyorlar. 7 günlük süre içerisinde başvuru zorunlu kılınmıştır.
2-) 28.07.2021 TARİHİNDEN ÖNCE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATI ALAN ve 25.09.2021 TARİHİNDEN ÖNCE BELGE BAŞVURUSUNDA BULUNAN PLAJ İŞLETMELERİ :
06.01.2022 tarihli bakanlık yazısının 20. maddesinde, yönetmeliğin yayınlandığı 25.09.2021 tarihinden önce başvuruda bulunanlara aranan şartların varlığı halinde turizm işletme belgesi verilebileceği belirtilmiştir. Ancak yönetmelik yayınlanana kadar yapılan başvurular il müdürlükleri tarafından ya reddedildi ya da şifahen yönetmeliğin beklendiği belirtilerek geri çevrildi.
3-) 28.07.2021 TARİHİNDEN ÖNCE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATI ALAN ve 25.09.2021 TARİHİNDEN ÖNCE BELGE BAŞVURUSUNDA BULUNMAYAN PLAJ İŞLETMELERİ :
06.01.2022 tarihli Bakanlık yazısında yönetmeliğin yayınlanmasına kadar yapılan başvurular hakkında düzenleme getirilse de sonraki tarihlerdeki başvurulara ilişkin bir bilgiye yer verilmedi. 25.09.2021 tarihine kadar başvuru yapmayanların durumunun belirsizliğini koruduğunu söyleyebiliriz.
DEĞERLENDİRME :
Plaj işletmelerine Turizm İşletme Belgesi alma zorunluluğu getiren yasal düzenleme kanunun yayınlanmasından itibaren 1 aylık sürede başvuru yapılmasını zorunlu kılsa da yönetmeliğin bu süre geçtikten sonra çıkması uygulamada ciddi problemlere neden olmaktadır. Birçok plaj işletmesi süreyi kaçırdı. Yasaya göre ancak yeni işyeri açma ve çalışma ruhsatı alanlar 7 gün içerisinde başvurduklarında plaj işletmesi ruhsatı alabilecekler. 28.07.2021 tarihinden önce işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunanların durumu belirsiz.
Düzenlemelerde ''plaj işletmesi'' ve ''müstakil plaj işletmesi'' ifadelerine yer verilmiş. 06.01.2022 tarihinde ilk defa müstakil olarak plaj işletmeyen, içkili lokanta, otel, motel gibi işletmelerin de plaj işletmek istemeleri halinde belge almaları gerektiği belirtilmesine rağmen ancak 25.09.2021 tarihine kadar yapılan başvuruların kabul edileceği düzenlenmiş. Daha öncesinde deniz kenarında bulunup da plaj işletmeyen bir içkili lokantanın plaj işletmeye karar vermesi halinde durumunun ne olacağı bilinmiyor. Mevcut işletmelerin gelecek sezonlarda plaj işletmeye başlamayı istemeleri halinde belgeye başvurmalarını mümkün kılacak bir düzenleme getirilebilirdi.
Bu haliyle mevcut düzenlemelerin hukuki belirlilik, hukuki güven ve istikrar ile eşitlik ilkelerini ihlal ettiği söylenebilir.
SONUÇ :
Yasada başvuru süresi ''kanunun yayınlanmasından '' değil ''yönetmeliğin yayınlanmasından'' itibaren bir ay olarak belirlenseydi belki de hiçbir sorun yaşanmayacaktı. Şuan da ülkemizde bulunan plaj işletmelerinin tamamına yakını belge alamadılar. Yaz sezonu yaklaştı ve belgesi olmadan faaliyet gösteren işletmelerin işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının da iptal edileceği düzenlendiğinden bu konuda acil bir çözüm getirilmesi gerekiyor. Yeniden bir süre tanınmasının ve tüm ilgililerin haberdar olması için meslek odalarının da bilgilendirilmesinin çözüm için yeterli olacağı kanaatindeyim.