I. PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 51’inci maddesi, paket tur sözleşmelerini düzenlemektedir. 6502 sayılı Kanun m. 51/1 kapsamında paket tur sözleşmesinin tanımına yer verilmiştir:
“MADDE 51- (1) Paket tur sözleşmesi, paket tur düzenleyicileri veya aracıları tarafından aşağıdaki hizmetlerden en az ikisinin birlikte, her şeyin dâhil olduğu fiyatla satıldığı veya satımının vaat edildiği ve hizmetin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsadığı veya gecelik konaklamayı içerdiği sözleşmelerdir:
a) Ulaştırma
b) Konaklama
c) Ulaştırma ve konaklama hizmetlerine bağlı olmayan başka turizm hizmetleri.”
Kanun kapsamında yer alan tanımlamaya göre paket tur sözleşmesi; ulaştırma, konaklama ve ulaştırma ile konaklama hizmetleriyle bağlantılı olmayan diğer turizm hizmetlerinin en az ikisini içerir şekilde tesis edilen, paket tur düzenleyicileri veya aracıları tarafından düzenlenen, tur kapsamındaki her hizmetin dahil olduğu tek bir fiyata dayalı olarak satılan yahut satılması vadedilen ve hizmet süresinin yirmi dört saatten fazla bir zamanı kapsadığı veya gecelik konaklamayı içeren bir sözleşme türüdür.
Paket tur sözleşmesi, Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği m. 4/1-f kapsamında da tanımlanmıştır. Buna göre paket tur sözleşmesi, “Paket tur düzenleyicileri veya aracıları tarafından ulaştırma, konaklama ve başka turizm hizmetlerinden en az ikisinin birlikte, her şeyin dâhil olduğu fiyatla satıldığı veya satımının vaat edildiği ve hizmetin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsadığı veya gecelik konaklamayı içerdiği sözleşmeleri” ifade eder.
Yukarıda yer verilen tanımlar kapsamında, akdedilen bir sözleşmenin paket tur sözleşmesi niteliğinde olması için sözleşmenin aşağıdaki şartlara uygun olarak düzenlenmesi gerekir:[1]
- Sözleşme taraflarından birisinin tüketici, diğerinin ise paket tur düzenleyicisi veya aracısı olması,
- Konaklama, ulaştırma veya bunlarla bağlantısı bulunmayan diğer hizmetlerin en az iki tanesinin sözleşme kapsamında hizmet olarak düzenlenmesi,
- Sözleşme kapsamında ödenecek ücretin her şey dahil tek bir fiyat olarak belirlenmesi,
- Sözleşmeye dayalı olarak sunulacak hizmetin yirmi dört saatten uzun olması veya asgari bir gecelik konaklamayı barındırması,
- Sözleşmenin esaslı unsurları bakımından tarafların birbirine uygun irade beyanlarıyla anlaşması.[2]
II. PAKET TUR SÖZLEŞMESİNİN TÜKETİCİ TARAFINDAN FESHEDİLMESİ
Paket tur sözleşmesinin tüketici tarafından feshedilmesi hususu, Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği’nin 16’ncı maddesi kapsamında düzenlenmiştir.
PTSY m. 16/1, tüketicinin fesih bildirimini şeklen nasıl yapacağı hususunu düzenlemektedir:
“(1) Katılımcı, fesih talebini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek kaydıyla sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilir.”
PTSY m. 16/1’e göre tüketici, fesih iradesini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı şekilde veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla bildirir. Bu bildirim ile birlikte sözleşme tüketici tarafından tek taraflı olarak feshedilir. Bu kapsamda, tüketicinin fesih yönündeki iradesini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmemesi durumunda, sözleşmenin tüketici tarafından feshedildiğinden söz edilemez.
PTSY m. 16/2, fesih bildiriminin turun başlamasından en az otuz gün önce yapılması durumunu düzenlemektedir:
“(2) Paket turun başlamasından en az otuz gün önce yapılan fesih bildirimlerinde, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar hariç olmak üzere, herhangi bir kesinti yapılmaksızın katılımcının ödemiş olduğu bedel kendisine iade edilir.”
PTSY m. 16/2’ye göre, tüketicinin paket tur düzenleyicisi veya aracısına ilettiği fesih bildiriminin paket turun başlangıç tarihinden en az otuz gün önce yapılması durumunda, tüketicinin paket tur sözleşmesi kapsamında yapmış olduğu ödeme herhangi bir kesinti yapılmaksızın tüketiciye iade edilir. Ancak, ödenmesi zorunlu olan harç, vergi ve buna benzer kanuni yükümlülüklere dayalı masraflar hariç olup tüketiciye iade edilmez.
“(3) Paket turun başlamasına otuz günden daha az bir süre kala yapılan fesih bildirimlerinde, paket tur sözleşmesinde belirtilmek şartıyla belirli bir tutar veya oranda kesinti yapılabilir.”
PTSY m. 16/3’e göre, tüketicinin yaptığı fesih bildiriminin, paket turun başlangıç tarihine otuz gün veya daha az bir zaman kala iletilmesi durumunda, paket tur sözleşmesi kapsamında düzenlenmiş olması koşuluyla tüketiciye yapılacak iade tutarında belirli bir oran ve tutarda kesinti yapılabilir.
PTSY m. 16/3 kapsamındaki düzenlemeye istisna olarak PTSY m. 16/4 düzenlemesine yer verilmiştir.
“(4) Katılımcının gerekli tüm özeni göstermesine rağmen öngöremediği ve engelleyemediği bir durum veya mücbir sebep nedeniyle paket turun başlamasına otuz günden daha az bir süre kala fesih bildiriminde bulunması halinde, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar ile üçüncü kişilere ödenip belgelendirilebilen ve iadesi mümkün olmayan bedeller hariç olmak üzere, herhangi bir kesinti yapılmaksızın katılımcının ödemiş olduğu bedel kendisine iade edilir.”
Buna göre, paket turun başlangıç tarihine otuz gün veya daha az bir zaman kala yapılan fesih bildirimlerinde, tüketicinin gereken tüm özeni göstermesine karşın öngöremediği yahut engelleyemediği bir hal veya mücbir sebebin mevcudiyeti söz konusuysa, tüketicinin paket tur sözleşmesine dayalı olarak yapmış olduğu ödeme herhangi bir kesinti yapılmaksızın tüketiciye iade edilir. Ancak, ödenmesi zorunluluk teşkil eden harç, vergi vb. kanuni yükümlülükler kapsamındaki masraflar ile üçüncü kişilere ödendiği belgelendirilebilen ve iade edilmesi mümkün olmayan tutarlar hariç tutulur ve tüketiciye iade edilmez.
PTSY m. 16/5, paket tur düzenleyicisinin, fesih bildiriminde bulunan tüketiciye yapacağı iadenin süresini düzenlemektedir.
“(5) Bu madde kapsamında yapılacak bedel iadelerinin, fesih bildiriminin paket tur düzenleyicisi veya aracısına ulaşmasından itibaren on dört gün içerisinde katılımcıya yapılması zorunludur.”
Buna göre, paket tur düzenleyicisi veya aracısı, fesih bildiriminin iletilmesinden itibaren en fazla on dört gün içerisinde iade işlemini gerçekleştirmelidir. Aksi halde, tüketicinin uğrayacağı zararların tazmini hususunda paket tur düzenleyicisi veya aracısının sorumluluğu gündeme gelecektir.
III. PAKET TURUN PAKET TUR DÜZENLEYİCİSİ VEYA ARACISI TARAFINDAN İPTALİ
Paket turun paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından iptali hususu PTSY m. 11 kapsamında düzenlenmiştir:
“MADDE 11 – (1) Paket tur düzenleyicisi veya aracısının, katılımcıdan kaynaklanmayan bir sebepten dolayı paket turun başlamasından önce turu iptal etmesi halinde katılımcı, 10 uncu maddenin üçüncü fıkrasında kendisine tanınmış olan hakları kullanabilir.”
Buna göre, paket turun paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından iptal edilmesi durumunda, PTSY m. 10/3 kapsamında düzenlenen hakların tüketici tarafından kullanılması mümkün olacaktır:
“MADDE 10 – (3) Sözleşmenin esaslı unsurlarından birisinin değişmesi halinde katılımcı, bu değişikliği kabul edebileceği gibi, yapılan değişikliği kabul etmediğini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek koşuluyla aşağıdaki seçimlik haklardan birisini kullanabilir:
a) Paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulan, eşit veya daha yüksek değerde başka bir paket tura ek bir bedel ödemeksizin katılma.
b) Fiyat farkının kendisine iade edilmesi şartıyla daha düşük değerde bir paket tura katılma.
c) Herhangi bir tazminat ödemeksizin sözleşmeden dönme.”
Buna göre, paket turun paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından iptal edilmesi durumunda tüketici; paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulan eşit veya daha yüksek değerde başka bir paket tura ek bir bedel ödemeksizin katılma (m. 10/3-a), fiyat farkının kendisine iade edilmesi şartıyla daha düşük değerde bir paket tura katılma (m. 10/3-b) veya herhangi bir tazminat ödemeksizin sözleşmeden dönme (m. 10/3-c) haklarından birini kullanabilir. Ancak tüketici, bu seçimlik haklardan birini kullanma hususundaki iradesini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmekle yükümlüdür. Aksi halde, tüketicinin seçimlik hakkını kullandığından ve paket tur düzenleyicisi veya aracısının bu seçimlik hakkın gereğini yerine getirme yükümlülüğü altına girdiğinden söz edilemez.
--------------------
[1] Ceylan, Ebru, “Paket Tur Sözleşmesiyle İlgili 6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Getirilen Düzenlemeler”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y:1, S:1, 2015, s. 75.
[2] ÇINAR, Ömer, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Paket Tur Sözleşmelerine İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi, Sektörel Bazda Tüketici Hukuku ve Uygulamaları 2014-2015, Ankara 2015, s.443; KARA , İlhan Yeni Kanuna Göre Tüketici Hukuku , Ankara 2015,s. 950.