Havayolu şirketlerinin maliyetlerini azaltmak ve kar elde etmek amacıyla fazladan bilet satışı yaptıkları bu nedenle de söz konusu durumla karşılaşan yolcuların mağdur olmalarına sebebiyet vermelerine overbooking yani çifte rezervasyon işlemi denir. Overbooking tamamıyla havayolu şirketinin inisiyatifine bırakılmış bir durumdur. Havayolu şirketleri bu durumu her bir uçuşa, katılamayan yolcuların bulunacağını hesaba katarak yaptıklarını ifade etseler de bu konuda çok fazla mağduriyet yaşanmaktadır. Çifte rezervasyon durumunda havayolu şirketleri genellikle hangi dönemlerde ne kadar yolcunun katılıp ne kadar yolcunun katılamadığına dair çıkardıkları istatiksel verilerle uygulama yaparlar.
Uçağın kapasitesini aşacak derecede yolcu geldiği ve fazladan bilet satışının bulunduğu durumlarda öncelikle havayolu şirketi bir sonraki sefere veyahut başka tarihli bir sefere katılmak isteyen yolcuların olup olmadığını haklarını da hatırlatarak kontrol eder. Gerekli sayıda ya da hiç gönüllü bulunmaması halinde havayolu şirketi uçuşa katılamayacak yolcu veya yolcuları kendisi seçer ve bu yolculara bir takım haklar sunar. Bu durum her bir yolcuyu her zaman tatmin etmemekle birlikte manevi tazminat hakkının doğabileceğinin yolunu açmaktadır. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2018/4239 Esas 2019/5756 sayılı kararında belirttiği üzere “Dava, havayolu taşımasında “overbooking” uygulaması nedeniyle manevi tazminat istemine ilişkindir. TBK 58. maddesinde, kişilik hakkının zedelenmesinden zarar görenin, uğradığı manevi zararına karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebileceği düzenlenmiştir. Bu hükme göre, her sözleşmeye aykırılık tek başına manevi tazminatı gerektirmez. Manevi tazminata hükmedilebilmesi için aynı zamanda TBK’nın 58. maddesinde belirtilen şartlar dahilinde kişilik haklarına yönelik bir saldırının da mevcudiyeti gerekir… Davacılar 19/04/2015 tarihi saat 14:20’de Dubai-İstanbul seferini yapan uçağa binmek üzere Dubai Havalimanına gitmiş, ancak davalının yaptığı fazla bilet satışı nedeniyle, bu uçağa binemeyip Kahire aktarmalı İstanbul uçağına binmek zorunda kalmış, bu arada tüm eşyalarını kendileri taşımak zorunda bırakılmış, yolculuğun daha uzun sürmesi sonucunda bileti önceden alınan İstanbul-Antalya uçağına binemediklerinden yeniden bilet almak zorunda bırakılmış, ayrıca bir gece İstanbul’da konaklamak zorunda kaldıklarından 20/04/2015 tarihinde randevusu alınmış ameliyata girememişlerdir. Bu durumda, yukarıda açıklanan ilke ve esaslar ışığında, davacıların “overbooking” uygulaması nedeniyle uçağa alınmamak suretiyle manevi zararının oluştuğu göz önüne alınmak ve gerekirse davalı kurumun yapmış olduğu Kahire aktarmalı İstanbul uçuşuna yer temin edilmesi gibi teklif de değerlendirilmek suretiyle davacılar yararına uygun bir manevi tazminata hükmedilmesi...” şeklinde karar vermiştir.
Kısacası özetlemek gerekirse overbooking durumu havayolu ile yapacağınız her bir seyahatte karşınıza çıkabilecek bir durumdur. Bu konudaki haklarınızı bilmek sizi daha güçlü kılacaktır. Konforlu ve sıkıntısız bir seyahat her bir yolcunun hakkıdır. Böyle olası bir durumda manevi tazminat hakkınızın saklı bulunduğunu hiçbir zaman unutmayın.