Bir kişi öldüğünde mirası geride kalan mirasçılara kendiliğinden geçer. İstisnalar saklı kalmak kaydıyla; mirasçılar, mirasbırakanın ayni haklarını, alacaklarını, diğer malvarlığı haklarını, taşınır ve taşınmazlar üzerindeki zilyetliklerini doğrudan doğruya kazanırlar ve miras bırakanın borçlarından kişisel olarak sorumlu olurlar. ( TMK 599)
Mirasbırakanın terekesinde bulunan taşınmazın mirasçılara yasal miras payları oranında el birliği mülkiyeti şeklinde intikal etmesi için birtakım veraset intikal işlemlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Miras kalan taşınmazın tapuda mirasçılara intikal etmesi için yapılması gereken ilk veraset intikal işlemi, mirasçıların mirasçılık hak ve sıfatını kanıtlamak için Sulh Hukuk Mahkemesine ya da Notere başvurmak suretiyle "mirasçılık belgesi" almalarıdır. Mirasçılardan herhangi biri notere gitmek suretiyle Mirasçılık Belgesini alabilmektedir. Mirasçılık belgesi, yasal ve atanmış mirasçıların murisin terekesi üzerinde mirasçılık sıfatı ve miras paylarını gösteren belgedir. (1) Mirasla ilgili herhangi bir işlemin yapılmasının ön koşulu "Mirasçılık Belgesi" nin alınmasıdır. Mirasbırakanın terekesinde bulunan taşınmazın intikali, mirasçılık belgesinde yazılı olan miras payları oranına göre yapılacaktır.
Mirasçılık belgesinin mirasçılar tarafından alınmasının ardından, intikali yapılacak taşınmazın bulunduğu yerdeki Belediyeden, taşınmazın tapu fotokopisi ile Emlak Rayiç Değeri Belgesinin alınması gerekmektedir. Taşınmaza ait emlak vergi borcu var ise vergi borcunun yatırılmasının ardından Emlak Rayiç Değeri Belgesi tarafınıza verilecektir. Belgeye esas olacak rayiç değer, mirasbırakanın vefat tarihine göre hesaplatılmalıdır. Emlak
Rayiç Değeri Belgesi, Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin verilmesi sırasında Vergi Dairesine ibraz edilecektir. Emlak Rayiç Değeri Belgesinin ıslak imzalı olarak alınması gerektiği unutulmamalıdır.
Tüm bu işlemlerin ardından mirasbırakanın son ikametgahının bulunduğu Veraset ve İntikal Vergi Dairesine gidilerek Veraset ve İntikal Vergi Beyannamesi verilmelidir. Beyannamenin yanında mirasçılık belgesinin, tapu senedi ya da tapu fotokopisinin, emlak rayiç değeri belgesinin Vergi Dairesine verilmesi gerekmektedir. İşbu Beyanname esas alınarak Veraset ve İntikal Vergisi ödenecektir.
Veraset ve İntikal Vergisi ödendikten sonra Vergi Dairesi; ilgili tapu müdürlüğüne hitaben veraset ilişiğinin kesildiğine, intikalinde veya devrinde bir engel bulunmadığına dair imzalı ve kaşeli yazıyı size verecektir.
Bu aşamalar yerine getirildikten sonra taşınmazın bulunduğu Tapu Müdürlüğüne gidilerek intikal işlemleri yapılacaktır. Miras intikali için gerekli belgeler; kimlik belgesi, fotoğraf, işlemde temsil varsa vekaletname, mirasçılık belgesi, işleme konu taşınmazın tapu senedi, zorunlu deprem sigortası poliçesi ( Bina Vasıflı Taşınmazlarda)(2)
Bu belgeler ile beraber Tapu Müdürlüğüne başvurulduğu takdirde taşınmazın mirasçılar adına elbirliği mülkiyeti şeklinde intikali sağlanacaktır. Elbirliği mülkiyeti gayrimenkulün tüm mirasçılara yasal miras payları oranında intikali anlamında gelmektedir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır. ( TMK 701) Bu nedenle, mirasçılardan biri kendi payını satamaz ya da başkasına devredemez.
Elbirliği halindeki mülkiyeti sonlandırarak paylı mülkiyete geçmek isteyen mirasçılar Tapu Dairesine talepte bulunarak paylı mülkiyete geçebilirler. Mirasçıların tümünün bir araya gelmesi mümkün olmaz ise mirasçılardan biri Tapu Dairesine başvurarak diğer iştirakçilere tebligat yaptırma suretiyle elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesini isteme yolunu kullanabilir.
(1) Mirasçılık Belgesi Verilmesi ve İptali Davaları- Av. Erhan Günay (2) https://www.tkgm.gov.tr/