Miras Hukuku gereğince, bir kimsenin vefatının ardından sahip olduğu menkul, gayrimenkul, banka hesabındaki para da miras olarak yasal mirasçılarına kalmaktadır. Ölen kimsenin bıraktığı tereke mirasçılara mirasçılık oranlarında paylaştırılır. Miras bırakanın vefatı ile birlikte, geride bırakacağı malvarlığı için, mirasçıların, sırasıyla bir takım işlemler yapması gerekmektedir.
- İlk olarak, ölen şahsın nüfustan düşürülmesi için, yetkili makam tarafından düzenlenen ölüm tutanağına, ölen şahsın nüfus cüzdanını ekleyerek ilçe nüfus müdürlüğüne gerekli bildirimin 10 gün içinde yapılması gerekmektedir.
- Ölüm sonrası, mirasçıların, mirasçı olduklarını belgeleyebilmeleri için veraset ilamının (mirasçılık belgesi) alınması gerekmektedir. veraset ilamı çıkarabilmek için, mirasçılardan herhangi birinin, tek başına kimliği ile müracaatı yeterlidir. Sulh Hukuk Mahkemesi ve ya Noterden (kapalı kayıt var ise Sulh Hukuk mahkemesine başvurulması gerekmektedir.) mirasçılık belgesi alınabilecektir.
- Mirasçılık belgesinin aslına, birkaç yerde ihtiyaç duyacağınızdan, mahkemeden (veya noterden) mirasçılık belgesinin aslından birden fazla adet almanız gerekecektir. Eğer bir tane aldıysanız da sorun değil. Noterden /mahkemeden, ihtiyaç duyacağınız kadar sureti daha sonra da talep etmeniz mümkündür.
- Vergi Usul Kanunu gereğince veraset ve intikal vergisi için vergi dairesine müracaat ederek veraset beyannamesinin verilmesi de gerekmektedir.
Bu bildirimin ölüm tarihini takip eden 1 ay içerisinde yapılması zorunludur. Ancak VUK’un 16. maddesi uyarınca 1 aylık süre 3 ay daha uzatılmakta ve mirasçıların toplamda 4 ay içinde ölüm olayını vergi dairesine bildirmeleri gerekmektedir.
Veraset intikal beyanı, Ölen kişinin kanuni ikametgahı Türkiye’de ve ölüm Türkiye’de gerçekleşmiş ise, mükelleflerin de Türkiye’de bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde; Ölen kişinin kanuni ikametgahı Türkiye’de ve ölüm yabancı bir memlekette gerçekleşmiş ise; ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde; Mükellefler vefat eden kişinin bulunduğu yerin dışında başka bir yabancı memlekette olduğu takdirde ise ölüm tarihini takip eden 8 ay içerisinde ilgili Vergi Dairesine verilir.
Mirasçılardan herhangi birinin ölüm olayını bildirmesi diğer mirasçıları bu yükümlülükten kurtarır.
Vergi dairesinde ilişik kestirilmek için kullanılacak evraklar ise şunlardır:
- Veraset İlamı,
- Gayrimenkul emlak beyanı ;Gayrimenkulün tapu fotokopisi veya tapu kaydı ile, Belediye’nin emlak servisine giderek, veraset intikal vergi dairesine vermek üzere rayiç bedel yazısı almak istediğinizi söylediğinizde, emlak vergi borcu olmaması kaydıyla rayiç bedel yazısı belediyece düzenlenerek size verilecektir. Eğer emlak vergi borcu var ise, öncelikle bu borcu ödemeniz gerekecektir.
- Ölüm kağıdı (Miras bırakanın en son ikamet ettiği mahalle muhtarından alınacaktır.).
Vergi Dairesinden alınacak beyanname doldurularak vergi dairesine verilir. Veraset yoluyla intikallerde beyanname her bir mirasçı tarafından ayrı ayrı verileceği gibi müştereken de verilmesi mümkündür.
Veraset intikal vergi dairesine, vefat eden kişiye ait tüm gayrimenkuller, menkuller ve diğer servet unsurları (Banka hesaplarındaki paralar, kiralık kasalar, motorlu araçlar, şirket hisseleri vs. ) beyan edilmelidir. Beyan, tek seferde verilebileceği gibi, intikal edilen her bir mal için ayrı ayrı da verilebilir.
Beyanname verilmesi üzerine, ilgili vergi dairesince bir dosya numarası belirlenir. Sonradan verilecek beyanlar da bu dosya numarası üzerinden yapılır. Beyanname de, intikale konu olan tüm mal varlığı haricinde vefat eden kişiye ve varislere ait T.C. kimlik numaraları ya da vergi kimlik numaraları, doğum tarihleri, varislerin adresleri yazılmalı ve her varis tarafından imzalanmalıdır. Veraset ve İntikal Vergisi beyannamelerinin mükellefler tarafından imzalanması gerekmektedir. Ancak reşit olmayan varislerin yerine anne ya da babası imzalayabilir. Anne ve babası yoksa ve kısıtlıların yerine vasi kararına istinaden vasisi imzalayabilir
Vergi Dairesi tarafından tapu müdürlüklerindeki, bankalardaki devir işlemlerinde kullanılmak üzere başvuran kişiye bir yazı da verecektir.
- Veraset intikal vergisi işlemlerini tamamladıktan sonra intikal eden malvarlığının devir işlemleri için ilgili kurumlara başvurulması gerekmektedir.
- Gayrimenkul intikal işlemleri için, ölen şahsın herhangi bir gayrimenkulü varsa il tapu sicil müdürlüğüne de bildirim yapılmalıdır.
İntikal işlemlerinde tapu dairelerinde gerekecek evraklar ise şunlardır:
- Veraset intikal vergi dairesinden alınan ilişik kesme yazısı
- Tapuya hitaben belediyeden alınan rayiç bedel yazısı
- Mirasçılık belgesi (veraset ilamı),
- Varislerin kimlik fotokopileri,
- Vesikalık fotoğrafları (Kimliklere adres telefon bilgileri yazılmalıdır).
Bu evrakları ilgili tapu dairesine vererek varislerden herhangi biri bu işlemleri başlatabilecektir.
DİĞER HAKLARIN BEYANI NASIL YAPILIR
Ticari Sermaye Bilanço esasına göre defter tutanlarda; ölüm tarihi öncesindeki takvim yılı bilançosuna göre bulunacak öz sermaye, ticari sermaye olarak dikkate alınacaktır. Ancak mükellefler isterlerse ölüm günü itibariyle çıkaracakları bilançoyu esas alarak öz sermayelerini tespit edip beyan edilir.
İşletme hesabı esasına göre defter tutanlarla basit usulde vergilendirilenler de ticari sermaye olarak murisin ölüm tarihindeki ticari varlığını beyan edilir.
Menkul Mallar ve gemilerin ölüm tarihindeki normal alım satım değerleri ile beyan edilmesi gerekir. Veraset yolu ile intikal eden hisse senetleri ise, borsaya kayıtlı ise ölüm tarihinden önceki son üç yıl içinde gördüğü son işlem değeri; borsada kayıtlı olmakla birlikte son üç yıl içinde işlem görmemişse veya borsada kayıtlı değilse, üzerinde yazılı değerleri beyan edilir.
Borç Senetleri, üzerinde yazılı olan değerleri üzerinden beyan edilirler
Yabancı paralar, veraset ve intikal vergisi beyannamesinde borsa rayici ile beyan edilir. Ancak, borsa rayici yoksa Maliye Bakanlığı’nca tespit olunacak kura göre değerlendirilerek beyan edilir
Tescile tabi bilumum hakların değeri, tesisleri sırasında tapu siciline kaydedilen değeri esas alınarak beyan edilecektir. Tapu sicilinde bedeli gösterilmeyen haklarla, bunlar dışındaki bilumum hakların değerlendirilmesi mükellefler tarafından yapılmaz ve vergi hesaplamasında dikkate alınmaz.