Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından, resmi sayfasında yapılan açıklamada; “Türkiye Varlık Fonu A.Ş. ile, Sisal Şans İnteraktif Hizmetler ve Şans Oyunları Yatırımları A.Ş. arasında düzenlenen sözleşme kapsamında yüklenici tarafından hali hazırda Milli Piyango İdaresi tarafından yürütülen işler 01.08.2020 tarihi itibariyle devredilecektir.” denmektedir.
Fabrikalardan, barajlardan, oto yollardan, köprülerden, hastanelerden sonra, özelleştirmede sıra “Milli Piyango’ya ve her türlü Şans Oyunlarına yani kumar’a” geldi.
Milli Piyango, özelleştirilmiş yani satılmıştır. Hem de bir yabancı sermaye ortaklığına verilmiştir. Bir kaç gün sonra başlayacak olan 1 Ağustos 2020 tarihi itibariyle Milli Piyango artık “Milli” değildir.
Milli Piyango’nun ve Milli Piyango İdaresi’nin isminin başında yer alan “Milli” sözcüğü kaldırılmalıdır.
TARİHİ SÜREÇ
Özelleştirme yani satış sürecine girmeden önce Milli Piyangonun tarihi sürecine bakmakta yarar vardır.
Kurtuluş Savaşı sırasında hava savaşlarında yaşanan zorlukları yenmek, hava kuvvetlerini güçlendirmek ve Atatürk’ün “İstikbal Göklerdedir” sözünü gerçekleştirmek için 16 Şubat 1925 tarihinde “Türk Tayyare Cemiyeti” kurulmuştur. Yeni kurulan cemiyete gelir sağlamak, Havacılık sanayi ve sektörünü güçlendirmek için; Atatürk’ün “Nutuk” adlı eserinin satışından elde edilen tüm gelirler, Atatürk büstlerinin yapım ve satım hakları yanında, kurban derileri toplama hakları bu Cemiyet’e verilmiştir.
Türk Hava Gücüne katkı sağlamak amacı ile 9 Ocak 1926 tarihinde “Tayyare Piyangosu” adı altında, ilk milli piyango kurumu kurulmuştur. Tayyare Piyangosu’nun çekilişleri Türk Tayyare Cemiyeti tarafından yapılmakta idi. Türk Tayyare Cemiyeti 24 Mayıs 1935 de “Türk Hava Kurumu” adını almıştır.
Hava kuvvetlerini güçlendirmek amacı ile kurulan kurumlara gelir sağlamak için 1926 yılında başlatılan Tayyare Piyangosu ise, Temmuz 1939 tarihinde “Milli Piyango İdaresi” adını almıştır.
Genç Cumhuriyet yönetimi, Osmanlı’dan kalan büyük borçları ödemenin yanında, yurt savunması için havacılık gibi büyük paraları gerektiren çalışmalara kaynak bulabilmek için, bütün bu milli-ulusal çalışmalara başlamış ve başarmıştır.
SONRAKİ SÜREÇ
6 Ocak 2017 gün 680 sayılı Kanun Hükmünde kararname ile; Milli Piyango, kazı kazan, hemen-kazan, Sayısal Loto, Şans Topu, On Numara, Süper Loto ve benzeri şans oyunları ile Türkiye Jokey Kulübü, yurt içinde ve yurt dışında düzenlenecek olan at yarışları “Türkiye Varlık Fonu’na” devredilmişti. Türkiye Varlık Fonu’nun Yönetim Kurulu Başkanı TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yönetim Kurulu Başkan Vekili TC.Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, diğer Yönetim Kurulu Üyeleri Salim Arda Ermut, Hüseyin Aydın, M.Rifat Hisarcıklıoğlu, Erişah Arıcan, Fuat Tosyalı ve Zafer Sönmez’dir.
İHALE SÜRECİ
İddaa ihalesine 27 Kasım 2018 tarihinde “Turkcell iştiraki Inteltek” tek başına girmiş ve kazanmıştı. Fakat Rekabet Kurumu yeterli piyasa koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle ihaleyi iptal etti.
Ardından düzenlenen yeni ihaleye Demirören Grubu ve ABD’li Scientific Games de katıldı. Bu yeni ihaleyi Demirören ve Scientific Games kazandı. Son turda rakipleri Inteltek’le mücadele etmişlerdi.
Ardından Inteltek 18 Şubat 2019 tarihinde resmi itirazını verdi. Bu itirazda Demirören Ailesi’nin ortağı Scientific Games’in ‘deneyimsiz’ bir firma olduğu iddia edildi.
Turkcell’in itirazının sonuçlanıp sonuçlanmadığı hakkında resmi bir duyuru yapılmadan Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Başkanı Yıldırım Demirören TFF Başkanlığı’ndan istifa ederken, Turkcell’in itirazı dikkate alınmadı ve itiraz süreci kapandı.
ŞANS OYUNLARI NASIL ÖZELLEŞTİ
Türkiye Varlık Fonu, davet usulü ile gerçekleştirdiği ihalede, “Milli Piyango ve şans oyunları’nın” tamamını “Demirören Grubu ile İtalyan Sisal Group’a” verdi.
Daha önce düzenlenen “İddaa” ihalesini de “Demirören Grubu ile ABD.li Scientific Games” almıştı.
Böylece bütün şans oyunları, bir miktar kar payı karşılığı, adeta bir tekele dönüşen özel şirketlere 10 yıl için devredilmiş oldu.
VAR MISINIZ
Piyango ve şans oyunlarının hiçbir maliyeti yoktur. El kadar bir kağıt parçası onlarca liraya satılıyor. Kağıdın üzerinde yalnızca birkaç numara var. Başkaca hiç bir emek, masraf yok. Başlangıçta kamuya yardım için, sonraları ise “ya çıkarsa” diye satın alınan ve halkdan toplanan paranın büyük kısmı kurumda kalırken, bir kısmı dağıtılıyor. Çok kolay, masrafsız, bedava bir gelir kapısı.
Öğrenim olanağı bulunmayan, bulduğu işte yeterli ücret alamayan, geleceğe ilişkin hiçbir umudu ve güvencesi kalmayan insanların tek umudu şans oyunları, kumar “ya çıkarsa” beklentisi. Ancak itiraf etmek gerekir ki; piyango ve şans oyunlarının sonuç ve çekilişleri kamuoyunda şüphe ve tereddütlerle karşılanmaya başlanmıştı.
Hiçbir sermayeye dayanmayan, katılımcılardan toplanan paranın bir kısmının dağıtılması, büyük bir kısmının ise devlete kalması temeline dayanan bir kurumun özelleştirme işleminde hiçbir haklı gerekçe olamaz.
Yalnızca söylemek ve yakınmak yetmiyor. Milli kuruluşların özelleştirilmesine dur demek için bir şeyler yapmalıyız. Bu olayda yapacak olduğumuz şey, belli bir süre için, bir ihtar niteliğinde, piyango biletlerini almamak ve tüm şans oyunlarını oynamamak olmalıdır. O süre zarfında tek bir biletin satılmadığını, tek bir oyunun oynanmadığını, kasalarına tek bir kuruşun girmediğini görmek iyi bir ders olacaktır.
Özelleştirme ve ihale sürecini kabul etmeyen ve benimsemeyen sivil toplum örgütlerinin ve katılımcı halkın başvuracağı en demokratik yol, örneği daha önce yaşanan ve oldukça etkin olan “var mısınız” adıyla başlayacak bir boykot kampanyasıdır.
Sesini duyurmak isteyen kitleler “1 Ağustos’dan itibaren” piyango bileti almayacak, tek bir şans oyunu oynamayacaktır. Bu suretle yerli ve ulusal kuruluşların özelleştirilmesine tepki verilerek, halkın gücü gösterilmelidir..
Ne dersiniz: “Var mısınız…?”
Av.A.Erdem AKYÜZ
Hukukun Egemenliği Derneği
Kurucu Genel Başkanı