Devlet memurlarına verilen haklar içinde izin hakkı önemli bir yer tutmaktadır. Bu izinler; yıllık izin (DMK m.102) , mazeret izni (DMK m.104), hastalık ve refakat izni (DMK m.105), aylıksız izin (DMK m.108) olarak düzenlenmektedir. Devlet memurlarına verilen izin hakkı, hem çalışma hayatının düzeni hem de memurun dinlenme hakkını koruyacak bir şekilde kullanılmalıdır.
Memurların yıllık izinleri içindeki ulusal bayram, genel tatil günleri ve cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süresinden sayılmasıyla ilgili uygulamada farklılıkların olduğu bilinen bir gerçektir. Son günlerde bu konuda Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) tarafından personel lehine olacak şekilde iki önemli karar verilmiştir.
Konuyla ilgili mevzuatta, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (DMK) m.102’de “Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir” hükmü yer almaktadır. 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun m.1’e göre “1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Türkiye'nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız bugün tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00'ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder”, m. 2’ye göre “Aşağıda sayılan resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü genel tatil günleridir.
A) Resmi bayram günleri şunlardır:
1. 23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramıdır.
2. 19 Mayıs günü Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günüdür.
3. 30 Ağustos günü Zafer Bayramıdır.
B) Dini bayramlar şunlardır:
1. Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 3,5 gündür.
2. Kurban Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 4,5 gündür.
C) 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü ve 15 Temmuz günü Demokrasi ve Milli Birlik Günü tatilidir”.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri incelendiğinde ulusal bayram, genel tatil günleri ve cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin yıllık izne dahil edilip edilmeyeceği yönünde açık bir hüküm bulunmamaktadır. Nitekim uygulamadaki tereddütleri gidermek amacıyla Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün 01.02.2023 tarihli ve E-74073113-045.02- 134939 sayılı görüş yazısında “Bu itibarla; yıllık izin süreleri içerisinde kalan cumartesi ve pazar günlerinin yıllık izne dahil edilmesi; yıllık izin verilirken yıllık izin süreleri içerisinde kalan ve mesai günlerine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ile Cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin yıllık izne dahil edilmemesi;…, günün yirmi dört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan personelin de aynı usulde yıllık izin kullanmasının uygun olacağı mütalaa edilmekte...” denilmektedir.
KDK tarafından verilen en güncel kararda, 03/11/2025 tarih 2025/13596 başvuru nolu karar, yıllık izin tarihleri içerisinde kalan ve Cumartesi-Pazar günlerine denk gelen bayram günleri 2429 sayılı Kanuna göre genel tatil günü niteliği taşıdığından yıllık izin süresinden düşülmemesi gerektiği ifade edilmektedir. Ayrıca karar kısmında tüm kamu kurum ve kuruluşlarında uygulama birliğinin sağlanması için, genel tatil günlerinin haftanın hangi gününe denk geldiğine bakılmaksızın yıllık izin süresinden düşülmemesi hususunda Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine tavsiyede bulunulmaktadır. Diğer olayda ise, 01/07/2025 tarih 2025/8209 başvuru nolu karar, başvurucu 1 Mayıs tarihinde yurt dışında olduğu için idare tarafından bahse konu gün yıllık izinden düşülmüştür. KDK ise yurt dışında bulunmanın yukarıdaki duruma bir istisna olmadığını belirterek başvurucu lehine karar vermiştir.
Sonuç olarak ulusal bayram, genel tatil günleri ve cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin mesai veya hafta sonu günlerine denk gelmesi fark etmeksizin, yıllık izin hakkından düşülmemesi gerekir. Buna ek olarak DMK m. 103’deki “Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer” hükmü gereği memurun talebi üzerine son iki yıl için yukarıda belirtilen koşullarda yıllık izinden düşülen günlerin memura iade edilmelidir.
Ayrıca idare, yıllık izinleri kullandırırken kamu hizmetini aksatmamalı, tüm personele eşit davranmalı, hukukun öngördüğü sınırlar içerisinde hareket etmelidir. Özellikle 24 saat esasına göre görev yapan memurlar arasında yıllık izin planlanırken bu hususta daha dikkatli olunmalıdır.
Doç. Dr. Enver KAŞLI