GİRİŞ
Devlet mercileri tarafından açıkça yetkilendirilmemiş kurum ve kişiler tarafından oynatılan şans ve bahis oyunları suç olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde de binlerce kişi bu oyunları oynamakta ve kanunlarda tanımlı birçok suça aracılık eden bu sektöre kasten olmasa da destek olmaktadır. Bu sebeple, yalnızca oynayan kişiler açısından değil devlet açısından da büyük bir ekonomik zarar oluşmaktadır. (BBC Türkçe, 2019) Özellikle teknolojinin de yaygınlaşması ile birlikte internet üzerinden de şans ve bahis oyunları oynanabilmektedir.
7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 5. Maddesi incelendiğinde, yalnızca spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis veya şans oyunlarını oynatanlar için değil, bu oyunların çeşitli yollarla Türkiye’den oynanmasına imkan sağlayanlar, bu oyunların oynanması için para nakline aracılık edenler ve bu oyunları oynamaya teşvik edenler için de hapis ve adli para cezaları belirlenmiştir.
Açık bir ifade ile, spor müsabakası ile ilgili olmak şartıyla, bu tür oyunları oynatmak, ülkemizde oynanması için imkan sağlamak, para nakline aracılık etmek ve bu tür oyunların oynanmasını teşvik etmek net bir şekilde cezai yaptırıma bağlanmıştır.
Kanun incelendiğinde oynatmak, imkan sağlamak ve teşvik etmek şeklindeki ifadelerinin daha anlaşılır ve uygulanabilir olduğu görülürken, para nakline aracılık etmek şeklindeki ifadenin muğlak kaldığı ve savcılıklar ile mahkemelerin bu suça ilişkin kanun maddesini yeterli derecede anlamadığı düşüncesindeyim.
Spor müsabakası ile ilgisi dahi olmayan oyunları oynamak amacıyla illegal bahis sitelerinin belirlediği hesaplara para yatıran ve bu sitelerden kazandığı paraları kendi hesaplarına aktartan kişiler, MASAK tarafından hazırlanan raporlarla Cumhuriyet Başsavcılıklarına ihbar edilmektedir. Savcılık talebi ve sulh ceza hakimliği kararları ile bu kişilerin hesapları dondurulmakta ve haklarında tarafından 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 5/1-c maddesi gereğince iddianameler düzenlenmektedir.
Tek amacı hızlı yoldan para kazanmak olan ve maalesef bağımlı konumda bulunan kişilerin sadece slot, rulet ve benzeri şans oyunlarını fazlaca oynaması sebebiyle para nakline aracılık suçundan yargılandığı göz önüne alındığında şans ve bahis oyunu bağımlıların ekonomik ve psikolojik zorluklarının yanı sıra bir de işlemediği bu suçtan ceza alma riski ile karşı karşıya olduğu kanısındayım.
5/1-C MADDESİNDEKİ KAVRAMLARIN AÇIKLANMASI
7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 5/1-C Maddesi uyarınca, spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarıyla bağlantılı olarak para nakline aracılık eden kişilerin üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacağı hükme bağlanmıştır.
7258 Sayılı Kanun incelendiğinde, “sabit ihtimalli ve müşterek bahis” kavramlarının ne olduğu açıklanmasa da “Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliği” incelendiğinde bu kavramların net bir şekilde açıklandığı görülmektedir. (Çalışkan & Gürel, 2019)
Yönetmeliğin tanımlar kenar başlığını taşıyan 4. Maddesinin 1-ö fıkrasına göre müşterek bahis oyunları, “Yurt içinde ve yurt dışında tertiplenen spor müsabakalarına ait sonuçların tahmin edilmesi üzerine oynatılan, hâsılatın önceden belirlenen ikramiye yüzdesinin, doğru sonucu tahmin eden iştirakçiler arasında paylaştırıldığı bahis oyunları” şeklinde tanımlanmıştır. Yine At Yarışları Yönetmeliği’nin 4/nn maddesinde de müşterek bahsin benzer şekilde tanımladığı görülmektedir. (Çalışkan & Gürel, 2019)
Aynı yönetmeliğin 4. Maddesinin 1-u fıkrasına göre sabit ihtimalli bahis oyunları “Yurt içinde ve yurt dışında tertiplenen spor müsabakalarına ait sonuçların veya etkinliklerin tahmin edilmesi esasına göre oynatılan ve iştirak edenler arasından doğru tahmin edenlere, önceden belirlenen bahis oranlarıyla ikramiye kazandıran oyunlar” olarak ifade edilmiştir.
7258 Sayılı Kanun ile ilgili mevzuata göre, bahis kavramı müşterek bahis ve sabit ihtimalli bahis olarak ayrılmıştır. (Belci, 2021) Kavramların ilgili yönetmelikteki açıklamalarını incelersek ve bu tanımları günlük hayata uygulayacak olursak, spor toto ve at yarışlarının müşterek bahis; iddaanın ise sabit ihtimalli bahis olduğu görülmektedir. Çünkü, spor toto ve at yarışında kazanılacak olan para, doğru sonucu tahmin eden iştirakçiler arasında paylaştılarılarak bir müştereklik ilişkisi doğururken; iddaada aynı sonucu tahmin eden kişiler ile kazanılan tutar arasında bir bağlantı bulunmamaktadır.
5/1-C MADDESİ GEREKÇE GÖSTERİLEREK CEZA VERİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR
Kanunda ve ilgili yönetmelikte de sıkça vurgulandığı gibi 5/1-c maddesine ilişkin bir ceza verilebilmesi için müşterek bahis, sabit ihtimalli bahis ya da şans oyununun mutlaka ve mutlaka bir spor müsabakasına ilişkin olması gerekmektedir. (Şen, 2017)
Çünkü 7258 Sayılı Kanunun yaptırımları içeren 5. Maddenin her fıkrası “Spor müsabakalarına dayalı” kavramını ısrarla tekrar etmektedir. 7258 sayılı kanunun tam adının “Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun” olması da tesadüfi değildir. Zira bu kanunun çıkarılmasının asıl amacının spor müsabakalarındaki bahislerin devlet tekeline alınmasını sağlamak olduğu düşünüldüğünde ve bu kanunun Türk Ceza Kanunu’nun 228. Maddesinden açık bir farkı bulunması gerektiği göz önüne alındığında, işlendiği iddia edilen suçun bir spor müsabakasına ilişkin olduğunun ispatlanması gerektiği açıktır. (Şen, 2017)
Örneğin slot, rulet ve benzeri şans oyunları sebebiyle “para nakline aracılılık” suçunu işlediği iddia edilen kişilerin bu madde gerekçe gösterilerek ceza almaları kanuna aykırıdır. Çünkü slot ve rulet benzeri oyunların spor müsabakası ile ilgi ve alakası bulunmamaktadır. Hatta öyle ki, horoz ve köpek dövüşü gibi eylemler de bir spor müsabakası sayılmayacağından, bu oyunların oynanması için “para nakline aracılık” ettiği ispatlanan kişiler dahi bu maddeden ceza alamayacaklardır. (Belci, 2021)
Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis veya şans oyunları suçundan ceza verilebilmesi için, failin eyleminin yurtiçi ve yurtdışında oynatılan profesyonel veya amatör bir spor müsabakasına dayanması gerekmektedir. (Şen, 2017)
7258 Sayılı Kanunun 5/1-c maddesi gerekçe gösterilerek verilecek bir cezada şu unsurların gerçekleşmesi şarttır (Çalışkan & Gürel, 2019):
1. Kanunun verdiği yetkilere aykırı olarak tüzel ya da gerçek bir kişinin bahis ve şans oyunu oynatması,
2. Bu bahis ve şans oyununun yurtiçi ya da yurtdışında yapılan bir spor müsabakasına ilişkin olması,
3. Bu bahis ve şans oyununun oynanabilmesi için para trafiğinin sağlanması amacıyla para nakline aracılık eden bir kişi olması,
Ne yazık ki, iddianameler ve kimi mahkeme ilamları incelendiğinde, suçun faili konumundaki kişiler hakkında bu üç unsurun ispatı olmadan cezalar verildiği görülmektedir. Bunun asıl sebebi, kanun maddesi hakkında yeterince içtihat oluşmamasının yanında yetersiz bilirkişi raporlarıyla hüküm tesis edilmesidir. Öyle ki, dosyalara atanan bilirkişiler genellikle kanunu bilmedikleri gibi incelenmesi istenen bahis sitelerinin de çalışma prensibini tam olarak çözememektedirler. Mahkemelerin de ceza tayininde “spor müsabakası” hususunu göz ardı etmesiyle de haksız cezalar ortaya çıkabilmektedir.
BAHİS SİTELERİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ
7258 sayılı kanun kapsamındaki suçların çok büyük bir oranda internet ortamında kurulan illegal bahis siteleri üzerinden gerçekleştiği görülmektedir. Amacı yalnızca para kazanmak olan kişiler, kendilerini bu kanun kapsamında “para nakline aracılık” etme suçundan yargılanırken bulabildiğinden, bu sitelerin çalışma prensibinin savcılıklarca ve mahkemelerce çok iyi anlaşılması gerekmektedir.
Bilirkişi raporları ve mahkeme ilamlarından yola çıkarak, bir bahis sitesine para yatırıp oyun oynamak isteyen bir kişi izleyeceği yol genellikle şu şekildedir:
1. Kişi illegal bahis sitesine girerek TC kimlik numarasıyla kayıt oluşturur.
2. Yatırmak istediği tutarı belirleyen kişi genelde sitelerin tamamında bulunan canlı sohbetten parayı nereye yatırması gerektiğini sorar.
3. Gelen cevapta bir hesap bilgisi yahut IBAN bilgisi ile isim soyisim bilgileri yer almaktadır. Çünkü illegal bahis sitelerinin kendi adlarına açılmış bir banka hesapları bulunmamaktadır.
4. Yatırılacak olan miktara göre bu banka bilgisi o an bahis sitesinden para kazanmış olan kişinin hesap bilgileri olabileceği gibi, üst hesap olarak kullanılan kişi olan ve bu illegal bahis sitesi için çalışan kişi de olabilecektir.
5. Paranın yatırdırıldığına ilişkin teyit alındıktan sonra kişi sitede yer alan oyunu artık oynayabilecektir.
İllegal bahis siteleri için çalışan kişiler, genelde belli bir maaş karşılığında banka hesap ve kimlik bilgilerini bu sitelere kullandırtan şahıslardır. Bu işlemleri yapan kişiler, banka hesaplarına yatan paraları nakit olarak çekip belli bir hesaba yatırırlar yahut nakit olarak muhafaza ederler.
(Çalışkan & Gürel, 2019)
Ancak konu ile fazla yakınlığı bulunmayan mahkemeler bu oldukça özel suç tipi konusunda, hesabında çok fazla para giriş çıkışı olan, bu tür oyunları çok fazla oynaması sebebiyle hesapların yüklüce bakiye biriken kişileri 7258 sayılı kanun kapsamında “para nakline aracılık” etmekten suçlu bulabilmektedir.
Oysaki suçlu bulunan şahısların hesaplarındaki fazlaca para giriş çıkışlarının sebebi yalnızca bu tür oyunları sıkça oynamak olabilecektir. Para nakline aracılık etme eylemini gerçekleştiren kişilerin ve bu eylemle ilgisi olmayan yalnızca oyun oynama amacı güden kişilerin bu fiillerinin spor müsabakasına ilişkin olup olmadığı da kanıtlanmalıdır.
MAHKEMELERCE 5/1-C MADDESİ KAPSAMINDA YAPILMASI GEREKEN ARAŞTIRMALAR
7258 Sayılı Kanunun 5/1-c maddesi kapsamında iddianamesi düzenlenen sanıkların, para nakline aracılık edip etmediği hususunda mahkemece yapılması gereken ilk araştırma, iddia olunan bu para naklinin bir spor müsabakasına ilişkin bahis ya da şans oyununa ilişkin olup olmadığıdır. Çünkü bu kanun kapsamında ceza verilmesini gerektiren en önemli husus, suç gerektiren eylemin bir spor müsabakasına dayalı olmasıdır. (Şen, 2017)
Mahkeme para nakline aracılık ettiği iddia edilen kişinin banka hesap dökümleri detaylıca incelemeli, kişinin düzenli geliri olup olmadığı, geçimini nasıl sağladığı, hangi mesleği icra ettiği, bu site aracılığıyla gelen paraları kime aktardığı, paraların kişiye kimlerden geldiği ve kişinin kendisine gelen bu parayı nasıl değerlendirdiği araştırılmalıdır.
Para yatırma işlemlerinin niteliği ve miktarı, başka hesaba aktarım işlemlerinin yasa dışı bahis oynatılan sitelerle ilgili olup olmadığı ve sanığa ait banka hesap numarasının yasa dışı bahis sitesinde "ödeme yapılabilecek hesaplar" olarak gösterilen hesaplar arasında yer alıp almadığı, sanığın yasadışı bahis ya da şans oyunlarıyla bağlantılı olarak para nakline aracılık edip etmediği yönünden ayrıntılı bilirkişi incelemesi yaptırılarak bilirkişi raporu alınması gerekmektedir.
Mahkemece yapılması gereken bir diğer araştırma, para aktarımı yapılan kişilerin tanık olarak dinlenmesi ve paraların neye istinaden geldiğinin araştırılmasıdır. Eğer para aktarılan kişiler ile suç isnat edilen kişi arasında suça ilişkin bir iletişim tespit edilemezse yahut para aktarımın sebebi hukuki yollara dayanıyorsa kişi doğrudan beraat etmelidir.
Gerekli görülmesi halinde yapılacak bir diğer araştırma, bu suçtan yargılanan kişilerin ATM’lerden bu parayı nakit olarak çekip muhafaza edip etmediğidir. Öyle ki, para nakline aracılık eden kişiler yalnızca havale ile işlem yapmamakta kendilerine aktarılan paraları nakit çekip muhafaza da edebilmektedir.
SONUÇ
Tarih öncesi döneme kadar uzanan köklü bir geçmişe sahip şans ve bahis oyunları, her çağda kolay para kazanma isteğinin, risk almaktan duyulan hazzın, şansın ve eğlenceli vakit geçirmenin akla ilk gelen adresi olmuştur.
Ekonomik ve ve diğer birtakım sebeplerle kişiler illegal bahis sitelerine yönelerek slot ve rulet benzeri oyunlar oynamaktadır. Hesaplarına giren ve çıkan paraların fazla olması bankaların dikkatini çekmekte, bankalarca MASAK’a yapılan bildirim üzerine ve MASAK’ın bu kişi hakkında suç duyurusunda bulunmasının sonucu yalnızca para kazanma amacı taşıyan kişiler 7258 Sayılı Kanunun 5/1-c maddesi gereğince savcılıklarca şüpheli bulunmakta, bu kişilerin hesaplarına bloke konmakta ve hatta bu kişiler mahkemece suçlu konumuna düşürülmektedir.
5/1-c maddesi kapsamında spor bahsine dayalı olarak bu suçu bilerek ve isteyerek işleyen kişileri bir yana bırakırsak, yalnızca illegal oyunları oynamak isteyen kişiler de maddi ve manevi olarak zor bir sürece girmektedirler.
Yalnızca kasten işlenebilen bu suça ilişkin ceza, mahkemelerce gereği gibi araştırılma yapılmamasının, eylemin spor müsabakasına dayalı olup olmadığının ispatlanamamasının bir sonucu olarak birçok kişinin adli sicilinde yer alabilecektir.
Mahkemelerce yapılması gereken, bu suçun detaylı bir şekilde araştırılması ve kanunun lafzının mutlaka dikkate alınmasıdır.
KAYNAKÇA
BBC Türkçe, 2019. https://www.bbc.com. [Çevrimiçi] Available at: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-50466331 [Erişildi: 1 Mart 2023].
Şen, E., 2017. Hukuki Haber. [Çevrimiçi] Available at: [Erişildi: 2 Mart 2023].
Belci, O., 2021. Spor Müsabakalarında Yasadışı Bahis ve Şans Oyunu Suçları. Süleyman Demirek Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XI(2), pp. 379-418.
Çalışkan, S. & Gürel, A., 2019. Yasadışı Bahis ve Kumar Suçları. 1. Baskı. İstanbul: Aristo Yayınları.