Blokzincir altyapısı üzerinden çalışan kripto varlıklar sektöründe kuralları düzenleyen yasa teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Sermaye Piyasası Yasası’nda köklü değişiklikler getiren düzenlemeyle bu alanda lisans alan hizmet sağlayıcılar üzerinden kripto borsaları izinli çalışacak. Yatırımcıların merakla beklediği “soğuk cüzdan”da (internete bağlı olmayan donanımsal bir cihaz) saklama yöntemine izin verilirken, kripto para madenciliği mevzuata alınmadı; kaldıraçlı işlem ise yasaklandı. Kripto para borsası işleten hizmet sağlayıcılar açısından “zimmet” suçu düzenlenirken, “şahsi iflas” sorumluluğu da getiriliyor. Kendi yazılım mimarisi olan kripto varlıklar Türkiye’den ihraç edilebilecek. Teklifte vergiye yer verilmezken, Sermaye Piyasası Kurulu ve TÜBİTAK için yüzde 2 hizmet bedeli ödenmesi öngörüldü.
Yeni düzenleme, Merkez Bankası’nca 2012’de yayımlanan Kripto Varlıklar Yönetmeliği’ndeki “gayrimaddi varlıklar” tanımını yasaya taşıyor. Sektörde “coin” ve “token” olarak sınıflanan kripto varlıkların tanımı, “Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıklar” şeklinde yer aldı.
5 YILA KADAR HAPİS
Türk vatandaşları ile Türkiye’de yerleşik girişimciler, kendi iradeleriyle yurtdışı platformlarda hesap açarak işlem yapabilecek. Ancak yurtdışı platformlar Türkçe internet sitesi açar ve Türkiye’deki yatırımcılara yönelik reklam yaparsa, ulusal mevzuat şartlarına uymaları istenecek. SPK, izin almaksızın bu faaliyetleri gerçekleştiren şirketler hakkında suç duyurusunda bulunacak. İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen kişiler ve şirket yetkililerine üç yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar para cezası verilecek. İzinsiz faaliyet yürüten platformların internet sitelerine erişim mahkeme kararıyla engellenecek. Kaldıraçlı işlem yaptıran platformlar da mahkeme kararıyla kapatılabilecek.
ZİMMET VE ŞAHSİ İFLAS
Hizmet sağlayıcıların yöneticileri, mensupları ve ortakları için “zimmet” suçu ve “şahsi iflas” sorumluluğu tanımlandı. Müşteri varlıklarının güvenliğinin sağlanması bakımından geleneksel finansal araçlarına göre daha ağır cezalar öngörüldü. Yetkisini kötüye kullanarak kripto varlıkları zimmetine geçirenlere 12 yıldan 22 yıla kadar hapis cezası ve 20 bin güne kadar para cezası verilecek. Haklarında şahsi iflas kararı verilenlerin aktiflerinden nakit olanlar doğrudan doğruya, olmayanlar ise paraya çevrilerek müşterilerin zararı karşılanacak. Aktiflerden öncelikle müşteri zararı ödenecek.
AÇIĞA SATIŞ VE KALDIRAÇ YASAĞI
Kripto varlıklar; kredili işlem, açığa satış ve kaldıraçlı işlemlerde kullanılmayacak. Gerekçede, bu varlıkların fiyatlarında ani ve sert değişiklikler olması ve kaldıraçlı işlemlerin yatırımcı riskini büyük oranlarda artırması nedeniyle buna izin verilmediği belirtildi. Kriptolar, yatırımcı tazmin sistemine dahil edilmeyecek. Nitelikleri itibariyle riskli olan bu varlıklar, alım-satımına yönelik sigorta mekanizması oluşturarak ilgiyi artırmamak ve kamuya ek külfet yüklememek amacıyla tazminat kapsamı dışında tutuldu.
Türkiye’nin, kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını önlemeye yönelik Mali Eylem Görev Gücünün (FATF) gri listesinden çıkması açısından önem taşıyan “Kripto Varlıklar Düzenlemesi”, AK Parti Ankara Milletvekili Ömer İleri’nin ilk imzacı olduğu teklifle dün Meclis Başkanlığı’na verildi. Bu alanda ilk kapsamlı ulusal mevzuat olan teklif, MiCA olarak adlandırılan Avrupa Birliği’nin Kripto Varlıklar Piyasası Tüzüğü’ndeki beklentilerin de karşılanmasını hedefliyor.
SOĞUK CÜZDAN İMKÂNI
Teklifle müşterilerin varlıklarını kendi cüzdanlarında bulundurulmaları temel ilke kabul ediliyor. Kendi cüzdanlarında bulundurmadıkları varlıklar için uğrayabilecekleri hak kayıplar yatırımcının kendi sorumluluğunda olacak. Ancak kripto dünyasının “yastık altı” olarak nitelendirilen “soğuk cüzdan” uygulamasına da olanak sağlanacak. Müşteriler, bireysel cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri varlıklarını, platformlar dışında nitelikleri belirlenecek üçüncü taraflarca saklanmasını isteyebilecek. İleri teknoloji ürünü elektronik bellek gerektiren bu “soğuk cüzdan” hizmetini, SPK tarafından yetkilendirilmiş ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca (BDDK) uygun görülen bankalar veya diğer kuruluşlar sunabilecek.
TOKEN İHRACINA OLANAK SAĞLANACAK
Sermaye piyasası araçlarına özgü özellikler barındıran kripto varlıklar ile Ethereum, Polkadot, Avalanche gibi kendi yazılım mimarisi olan kripto varlıkların ihraç edilmesine olanak sağlanacak. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), sermaye piyasası aracı olan “projelerin” ihracına ilişkin kuralları ayrıca yönetmeliklerle belirleyecek. Blokzinciri teknolojisinin geliştirilmesine dayanan “coin” üretimi önemli kaynak ve bilgi birikimi gerektiriyor. Mevcut blokzinciri üzerinde yeni teknoloji geliştirmeden görece kolay işlemlerle “token” oluşturulması ise kamuoyunda “proje” olarak adlandırılıyor. Bu arada, kripto varlık madenciliğine teklifte yer verilmedi. Bu sektördeki üretimin tamamen kamunun gözetim ve denetim sınırları dışında tamamen bağımsız yürütülebilmesi ve “tamamen kayıt altına alınması pratikte mümkün olmaması” nedeniyle bu tercih yapıldı.
‘YÜZDE 2 HİZMET BEDELİ OLACAK’
AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, “Teklifimizde vergilendirme söz konusu değildir. SPK’nın yüzde 1, yani faizden arındırılmamış olan gelirinden yüzde 1, TÜBİTAK da teknolojik değerlendirme yapacağı için yüzde 1 de onun payı olmak üzere hizmet bedeli olarak yüzde 2’lik gelir öngörülüyor” dedi.
MASAK KURALLARINA UYULACAK
Alıcısına tanınan haklara veya olanaklara göre kripto varlığın mevzuattaki yeri değişebilecek. “Fayda kripto varlık” veya “elektronik para” gibi farklı dijital varlıklar türlerinde SPK dışındaki kurumlar da önlem alabilecek. Örneğin elektronik parayla ilgili işlemde bankacılık mevzuatı uygulanabilecek. Veya bir şirkette ortaklık vaadiyle kripto varlıkla ödeme yapılması halinde bu işlem “izinsiz halka arz” olarak değerlendirilip Sermaye Piyasası Yasası’na göre işlem yapılacak. Müşterilerin kripto varlık transfer işlemlerinde Mali Suçları Araştırma Kurulu’nun kurallarına uyulacak. Transfer mesajlarında gönderici ve alıcıya ilişkin yer alması öngörülen bilgi ve veriler kripto varlık hizmet sağlayıcılarca yerine getirilecek.
GÜLER: ÜLKEMİZ ÖNCÜLÜK YAPABİLİR
Teklifi açıklayan AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, 19 maddelik teklifle, sektörün açıklık ve istikrar içerisinde çalışmasını bozacak eylem ve işlemlere karşı önlemler getirildiğini belirtti. Güler, şunları söyledi:
“19 maddelik teklifimizde kripto varlıkların ihracı, suistimalin tespit edilmesi, dolandırıcılık ve piyasa bozuculuk gibi eylemler, sınırötesi işbirlikleri, operasyon ve teknolojik risklerin belirlenmesi, bireysel yatırımcıların uygunluğu gibi hususlar olabildiğince değerlendirildi. Ülkemizde de uluslararası uygulamalara benzer şekilde kripto varlıklarla işlem yapan tarafların risklerinin azaltılması için adımlar atılması gerektiğini dikkate alarak bu teklifi hazırladık. Ülkemizin bu alandaki gelişiminin önünün açılması, blokzincir ekosisteminde uluslararası üstünlük sağlanması ve aynı zamanda öncülük yapılabilmesinin de teklifimizle beraber önü açılmaktadır.”
Haber: Bülent Sarıoğlu / Hürriyet