Kripto varlık Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayınlanan 'Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik' uyarınca 'İtibari para, kaydı para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder…' şeklinde tanımlanmıştır.
Mali Suçları Araştırma Kurulunun rehberinde ise kripto varlık bu tanımı genişleterek şu şekilde tanımlamaktadır. "Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.''
Resmi olarak kullanılmaması öngörüldüğü için tanımı ve hukuki niteliği konusunda bir netlik bulunmaması kripto varlıklar ile ilgili bir çok problemi de çözümsüz bırakmaktadır. Ancak hızla gelişen blockchain teknolojisi sayesinde kripto varlıklar yatırım, alım satım aracı olarak oldukça geniş yelpazede kullanılmaktadır. İçişleri Bakanlığı'nın Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Yayınları'nda (Ankara 2023) TERÖRİZMİN FİNANSMANINDA KRİPTO PARA BİRİMLERİNİN KULLANILMASI isimli yayınlamış olduğu kitapta ''Önde gelen kripto borsalarından biri olan CoinMarketCap verilerine bakıldığında halihazırda küresel kripto piyasa değerinin yaklaşık olarak 2.14 trilyon dolar civarına eriştiği ve farklı özellikler ile fonksiyonlara sahip blok zincirleri üzerinde aktif olarak kullanılan yaklaşık 21.000 adet farklı kripto para biriminin bu küresel kripto piyasasında işlem gördüğü bilinmektedir.'' şeklinde belirtilmektedir. (1)
Ülkemizde de kripto varlıklara dair yasal düzenleme kripto varlıkların resmi alım satım aracı olarak kabul edilmemesi nedeniyle bulunmamaktadır. Ancak kripto varlıklar dünyadaki hızlı gelişimi ve sık kullanılmasından sonra ülkemizde de sıklıkla kullanılmaktadır. Hızla yaygınlaşan kripto varlıkların kullanılmasına dair henüz bir yasa olmasa da devlet eliyle bu paranın yasa dışı işlemlerde kullanılmasına karşın bazı önemli önlemler alınmak istenmektedir.
Bunlardan birisi Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olarak çalışan Mali Suçları Araştırma Kurulunun (MASAK ) yayınlamış olduğu KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARI İÇİN
SUÇ GELİRLERİNİN AKLANMASININ VE TERÖRİZMİN FİNANSMANININ ÖNLENMESİNE DAİR YÜKÜMLÜLÜKLERE İLİŞKİN TEMEL ESASLAR isimli rehberi olmaktadır.
Kripto varlıkların terörizm faaliyetlerinde kullanıldığını şüphesi duyan hizmet sağlayıcılarının bildirim yükümlülüğünün, bu bildirimi nasıl ve ne şekilde yapacaklarının rehber de anlatılmaktadır.
Rehberde hizmet sağlayıcının şüpheli işlem bildirmesi için bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunmasının yeterli olduğu belirtilmektedir. Rehberde ''Şüphe '' kavramını her ne kadar açıklamış olsa da tanımın çok geniş tutulması dolayısıyla uygulamada doğuracağı bir çok hak ihlali bulunmaktadır.
Ancak devletler için güvenlik meselesi söz konusu olduğunda, bireyin hak ve özgürlükleri toplumdaki huzurun sağlanmasından sonra ikincil plandadır.
Dicle Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Vahap COŞKUN'un GÜVENLİĞİ ÖZGÜRLÜKTE ARAMAK isimli makalesinde; ''Hobbes düşüncesinde ivedi olan ve öncelikle giderilmesi gereken ihtiyaç ise, “sivil barış”tır. Bu durumda, sivil barışı kurup devam etmesini sağladığı ve böylelikle insanların “güvenlik” ihtiyaçlarını temin ettiği oranda bir devletin meşru olduğu kabul edilir. Bir başka anlatımla, yüksek bir meşruluk düzeyine sahip olabilmek için bir devletin yapması gereken temel şey, insanlara emniyetli bir ortam sunmaktır.'' (3)
Söz konusu rehber de şüphe tanımlanırken somut ve sübjektif kriterler yerine hizmet sağlayıcının, kullanıcının genel profiline uygun olmayan davranışları belirleme konusunda bazı kriterler belirlemiş olsa da tanımlar genel ve ucu açık yapılmaktadır.
“Şüphe”, işleme konu fon veya malvarlığının yasadışı kaynaktan elde edilmiş olabileceği veya
yasadışı bir amaçla kullanılacağı konusunda işlemi gerçekleştiren ve/veya aracılık edenlerde
oluşacak, sübjektif bir durumu ifade etmektedir. Yükümlü sübjektif değerlendirmelerini, algı
ve sezişleri, işlemin yapılması sırasında müşterinin davranışları, müşteri ile ilgili olarak daha
önce elde edilen bilgiler, yapılan işlemin ve işlem tutarının müşterinin mali profili ile uyumu
ve diğer unsurları dikkate alarak oluşacak kanaatine göre belirlemektedir. ( 2)
Umarız ki, yayınlanan bu rehber sayesinde ülkemiz üzerinde bulunan terör faaliyetlerine finansman sağlayan gerçek kişilerin bertaraf edilmesine hizmet eder. Gerçek suçlular dışında hiç kimsenin lekelenmeme hakkı ihlal edilmez.
KAYNAKÇA
1.https://www.jsga.edu.tr/kurumlar/jsga.edu.tr/Yayinlar/kitaplar-2023/Kitaplar/Kripto-Para-Birimlerinin-Terorizmin-Finansmaninda-Kullanilmasi.pdf
2.https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/12/2021/05/Kripto-Varlik-Hizmet-Saglayicilar-Rehberi.pdf
3.http://www.dicle.edu.tr/Contents/pages/Files/cb03fadf-6803-4df1-b795-28233e2eb577/a05af950cf48440db44b68a13fa46ab2_1.%20Co%C5%9Fkun,%20G%C3%BCvenli%C4%9Fi%20%C3%96zg%C3%BCrl%C3%BCkte%20Aramak.pdf