KRİPTO PARALARIN HUKUKİ DURUMU - LEGAL STATUS OF CRYPTOCURRENCIES

Özet: Teknolojinin gelişmesiyle birçok sektör buna ayak uydurmuş ve finans sektörü de bundan etkilenmiştir. Paranın kullanımı, işlevi gibi unsurlar ise kripto paraların hayatımıza girmesiyle farklı bir boyut kazanmıştır. Paranın transfer sürelerinde ve maliyetinin az olması ile öne çıkan kripto paraların istikrarsız değerlere sahip olması ise dezavantajıdır. Bazı ülkeler kripto paralar hakkında yasal düzenleme yapmışken bazıları yasaklamıştır. Bu bağlamda bu çalışma ile kripto paraların tarihsel süreci, nasıl bir teknolojiye sahip olduğu ve tanımı açıklanmıştır. Ayrıca kripto paraların avantaj ile dezavantajların bahsedilmiş ve ülkelere göre değişen hukuki durumları, nitelikleri detaylıca incelenmiştir

Abstract: Many industries have adapted with the development of technology and financial sector has also been affected. The use and function of money has gained a different dimension with the introduction of cryptocurrencies into our lives. The disadvantages of cryptocurrencies, which stand out with the low transfer time and transfer cost of money, is that they have unstable values. While some countries have made legal regulations about cryptocurrencies, some countries have banned them. In this study, the historical process of cryptocurrencies, what kind of technology it has and its definition are explained. In addition, the advantages and disadvantages of cryptocurrencies are mentioned and the legal situations and qualification that vary form country to country have been examined in detail.   

A.Giriş

Geçmişten bu yana teknoloji sürekli değişim içerisindedir ve böylece insan hayatı pek çok kez etkilenmiştir. Değişen teknoloji ile beraber para konusu olan birçok şey de bundan nasibini almıştır. Paranın kullanılmadığı dönemlerde takas yoluyla ekonomik faaliyetler sürdürülürken, bu ekonomik modelin getirdiği zorluklar nedeniyle insanlar buna çare bulmaya çalışmış ve hatta ilk zamanlar altın, gümüş vb. madenler para olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu şekilde toplumların yaşamında ilk kez mal para olarak ortaya çıkan “para” kavramı, insanoğlunun tuzdan deniz kabuğuna, buğdaydan kıymetli madene kadar farklı şekillere büründürdüğü “ödeme aracı” olma fonksiyonunu asırlardır korumaktadır[1]. Ancak paranın formu durağan değil dinamiktir. Başka bir anlatımla para, mal ve hizmetlerin mübadele edilmesinde kullanılan takas yönteminden, emtia paraya, sonra altın/gümüşe, daha sonra altın karşılığı olan değerli kağıtlara, oradan altın karşılığı bulunmayan güvene dayalı itibari paraya derken, paranın evrimi dijital ve sanal paralara doğru yol almaktadır[2]. Birçok gerçek ve tüzel kişi de kripto paraları dijital ya da sanal para olarak değerlendirmektedir. Kimi otoriteler ise kripto paraları herhangi bir sınıfa koymamış, onu tanımlamamıştır. Bunun sonucunda ise kripto paraların hukuki niteliği tartışma konusu olmaktadır. Çünkü “kripto paranın” kriterleri ile devletlerin tanımladığı “para” kriterlerinin uyuşup uyuşmadığı sorunu mevcuttur. Ayrıca kripto paranın birtakım dezavantajlarından dolayı hükümetler konuya mesafeli yaklaşmaktadır. Bazı ülkeler ise kripto parayı tanımış hatta resmi para birimi olarak kabul etmiştir[3]. Kripto paraların niteliğini ve hukuki durumunu Türkiye’de ve dünyada olmak üzere derinlemesine inceleyeceğiz.

B. Kripto Para Hukuku ve Teknoloji

1.Kripto Para Kavramı ve Teknolojisi

Kripto para birimi ‘cryptocurrency’, ‘crypto’ ve ‘currency’ kelimelerinden türetilmiştir. Kripto para; güvenliğin sağlanması için kriptografi (şifreleme bilimi) kullanan dijital veya sanal bir para birimidir[4]. Bir diğer tanıma göre kripto para, halihazırda bireylerin kullanmış oldukları madeni para ve banknot gibi olup farklılık olarak; belirli kriptografi prensipleri ile geliştirilmiş dijital varlıklardır[5]. Kriptografi ise hazır bulunan bir verinin içerdiği bilginin istenmeyen taraflara ulaşmasını engelleyen şifreleme bilimidir. Ancak şifreleme işlemi blok zincir denen teknoloji üzerine kurulmuştur.

Kripto-paraların, merkez bankaları veya bankacılık sistemleri tarafından üretilen merkezi elektronik paraların aksine, merkezi olmayan dağıtık bir yapıları vardır. Dağıtık halde bulunan bu düzenin kontrolü Blok-Zincir(BlockChain) denilen veri tabanları aracılığı ile gerçekleştirilir[6]. Blok zincir teknolojisi, kripto para kullanıcılarının ihtiyaç duyduğu aracıyı ortadan kaldırarak maliyeti düşürmekte, hesap hareketlerinin şeffaflığı sağlayarak güven oluşturmakta, operasyonel işleyişi kolaylaştırarak işlemleri hızlandırmakta ve işlemlerin birçok noktadan kontrolünü sağlayarak usulsüzlüğü ortadan kaldırmaktadır[7]. Blok zincir teknolojisi kendi başına birçok alanda uygulanabilir olması nedeniyle oldukça önemli bir günümüz teknolojisi olarak düşünülebilir. Blok zincir aslına bir veri tabanı. Veriler, sıralı bir şekilde bloklara kaydediliyor. Her bir kaydın zaman damgası var. Bir blok dolunca bir sonraki blok üretiliyor. Bloklar birbirine zincir şeklinde bağlı[8]. Blokların zincir hâlinde birbirine eklendiği, bloklar üzerine yazılmış verilerden oluşan, kapasiteleri dolan blokların hash algoritmaları ile fonksiyonlandığı sistem blok zincir sistemi olarak ifade edilebilir. Her bir blok kendinden sonraki bloğa bağlanarak zincir hâline gelmektedir. Zincir hâlinde verilerin birbirlerine eklenmesi, sistemin aslında eklenerek devam ettiğinin de bir göstergesi niteliğindedir. Hash algoritması bir nevi yapılan işlemin, içeriğin, gönderinin ve/veya datanın kanıtı şeklinde açıklanabilir[9]. Bu bilgiler doğrultusunda yapılan işlemin sistem üzerinde şifrelenerek ve birbirlerine bağlanarak yapıldığı ve kayıt altına alındığı düşünüldüğünde, herhangi bir değişiklik ya da farklılık durumunda algoritmanın da değişeceği anlamına gelmektedir ki bu da aslında blok zincir teknolojisinin ne denli sistematik ve güvenilir olduğunu da ayrıca göstergesi niteliğini taşıdığı düşünülebilir[10]. Bu sebeple Blok zincir sistemi veri tabanı değil veri kayıt sistemidir. Özetle Blok Zincir merkezi bir kayıt ve kontrol olmadan kripto para üretilmesini, transfer edilmesini ve saklanmasını sağlayan temel sistemdir[11] ve tarafların yaptığı işlemler sonucunda ortaya çıkan verilerin tutulduğu bir kayıt listesidir. Bu bağlamda, Blok zincir teknolojisi aracılığı ile kripto paraların oluşturulduğu sistemde kayıtlı olan kimlik bilgilerinin yönetimi amacıyla kriptografi, sistem üzerinden tüm verilerin kayıt altına alınması amacıyla bilgisayarlar arasında işlev sağlayan bir ağ ve tüm işlemlerin gerçekleştirildiği bir ortam, blok zincir teknolojisiyle aslında üç sistem bir araya gelmektedir[12].

Bazı kripto paraların arzı sınırlı iken bazı kripto paraların arzı sonsuzdur. Arzı sınırlı olsun ya da olmasın kripto paralar internet ortamında yapılan madencilik ile üretilir. Yapılan madencilik işleminden sonra yatırımcılar kripto para elde etmektedir. Kimi yatırımcılar ise bunu madencilik ile değil kripto para borsalarında bedelini ödeyerek elde etmektedir. Her kripto para biriminin farklı amacı vardır ve bazıları proje amacıyla çıkartılmaktadır. Örneğin bitcoin Dünya’nın herhangi bir yerindeki herhangi bir insana kolayca ödeme yapmayı sağlayan bir ağ üzerinde çalışmakta ve bu sayede merkezi bir kuruluşa ihtiyaç duymamaktadır[13]. Diğer bir kripto para birimi olan dogecoin’in amacı bitcoin’den daha geniş bir kitleye ulaşabilecek “eğlenceli” kripto para birimi yapmaktı[14].

Kripto paraların temel amacı ödeme yapma çerçevesinde olsa da buna alternatif olarak birçok sektörde kullanılabilmektedir. Mesela motorlu taşıt endüstrisinde araç üretimi ile ilgilenen firmalarda kripto para teknolojisini kullanmaya başlamış olup, bu konudaki öncülerden bir tanesi ünlü girişimci Elon Musk tarafından kurulan Tesla firmasıdır. 2013 yılının Aralık ayında 91,4 bitcoin karşılığında ilk Tesla S Modeli satılmış olup bu uygulamayı Avrupa’da  izleyen  şirket ise Lamborghini’dir. 2014 yılında şirketin en ünlü modellerinden biri olan Lamborghini Gallardo LP-550-2 Coupe modeli 216,8 bitcoin karşılığında satılmıştır[15].

Burada önemli olan bir diğer konu ise kripto paraların transferleridir. Geleneksel para transferi ile kripto para transferi birbirinden çok farklıdır. Yukarıda da bahsettiğimiz Blok Zincir teknolojisi kripto para transferinde büyük etkiye sahiptir. Geleneksel para transferi gerçekleştirirken, üçüncü kurum ya da kuruluşlara güvenme zorunluluğu ve bunun akabinde belli komisyon tutarları ödeme yükümlülüğü doğmaktadır. Blok zinciri teknolojisinin kriptografik sistem ile çalışmasından dolayı, üçüncü kuruluşlara ihtiyaç duyulmadan dolayısıyla daha güvenli ve sistematik şekilde para transferleri gerçekleştirme imkanı sağlamaktadır[16]. Para transferleri yapılırken dijital imza sistemi devreye girmektedir. “Her para transferi dijital imza ile korunur. Parayı alacak olan kişiye açık anahtar kodu denile bir kod, sistem tarafından kullanıcıya verilir. Parayı yollayan kişi paranın ulaşacağı kişinin açık anahtar kodu ve ondan bir önceki işlemlerin özetini, ona verilen dijital imza ile imzalayarak paranın sonuna ekler ve transferini gerçekleştirir. Ödeme alan kişi imzayı doğrulayarak transferi onaylar ve bu zinciri devam ettirebilir”[17].

2. Kripto Paraların Avantajı ve Dezavantajı

Bu denli teknolojinin olduğu sisteminin elbette hem avantajları hem de dezavantajları vardır. Bunları ayrı ayrı açıklamak kripto paraların hukuki durumunu anlamak için daha yerinde olacaktır. Var olan geleneksel sistem, yatırımcılar üzerinde daha çok yaptırıma sahipken yeni sistem olan kripto para sistemi

kullanıcılarına çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Bu bağlamda, kripto para sisteminin avantajları[18];

- Dünyanın bir yerinden başka bir yerine para transferinin hem süre olarak hem de maliyet olarak yok denecek kadar az olması,

- Kripto paralar arasında transfer gerçekleştirirken, herhangi bir üçüncü kişi ya da kuruma ihtiyaç olmadığından, yani direkt olarak kullanıcılar arasında gerçekleştirildiğinden, bireysel olarak kendi banka sistemleri olabilme imkanı sunması,

- Haftanın yedi günün yirmi dört saati transfer, alım ve satım işleminin gerçekleştirilebiliyor olması,

- Paranın fiziki olarak taşınmasının meydana getireceği olumsuzluklar ve tehlikeleri bünyesinde barındırmıyor olması

- Kripto paralar, anonim bir işlem olması,

- Bu sistem ile devletlerin para basım maliyetlerinde azalma sağlanabilir olması,

- Şu an için halihazırda, çoğu ülke tarafından bir para birimi olarak görülmediğinden, vergi vs. gibi durumlardan muaf olması şeklinden  sıralanabilir.

Özetle kripto paraların maliyet ve zaman açısından avantajlı ve geleneksel sistemin tıkandığı noktada alternatif olduğu söylenebilir.

Bunun yanı sıra, kripto para biriminin sağladığı avantajlar kadar dezavantajları da vardır. Bu yeni sistemin beraberinde getirdiği veya getirebileceği varsayılan dezavantajlar ise;

- Kripto para işlemlerini yaparken kişiler anonim olduğu için devlet birimleri tarafından denetlenmesi zordur,

- Yüksek işlem hacmine sahip olmasına rağmen fiyatındaki sert değişimler sebebiyle riskli bir para birimi olması,

- Yapılan hatalı işlemlerin geri dönüşümü olmaması ve herhangi bir muhatap bulunamaması,

- Dijital ortamda muhafaza edilen cüzdanların kaybolma ve çalınma(hacked) ihtimali,

- Kripto paranın üretimi sırasında harcanan enerji oldukça yüksek olması,

Bu dezavantajların yanı sıra kripto paralar için temelde iki sorun vardır. Bu iki problemin mevcut olması kripto paraların “hukuki anlamda” tanınmasını da geciktiriyor. Devletlerin kripto paralara mesafeli yaklaşmasına sebep oluyor diyebiliriz. Bu sorunlardan ilki geleneksel anlamda “para” kavramının ve “kripto para”ların tanımıdır. Çünkü bu iki kavramın tanımları ve kriterleri birbirlerine pek uymuyor.

Öncelikle herhangi bir şeyin para olarak tanımlanabilmesi ve kullanılabilmesi için onun ekonomik ve yasal tanımının yapılması gerekir[19]. Ekonomik tanıma göre paranın dört temel işlevi vardır; değişim aracı olması, hesap ve değer birimi olması, değer biriktirme ve spekülasyon aracı olması ve iktisat politikası aracı olmasıdır[20].  Yasal tanımı ise paranın yasal ödeme aracı, merkezi bir yönetiminin ve fiziksel bir taşıyıcılığının olup olmadığı özelliklerini sorgular. Paranın bir ödeme aracı olduğu ve merkezi yönetime tabii olduğu yasada belirtilmektedir. Para basma yetkisi yasa ile verilir bu yetki sadece Merkez Bankalarına aittir. Merkez Bankası parayı fiziksel olarak basmaktadır. Paranın ne zaman basılacağı ekonominin istikrarına ve uyguladığı politikalara bağlıdır. Diğer bir ifadeyle yasa, para basmanın ilgili ülkenin Merkez Bankası tekelinde olması, kanunlarla tanımlanmış olması ve en önemlisi otorite denetiminde bulunulmasını kapsamaktadır[21]. 

Kripto para ise geleneksel paranın tanımından ve işlevinden farklılıklara sahiptir. Öncelikle belirtmek gerek ki kripto paralar iktisat politikası aracı olamaz. Çünkü kripto para teknolojisi bağımsızlık temelinde ortaya çıkmıştır. Hatta 2008 yılında Dünyada yaşanan ekonomik kriz sonrası insanların para birimlerine karşı güven kaybetmesi nedeniyle hiçbir otoriteye bağlı olmayan ilk kripto para birimi olan bitcoin ortaya çıkmıştır. Bu sebeple bitcoin hiçbir şekilde iktisat politikası olamaz, kontrol edilemez. Bundan dolayı da hiçbir Merkez Bankası da kripto paralar üzerinde söz sahibi olamaz. Her kuralın bir istisnası olduğu gibi bu durumda da bir istisna vardır. O da Merkez Bankasının kendi kripto para birimini çıkarması. Böyle bir durumda Merkez Bankası kendi kripto para birimi üzerinde söz sahibi olabilir. Ancak kripto para birimlerinin her türlü otoriteden bağımsızlık düşüncesiyle ortaya çıktığı unutulmamalıdır. Merkez Bankası kendi kripto para birimini çıkarsa dahi o kripto para biriminin ne kadar özgür ve bağımsız olacağı şüphelidir. Özetle kripto para birimlerinin devletler tarafından “kontrol” edilemeyeceğini belirtelim.

Yukarıda bahsedilen sorunlardan bir diğeri ise kripto para sistemi ile kara para aklamaya uygun bir ortam bulunması ve kripto paraların bağımsız olmasından ötürü devletler tarafından vergilendirilememesidir.

Kripto paraların küresel anlamda en büyük riski, suçtan elde edilen gelirlerin(kara para) aklanması amacıyla kullanılıp kullanılmayacağıdır. Kara para aklayıcılarının temel amacı; yasal olmayan faaliyetlerden elde edilen gelirlerin yasal olarak elde edilmiş gibi mali sisteme sokulması, bir başka deyişle bu gelirlerin yasadışı faaliyetlerden elde edildiğinin gizlenmesidir. Suç gelirinin elde edilmesinde öncül suç olarak en çok karşılaşılan suçların uyuşturucu ticareti, silah kaçakçılığı, insan ticareti gibi faaliyetler olması. Bu faaliyetlerden elde edilen gelirlerin de çoğunlukla nakit olması suçlular tarafından nakit değerlerin kaynağının gizlenmek istenmesi ya da yasal sisteme sokularak kullanılabilir hale getirmek istenmesi neticesinde kara para aklama suçu ortaya çıkmaktadır. Aklama yöntemleri ülkeden ülkeye, finansal sitemlerde kullanılan araçların çeşitliliğine göre değişmektedir[22]. Bu yöntemlerden konumuzu ilgilendiren ise kripto para sistemi ile aklama yöntemidir.

Kripto paralar ile transfer yaparken bunun herhangi bir otorite tarafından denetlenemeyeceğinden yukarıda bahsettik. Bu serbestlik ve denetimsizlik kripto para birimlerinde kara para aklamada kanunsuz işler yapmaya yol açmaktadır[23]. Sebebi ise blok zincir teknolojisinde ki kripto para transfer işleminde sanal adres tespit edilmesine karşılık alıcının ve göndericinin kim olduğuna yönelik kimlik bilgisinin tespit edilebilmesi doğrudan mümkün değildir. İşte bu sebeple kimi suç örgütleri ya da şahıslar kara para aklama amacıyla kripto paralara yönelmektedir. Buna çözüm amacıyla bazı bilim insanları incelemeler yapmıştır. Örneğin Dupuis ve Gleason 2020 yılında yaptıkları çalışmada “yasal olmayan işlemler amacıyla sistemin kullanılması neticesinde oluşan külfetin hem kullanıcılara hem de otoritelere maliyet yükleyebileceği ayrıca bireylerin mahremiyetlerinin korunması noktasında sıkıntı oluşturabileceğini ifade etmişlerdir”[24]. Ayrıca Amerika’da bazı devlet birimleri bu konuda önlem almaya çalışmaktadır. Mesela hazineye bağlı olarak faaliyet gösteren Mali Suçlar İcra Ağı (Financial Crimes Enforcement Network- FinCEN) ABD’de Hazine Bakanlığı çatısı altında faaliyet gösteren suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanmasıyla mücadelede etkin rol alan temel birimlerden biridir[25]. Aynı zamanda hangi şirketlerin para ileten şirketler(Money Transmitting Businesses- MTB) olarak tanımlanıp tanımlanmayacağı konusunda otorite olarak görev yapmaktadır. MTB olarak tanımlanan şirketler, kara para aklama ve müşteri tanıma ile ilgili regülasyonlara uymak zorundadır[26]. 2013 yılında FinCEN tarafından yayımlanan bir rehber, kurumun yaptığı düzenlemelerde sanal paraların kullanımına ilişkin bazı esaslar belirlenmiş ve kimlerin sorumlu olduğuna ilişkin bazı belirlemeler yapılmıştır[27]. Bu kapsamda kurum kara parayı önleme bakımından yeterli önlemleri almayan ve şüpheli işlem bildiriminde bulunmayan şirketlere karşı para cezası ve başka önleyici tedbirlere başvurmuştur. Örneğin FinCEN 2015 yılında Kaliforniya merkezli XRP isimli kripto para birinin geliştiricisi ve dönüştürücüsü olan Ripple Labs şirketi hakkında: Rehber kapsamında gerekli kayıt ve bildirimleri yapmamaları ve etkili bir şekilde kara parayı aklamayı önleme önlemlerini uygulamamaları gerekçesiyle 700 bin dolar para cezası öngörmüştür. Bir başka örnek ise 2014 yılında kripto para birimlerinden olan bitcoin çıkaran kuruluş Bitinvest’in üst düzey yöneticileri, bitcoin’i yasa dışı bir şekilde satmaya teşebbüsten tutuklanmıştır. Bu işlemi yaptıkları internet sitesi “Silk Road” ise silah ve uyuşturucu gibi yasal olmayan ürünlerin satıldığı iddiasıyla kapatılmıştır[28]. Sitenin kurucusu Ross Ulbricht, ABD mahkemeleri tarafından kara para aklama suçu ile hüküm giymiştir. Görüldüğü üzere yasal önlemler alınsa dahi kara paranın aklanması açısından sorunlar yaşanabiliyor. Özetle hem kripto paraların kriterleri sorunu hem de kara para aklama için uygun ortamın bulunması her ülkeye göre değişse de kripto paraların hukuki durumunu da etkiliyor. Kimi ülkeler kripto paraları yasal olarak tanımışken kimileri yasaklamış bazıları ise herhangi bir yasal düzenleme yapmamıştır.

Öncelikle dünyada sonra Türkiye’de olmak üzere kripto paraların hukuki durumunu inceleyeceğiz.

3. Dünyada Kripto Paraların Hukuki Durumu

Kripto paralar, dünyada ki birçok ülkenin yasal mevzuatına henüz tam olarak girmemiş teknolojik bir yeniliktir[29]. Kripto paraların her geçen gün insanlar tarafından daha çok talep görmesi ve ticaret içerisinde de kullanılması sonucunda hükümetler olaya ilgisiz kalamamıştır ve yasal anlamda yapılması gerekenlerle ilgili çalışmalar yürütülmüştür. Öyle ki 2021 yılı Ağustos ayı itibariyle ilk kripto para birimi olan bitcoin’in yirmi dört saatlik işlem hacmi yirmi sekiz milyar dolardır[30].

Kripto paraların hukuki niteliği açısından devletlerin ilk karşılaştığı sorun daha önce de bahsettiğimiz kripto paraların ne olduğu sorunudur. Nasıl tanımlanması gerektiği problemidir. Yapılacak tanıma göre kripto paralar finansal sisteme ve vergilendirme aşamasına dahil edilecektir. İşte bu noktada ise kimi ülkeler kripto paraların yasal statüsünü belirlemiş, kimi ülkeler yasaklamış ve bazıları herhangi bir düzenleme yapmamıştır. Ancak kripto paraların ilk çıktığı zamanlar dünyadaki hemen hemen her ülkenin konuya mesafeli yaklaştığı bilinen bir gerçektir. Bu yaklaşımın temel sebebi kripto paraların kara para aklama olanağı vermesi ve devletlerce kontrolünün neredeyse imkansız olmasıdır. Ülkeler ve kripto paranın hukuki durumu.

Amerika Birleşik Devletleri:  Amerika Birleşik Devletleri kripto para piyasası içerisinde en önemli ülkelerden birisidir. Çünkü hem finans dünyasında hem de uluslararası ticarette rezerv para birimi olan dolar karşısında herhangi bir kripto parayı desteklemenin yine doların değerini düşüreceğinin farkındalar. Bu sebeple kripto para çalışmaları yapmakla birlikte doların değerini de korumaya çalışmaktadırlar.

ABD Hazine Bakanlığına göre kripto para birimi olan bitcoin konvertible para birimi iken Vadeli Emtia İşlem Komisyonu’na (Commodity Futures Trading Commission- CFTC) göre ise bir emtia olarak tanımlanmıştır. İç Gelirler Servisi’ne (Internal Revenue Service- IRC) göre ise bitcoin mal olarak vergilendirilecek yani benzer işlemlerde uygulanan vergi kuralları geçerli olacaktır[31]. Yine ABD Hazine Bakanlığı’nın 2013 yılında bitcoin’i sanal para olarak tanımladığını belirtelim. Nihayetinde ise kripto para sahiplerinden gelir vergisi alınmasına karar verildi.

14 Mayıs 2021 itibariyle Amerika’da ki otuz bir eyalet kripto paralar ile ilgili yasal çalışma yapmış ve kripto paraları tanımıştır[32]. Ayrıca ABD’de bitcoin’in sanal para olduğu ve olmadığı yönünde birçok mahkeme kararı vardır.

Amerika’da ki diğer önemli kuruluşlardan JP Morgan bankasının yaklaşımı da zamanla değişiklik göstermiştir. Kripto paraların çıkışından sonra kripto paraları büyük bir balon olarak değerlendiren JP Morgan daha sonra bu fikrini değiştirerek kendi kripto parasını geliştirdiğini duyurmuştu[33]. Amerikan Merkez Bankası FED’in başkanı Jerome Powell, 2020 yılında yaptığı açıklamada mevcut dolar sisteminden memnun olduklarını ve rakiplerin yaptığı gibi kendi para birimlerini yani doları bir kripto para birimine dönüştürmeden önce iyi düşünmek gerektiğini vurgulamıştır[34]. 2021 yılında ise yaptığı bir açıklamada kripto para birimlerinin değer dalgalanmaları göz önüne alındığında bugüne kadar ödeme yapmanın uygun bir yolu olarak hizmet etmediğini ancak doların veya başka bir para biriminin değerine bağlı sabit coinler (stablecoin) ile ödeme yapmanın yeni bir yolu olarak ortaya çıktığını belirtmiştir[35].

Özetle Amerika Birleşik Devletleri kripto para birimleri ile ilgili bir takım yasal çalışmalar yapmış ancak konuya hala temkinli yaklaşmaktadır ve kripto paraların kullanımının önünde herhangi bir engel olmadığından yasaldır.

Rusya: Rusya ilk dönemlerde kripto paraları kara para aklama ve terörizmi finanse etme gibi suçlarda kullanılabileceği şüphesiyle tamamen yasaklamayı amaçlamış ancak kripto paraların dünya genelinde popülerliğini artmasıyla kararını değiştirmiştir[36]. 2017 yılında cryptoRuble fikri ortaya atılmıştır. CryptoRuble şu anda Rusya Merkez Bankası tarafından geliştirilen ve henüz piyasaya sürülmeyen kripto para birimidir. CryptoRuble, Rusya devlet başkanı Vladimir Putin’in emriyle geliştirilmeye başlanmıştır. Bu para biriminin bir özelliği ise madencilik yapılmadan yeni hükümet tarafından çıkarılacak olmasıdır. CryptoRuble’nin değeri ise Rus rublesi ise aynı olacaktır. CryptoRuble’nin 2021 Haziran ayında test aşamasına gelmiştir ve 2023 yılında piyasaya sürülmesi beklenmektedir[37]. CryptoRuble’nin bir diğer amaçlarından biri piyasaya hakim olan ethereum ve bitcoin’in egemenliğini kırmaktı ancak bu kripto paraların önüne geçemeyeceğini anlayan Rus hükümeti kripto paralara karşı tavrını yumuşatarak bitcoin ve ethereum gibi kripto parların alım satımına izin vermiştir[38]. Ancak Rus hükümeti yabancı kripto paraların hiçbir mal ve hizmetin içinde fiyatlandırılmasına izin vermeyeceğini de belirtti[39].

Vladimir Putin tarafından 31 Temmuz 2020 tarihinde imzalanan teni kripto para yasası Ocak 2021’de yürürlüğe girdi. Yasa ile kripto para birimlerini, “Rusya Federasyonu’nun veya yabancı bir devletin para birimi olmayan ve yatırım olarak kabul edilebilecek bir elektronik veri” olarak tanımlıyor. Rusya Haber ajansı TASS’ın verdiği bilgiye göre kripto paralar “herhangi bir mal ve hizmet için ödeme yapmak amacıyla kullanılamaz”. Ayrıca bu varlıklar satılabilir, satın alınabilir, takas edilebilir ve rehin verilebilir. Ancak ödeme aracı olarak kullanılamazlar[40]. Sonuç olarak Rusya’da kripto paraların her geçen gün artan popülaritesi sonucunda yasal anlamda düzenleme yapma ihtiyacı duydu.

Çin: Çin hükümeti de aynı Rusya gibi kripto paralara ilk zamanlar mesafeli yaklaşmış hatta 2013 yılında kripto paraları yasaklamıştı. Buna gerekçe olarak da kripto para birimi olan bitcoin’in spekülatif yapısının mali istikrara tehdit oluşturmasını sıralamıştı[41]. Ayrıca Çin hükümetinin bitcoin’i yasaklamasının ardından e-ticaret devi Alibaba.com’da bitcoin’i yasakladığını duyurmuştur[42]. 2015 yılına gelindiğinde sadece özel kişiler tarafından bitcoin madenciliğinin ve ticaretinin yapılmasına izin verilmiştir. Ocak 2016 yılında ise Çin Merkez Bankası, kendi dijital para birimini geliştirme konusunda çalışmalara başladığını duyurmuştur[43].  Bu çaliışmalar ise henüz bitmiş değil ve Çin Merkez Bankası piyasaya sürülmesi için kesin bir tarih vermemiştir[44]. Zamanla Çin hükümeti kripto paralara olan tavrını daha sertleşmiştir. Çin Merkez Bankası 2013 yılında finans kuruluşların kripto paralara ilişkin hizmet sunmasını yasakladıktan sonra 2017 yılında da ilk coin arzlarını yasaklamıştı[45]. Bu tavır ise kripto paraların temelinde olan kripto para madenciliğine karşı daha ılımlıydı. Ancak bu ılımlı tavırda pek uzun sürmedi ve 2021 yılının ilk aylarında kripto para madencilerine yavaş yavaş yasaklar gelmeye başladı hatta Çin hükümeti büyük bankalardan kripto para şirketleriyle iş yapmamalarını istedi. Çin’in Sichuan eyaletindeki hükümet ise ülkenin en büyük 26 madencisinin operasyonlarını durdurarak inceleme başlattı[46]. Bir başka eyalet Anhui’de yürürlüğe konan yasakla kripto para madenciliği yasaklanmıştır. Yasağın temel sebebi olarak bölgede yaşanan elektrik kesintileri gösterilmiştir. Çin’de daha önce Moğolistan ve Sincan-Uygur Özerk Bölgesi, Çinghay ve Yünnan bölgesi kripto para madenciliğini yasaklamıştı [47]. Sonuç olarak 2013’ten bu yana Çin’de kripto paralar ile mal ve hizmet alımı yasaktır. Zaman içerisinde kripto para madencilerine izin verilmiştir ve bu izinlerde artık yerini yasaklara bırakmaktadır. Bu sebeple Çin hükümetinin kripto paralarla işlem yapmayı yasakladığını ve kripto paraların hukuksal anlamda yasal olmadığını belirtebiliriz.

Avrupa Birliği: Kripto para birimleri AB’de yasal olarak kabul ediliyor ve AB’ye üye olan ülkeler, standartlarla düzenlemeler temelinde farklılıklara sahip. Vergiler açısından, 2015 Avrupa Adalet Divanı’nın “Kripto para alışverişi, katma değer vergisinden muaf tutulmalıdır” şeklindeki kararı birçok AB ülkesine yol göstermektedir[48]. Bu gelişmeler dahilinde kripto para ile ilgili düzenleme yapan ve yapmayan AB Ülkerleri mevcuttur. Bazıları gelecek dönemlerde yasal çalışmalarını duyuracaktır. Avrupa Birliği içerisinde yer alan Almanya, Estonya, İsveç ve Birleşik Krallık ise kripto paraları tanıyan devletlerdir[49].

Almanya: Almanya en başından beri kripto para birimlerine karşı olumlu bir tavır sergilemiştir. Almanya hükümeti ilk zamanlar ilk kripto para birimi olan bitcoin’in para tanımına uymadığı belirtmiştir[50]. Daha sonraki yıllarda ise bitcoin’i kanuni olarak muteber bir para olarak kabul etmektense daha çok bir finansal vasıta ya da muhasebe birimi gibi kabul etmiş, özel muameleler için ve yalnızca bir iştirakin Federal Finansal Denetim Otoritesinden onay alması halinde bunlardan faydalanmasına izin vermiştir[51]. 19 Ağustos 2013 yılında da Almanya Maliye Bakanlığı, kripto para birimi bitcoin’in artık esasen bir hesap birimi olduğunu ve ülkede vergi ile ticaret amacıyla kullanılabileceğini, yani onunla yapılan satın almaların euro işlemlerinde olduğu gibi Katma Değer Ödemesi gerektiğini açıkladı[52]. Bu açıklama Avrupa Adalet Divanı’nın kripto paralar ile ilgili yaptığı açıklamaya ters olsa da Almanya’da şu an bitcoin için vergi alınıyor. Bu vergi sisteminde ise altı yüz euro’dan düşük değerler için vergi alınmıyor[53]. 22 Nisan 2021 tarihinde Federal Meclis tarafından kabul edilen yasa tasarısı ile de 1 Temmuz 2021 tarihi itibariyle Alman fonları, kurumsal müşteriler için varlıklarının yüzde yirmisine kadar kripto paralara yatırım yapabilecek[54]. Sonuç olarak Almanya’da bugüne kadar kripto paralara karşı olumlu bir tavır düzenlenmiş ve hükümet bu varlıklardan en yüksek faydayı almaya odaklanış durumda. Bu bağlamda Almanya’da kripto paraların yasal bir zemine oturtulduğunu belirtebiliriz.

Fransa: Fransa kripto paraların yasal durumu ile ilgili en pasif ülkelerden bir tanesi. 2014 yılında Fransa Ekonomi ve Maliye Bakanlığı, finansal kurumlar ve dijital para kullanıcıları için uygulanacak mevzuatları belirledi. Mevzuata göre bitcoin dağıtıcılarının, kullanıcıları tanımlayıp doğrulayarak anonimlik seviyesini sınırlamasını; dijital para birimlerinin muamelesinin vergi amaçlı olarak açıklığa kavuşturulması ve para birimlerinin de sermaye kazanç vergisine tabi tutulmasını içeriyor[55]. Ancak 2020 yılının Mart ayına kadar bu mevzuat haricinde kayda değer bir gelişme yaşanmadı. 2020 Mart ayında bir alt mahkemenin Bitcoin’i para birimi olarak değerlendirmesine ilişkin mahkeme kararının etkili bir emsal teşkil edeceği düşünülmekte[56]. Sonuç olarak Fransa’da hükümetin kripto paralarla ilgili yasal çalışması yok ancak illegal de değil.

İngiltere: İngiltere’de herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Sadece resmi makamlar bazı açıklamalar yapılmıştır. Hükümet önce bitcoin işlemlerinin foreks işlemleri olarak değerlendirerek vergilendireceğini açıklamıştır. Daha sonraları ise İngiltere Gelir ve Gümrük İadesi, kripto paraları ‘tek amaçlı işlemler’ olarak sınıflandırdı ve bunların satışının ve ya alışının yüzde on ile yirmi arasında vergilendirileceğini bildirdi[57].  Haziran 2021 tarihinde ise İngiltere’de ki Finansal Yönetim Otoritesi (FCA) dünyanın en büyük kripto para borsası Binance’ı yasakladı. Buna sebep olarak Binance internet sitesinin kripto varlıklardan daha yüksek kazanç elde edebileceklerini öne süren reklamlardı[58]. Özetle İngiltere’de bazı yasal kurumlar kripto paralar ile ilgili bazı bildiride bulunsalar da İngiltere Meclisinden çıkan herhangi bir yasal düzenleme mevcut değildir.

Kanada: Kanada’da kripto para karşı ılımlı bir tavır sergilenmektedir. Ancak Kanada hükümetinin bu varlıklara karşı bazı soru işaretleri taşımadığı anlamına gelmiyor. Şubat 2021 tarihinde Kanada Merkez Bankası yönetici yardımcısı Timonthy Lane konuşmasında kripto paraların gelecekte kullanılmayacağını belirtti. Tüm kripto paraların ödeme yöntemlerinin kusurlu olduğunu belirten Lane, kripto paraların genellikle suçlular tarafından kullanıldığını da söyledi. Ayrıca sadece merkez bankaların stablecoin dağıtması gerektiğine inanıyor. Yani paranın merkez bankaları kontrolünde olması gerektiğini vurguluyor[59]. Kanada Gelir İdaresi (CRA) ise bitcoin’i emtia olarak görmektedir. Vergilendirme konusunda gelir kazanan kişinin alım-satım yapan bir ticari işletmeye sahip olup olmadığına göre değişmektedir.

Kanada, bitcoin borsalarını da para hizmeti işletmeleri olarak görmektedir. Bu borsaların Kanada Finansal İşlemler ve Raporlar Analiz Merkezi’ne (FINTRAC) kaydolması, şüpheli işlem bildirmesi, uyum planlarına uyması ve hatta belirli kayıtları tutması gerekmektedir[60]. Bunun sebebi ise kara para aklamayla mücadeledir.

Kanada’nın kripto dostu tavrı sergilediği bir gerçek iken kara para aklama ile de mücadele etmeye çalışmaktadırlar. Kripto paraların alım ve satımında herhangi bir sorun yok ve hatta ilerleyen zamanlarda kripto paraların yasal dayanağının daha sağlam olacağı aşikardır.

Estonya: Estonya hükümeti kripto varlıklarla ilgili dünyada bir ilki gerçekleştirmiştir. Vatandaşlarına Blok zincir tabanlı ilk oylama elektronik oylama sistemini getirmiştir. Ayrıca Estonya blok zincir teknolojisini sağlık, bankacılık ve hatta vatandaşlarının yönetime katılmalarını sağlamak istemektedir[61]. Ülkede ki gelişmeler bunlarla sınırlı değil. 2020 yılı itibariyle Estonya hükümeti kripto borsalarına yönelik denetimlerini arttırmıştır. Estonya Maliye Bakanlığı 2020 yılında, merkezi Estonya’da bulunan binden fazla kripto girişiminin yasal lisanslarını kaybettiklerini açıkladı. Sebep olarak müşteriyi koruma ve kara parayı aklama ile mücadele olduğu belirtildi[62]. Aynı zamanda Estonya hükümeti 2017 yılında Estcoin adında tartışmalı bir kripto para birimi çıkardı[63]. Bu bağlamda Estonya hükümeti kripto paralarla ilgili bir çok yeniliğe adım atsa da sistem olarak birtakım sorunlarında önüne geçmek istiyor.

El Salvador ekonomisinin yüzde yirmisi ülkeye gönderilen para havalelerine dayanıyor ki bu rakam yaklaşık dört milyar dolar kadar. İki milyondan fazla El Salvadorlu ise yurt dışında yaşıyor[64]. Yurt dışından gelecek olan paraya bağımlı olan ülkede bunu azaltmak için bir adım atıldı. Bu adım dünyada bir ilk oldu ve El Salvador 9 Haziran 2021 Çarşamba günü meclisten geçen bir genelge ile Bitcoin’i resmi para birimi ilan eden ilk ülke oldu[65].

Diğer Yabancı Ülkeler: Dünyada çok fazla ülkenin olduğu bir gerçektir. Yukarıda da açıklandığı üzere bazıları kripto paralar ile ilgili yasal düzenleme yaparken kimileri yapmamış bazıları ise kısıtlı kullanıma izin vermektedir. Tek tek hangi ülkelerde kripto paraların yasal hangi ülkelerde yasal olmadığının belirlemek çok zor. Daha önce de bahsedildiği gibi dünyada tam olarak yasal bir düzenleme oturtulmuş değil. Bazı ülkeler kripto paraları emtia, bazı ülkeler takas edilebilir mal, bazıları da para birimi kapsamında değerlendirmektedir. Bunların temel sebebi ise hem kripto paraların hem de blok zincir teknolojisinin çok yeni olmasıdır.

Coin.dance’in araştırmasına göre 2021 itibarıyla 257 ülkenin131’inde bitcoin ve kısıtlama getirilmemiş durumda[66]. Her kripto para biriminde ayrı ayrı incelemek mümkün olmasa da ilk kripto para birimi bitcoin’in yasal olduğu yasal olmadığı ülkeler şöyledir:

Yasal olan ülkeler “Avustralya, Avusturya, Azerbaycan, Bahamalar, Belarus, Belçika, Bosna Hersek, Brezilya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Endonezya, Filipinler, Finlandiya, Grönland, Güney Afrika, Hindistan, Hollanda, Hong Kong, İran, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Japonya, Kosta Rika, Küba, Letonya, Macaristan, Malta, Meksika, Norveç, Özbekistan, Polonya, Porto Riko, Romanya, Sırbistan, Singapur, Slovakya, Tayland, Tayvan, Ukrayna, Venezuela, Yeni Zelanda, Yunanistan” dır. Başka bir ifadeyle bu ülkelerde bitcoin ya da kripto varlıklar ile alım satım yapmaya yönelik hukuki yaptırımlar bulunmuyor. İçlerinde kimileri yasal düzenleme yapmış kimileri ise herhangi bir düzenleme yapmadığı için illegal durumda da olmuyor.

Yasal olmayan ülkeler “Afganistan, Bangladeş, Bolivya, Cezayir, Katar, Makedonya, Pakistan, Suudi Arabistan, Vanuatu, Vietnam”dır.

Bu ülkeler bitcoin’i ve kripto paraları kesin olarak yasaklayan ülkelerdir. Örneğin Bangladeş bitcoin’i yasal bir para olmadığı ve kullanıcılarını finansal tehlikelere atabileceği için yasaklamıştır. Bolivya ise kendi Merkez Bankasının yaptığı “bir hükümet veya yetkili birimler tarafından çıkartılmayan ve kontrol edilmeyen paraları kullanmak yasal değildir” açıklamasıyla bitcoin’i ve kripto paraları yasaklamıştır[67].

Bu ülkeler dışında bitcoin’i ve kripto paraların varlığını kabul eden ama onlara kısıtlama getiren ülkeler de vardır. O ülkeler “Amerikan Samoası, Ekvador, Endonezya, Fas, Hindistan, Mısır, Nepal, Zambiya” dır[68]. Geri kalan ülkeler hakkında ise net bir bilgi yoktur.

Bitcoin’in ve kripto paraların nerede yasak olduğundan ülkerin bu konuya olan bakış açısını da görebiliriz. Bazıları blok zincir teknolojisinden faydalanmak isterken kimileri kara para aklama yöntemlerinden dolayı temkinli yaklaşmaktadır. Şimdi ise Türkiye’nin kripto paralara olan bakış açısını ve hukuki anlamda neler yapıldığını ya da herhangi bir yasal çalışma yapılıp yapılmadığını derinlemesine inceleyeceğiz.

4. Türkiye’de Kripto Paraların Hukuki Durumu

Türkiye’de de kripto paraların popüler olması ve yaygın olarak kullanılmasıyla yetkili makamlardan bazı açıklamalar yapılmıştır. Ancak bu açıklamalar kripto paralarla ilgili düzenleme yapılması boyutuna ulaşamamıştır. Kronolojik sıraya göre inceleyelim.

İlk olarak 25 Kasım 2013 tarihinde “Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu” kripto para birimi olan ‘Bitcoin’ hakkında 2013/2 sayılı bir basın açıklaması yapmıştır. Bu açıklamada bitcoin’in 27.06.2013 tarih ve 28690 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” kapsamında değerlendirilemeyeceğini belirtmiştir. Gerekçe olarak “6493 sayılı kanunun geçici birinci maddesine göre konuyla ilgili yönetmelik çıkartılacağı; geçici 2 inci maddesine göre ise kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle ödeme hizmetleri sunan ya da elektronik para ihraç eden kuruluşlar BDDK tarafından çıkarılacak yönetmeliklerin yayımı tarihinden başlayarak bir yıl için yine BBDK’ye başvurarak gerekli izinleri almak ve uygulamalarını bu düzenlemelere göre uygun hale getirmek zorunda” olduğu belirtilmiştir. Ayrıca herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmeyen ve karşılığı için güvence verilmeyen bitcoin, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla 6493 sayılı kanun çerçevesinde elektronik para olarak değerlendirilmediği belirtilmiştir. Gerçekten de 6493 sayılı kanunun “Tanımlar” başlıklı 3.maddesinde “elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, bu kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer” elektronik para olarak tanımlanmıştır. Bitcoin’in ise herhangi bir tüzel kişiliğe bağlı değildir bu sebeple de elektronik para tanımına uymadığı gözlemlenmektedir. Yine 6493 sayılı kanunun 18. maddesi uyarınca “bu kuruluşlar yalnızca anonim şirket olarak kurulabilecek, nakden ve her türlü muvazaadan ari ödenmiş sermayesi en az beş yüz milyon Türk Lirası olacaktır. Görüleceği üzere kanunun 18. ve devamı maddeleri bitcoin sistemi ile taban tabana zıttır[69]. Belirtmek gerek ki BDDK’nin yaptığı basın açıklamasında bitcoin ve benzer sanal para birimleri ile gerçekleştirilen işlemlerde tarafların kimliklerinin bilinmemesi, söz konusu sanal paraların yasadışı faaliyetlerde kullanılması için uygun bir ortam olduğu da belirtilmiştir. Kısaca bu basın açıklamasında bitcoin’in mevcut kanuni çerçeveye uymadığı ve riskleri kamuoyuna duyurulmuştur. Ancak kripto para kullanımının önüne de geçilmemiştir.

2019 yılına kadar yine herhangi bir yasal düzenleme yapılmamış ve zaman içerisinde kripto paraların daha popüler olması, insanların yatırım yapması ve günlük işlem hacminin yükselmesi sonucunda devlet bu konuya daha fazla kayıtsız kalamamıştır. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2019 yılının Temmuz ayında 11. Kalkınma Planı’nı açıklamış ve bu açıklamada kripto paralara da yer verilmiştir. Söz konusu kalkınma planında “Blokzincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulacaktır” ifadesine yer verilmiştir[70].

2021 yılına gelindiğinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 16 Nisan 2021 tarihli, 31456 sayılı Resmi Gazete’de “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” çıkarmıştır. Bu yönetmelikle ilk defa resmi bir mercii kripto paraların tanımına yer vermiştir. Söz konusu tanıma göre kripto varlık “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak ifade edilmiştir. Yönetmeliğin içeriği ise ödemelerde herhangi bir kripto paranın kullanılmamasına yöneliktir. Başka bir ifadeyle kripto paralar ile ödeme yapmak bu yönetmelikle yasaklanmıştır. Bununla beraber kripto para borsası açmak ya da herhangi bir kripto para alıp satmak yasak değildir ve bunlara karşı herhangi bir düzenleme getirilmemiştir. Bu bağlamda kanunla yasaklanmayan ve müeyyidesi belirtilmeyen bir eylem engellenemez ve yaptırıma tabi tutulamaz.

Kripto paralar ülkemizde uyuşmazlıklara da sebep olmuş ve bu sebeple mahkemelerde kripto paralara dair önemli kararlarda alınmıştır. İstanbul’da bir İcra Hukuk Mahkemesi tarafından “Kripto Para Hesabına Haciz Uygulayan İcra Memuru Muamelesini Şikayet” konulu (dosya esas sayısı kamuyla paylaşılmayan) dava kapsamında 19 Nisan 2021 tarihinde kripto para hesaplarının haczedilebilirliği hususuna ilişkin karar verilmiştir[71]. Aynı mahkeme sonraki günlerde o haczedilen kripto paranın satışının da mümkün olduğunu söyledi. Gerekçe olarak “kripto paraların bir çeşit dijital döviz veya sanal para olarak kabul edildiğini belirtti. İcra İflas kanununa göre bir mal veya hakkın haczedilebilmesi için tek başına ekonomik bir değer ifade etmesi gerektiği kaydedilerek bunun da kripto paralar için mümkün olduğu” vurgulandı[72]. Bu karar 31456 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” kapsamında değerlendirilmelidir. Nitekim bu yönetmeliğe göre kripto paralarla ödeme yapmak yasaktır. Herhangi bir şekilde kripto paranın satışına ya da alınmasına yasak getirilmemiştir. Bu sebeple mahkeme kararının yerinde olduğunu belirtebiliriz. Ancak kripto paralarla ilgili düzenlemenin kanun boyutunda olmaması gelecek günlerde daha fazla uyuşmazlıkla karşılaşabilme ihtimaline gebedir. Bu konuda ise Hazine ve Maliye bakan yardımcısı Şakir Ercan Gül “kripto para alım satımında denetimi güçlendirecek yasa çalışmasının tamamlandığını ve 2021 yılı Ekim ayında meclise sunulacak. Batı Avrupa, Amerika’da serbest mekanizmalar var. Biz biraz daha sıkı bir düzenleme getiriyoruz” dedi.

Bu veriler sonucunda kanunla yasaklanmayan ve bunun yaptırımı belirtmeyen bir eylem engellenemez. Yukarıda söylediğimiz gibi kripto para alım satım yasal iken yönetmelikle gelen ödemelerde kullanılmama yasağı mevcuttur. Yine de Türkiye’de kripto paraları herhangi bir hukuki niteliğe oturtmak zor. Çünkü yönetmelik boyutunda bir düzenleme olsa da kripto paraların denetimi, sorgulanması, kullanan kişilerin yasal hakları anlamında bir kanun bulunmuyor. Devlet yetkililerinin açıklamasına göre 2021 yılında kapsamlı bir düzenleme geleceği söylenmekte.

Sonuç

Bilimsel anlamda para; merkez bankası tarafından basılan, kontrol edilen aynı zamanda insanlar tarafından kabul edilen bir mübadele aracıdır. Bu anlamda kripto paraların geleneksel para tanımına uymadığı aşikardır. Çünkü herhangi bir merkez bankası tarafından basılmaz ve kontrol edilemezler. Bu durumda kripto varlıklara para denilmese de onların değerli bir mal varlığı olduğu gerçeğini değiştirmez. Nitekim altın, gümüş, bakır gibi emtialar da para değildir ama global olarak önemli bir değerdirler. Dünyada kripto paralar ile ilgili yasal çalışma yapan ülkeler olsa da bunlar uyuşmazlıkları çözebilecek boyutta değildir. Türkiye’de ise konuyla ilgili bir basın açıklaması ve yönetmelik haricinde kayda değer bir mevzuat yoktur. Nitekim Türk Ceza Kanunu 2.maddesinde “Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz” hükmüne yer verilmiş. Bundan dolayı yönetmelik uyarınca kripto paraların ödeme aracı olarak işlev görmesinin yasak olması haricinde kripto para kullanımının kanunla yasaklanmadıkça Türkiye de legal olduğunu ifade edebiliriz. En nihayetinde dünya çapında kripto paralar için öncelikle tanıma ihtiyaç vardır. Sonrasında ise finansal, vergisel ve kara para aklama, dolandırma durumlarında müeyyidesinin belirtilmesine ihtiyaç vardır. Bu düzenlemeler yapıldıktan sonra devletler için vergilendirme ile bir kazanç kaynağı, kullanıcılar içinse kullanılabilir, değeri olan bir malvarlığı ortaya çıkacaktır.

KAYNAKÇA

- ABA ŞENBAYRAM, Emel, “Paranın Geldiği Uç Nokta: Bitcoin”, Econharran Harran Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 3, Sayı 4, 2019, s.8.

- “ABD’den Kripto Para Savaşında Akıllı Adım”, https://tr.cointelegraph.com/news/usa-made-a-smart-move-in-crypto-finance-analyst-says , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

- ASLANTAŞ ATEŞ, Burcu, “Kripto Para Birimleri Bitcoin ve Muhasebesi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016, s.7.

- “Avrupa 2020’de Kripto Parayı Nasıl Düzenliyor” https://www.icrypex.com/tr/blog/avrupa-2020-de-kripto-parayi-nasil-duzenliyor , (Erişim Tarihi: 04.08.21)

- BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU, “Kripto Para Araştırma Raporu”, Ankara, 2020, s.6.

- BİLGİLİ, Fatih-CENGİL, M.Fatih, “Blockchain ve Kripto Para Hukuku”, Dora Basım Yayın, Bursa,  2019, s.61.

- “Bitcoin Alım Satım Yapanlar Dikkat! Sistem Değişiyor”, https://www.cnnturk.com/ekonomi/turkiye/bitcoin-alim-satimi-yapanlar-dikkat-sistem-degisiyor?page=1 , (Erişim Tarihi:04.08.21)

- “Bitcoin:Elektronik Para”, https://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1120849-bitcoin-elektronik-para , (Erişim Tarihi: 04.09.21)

- “Bitcoin:El Salvador, Kripto Parayı Resmi Para Birimi İlan Eden İlk Ülke Oldu”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57415131 , (Erişim Tarihi:05.08.21)

- “Bitcoin Legality by Country”, https://coin.dance/poli/legality , (Erişim Tarihi:05.08.21)

- “Bitcoin Recognized by Germany as Private Money”, https://www.cnbc.com/id/100971898 , (Erişim Tarihi:04.08.21)

- “Bitcoin Resmi Para Olarak Kabul Edildi”, https://www.cnnturk.com/teknoloji/bitcoin-resmi-para-olarak-kabul-edildi , (Erişim Tarihi:10.07.21)

- “Bitcoin Yasal mı?”, https://tr.cointelegraph.com/bitcoin-for-beginners/is-bitcoin-legal , (Erişim Tarihi:04.08.21).

- “Bitcoin’in Yasak Olduğu Ülkeler”, https://coinler.us/bitcoin-hangi-ulkelerde-yasak/ , (Erişim Tarihi:05.08.21)

- BUTTERFIELD, Kay Firth-BRENT, Richard-GRANT, Tom, “Banks and Financial Crime. The International Law of Tainted Money”, Oxford University Press, 2.baskı, 2017, s.546-547. (çev.Derya Mutluoğlu)

- “Cryptocurrency 2021 Legislation”, https://www.ncsl.org/research/financial-services-and-commerce/cryptocurrency-2021-legislation.aspx , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

- “CryptoRuble”, https://www.investopedia.com/terms/c/cryptoruble.asp , (Erişim Tarihi: 02.08.21).

- ÇARKACIOĞLU, Abdurrahman, “Kripto-Para Bitcoin”, Sermaya Piyasası Kurulu Araştırma Dairesi, 2016, s.12.

- “Çin Kripto Paraları Neden Yasaklıyor?”, https://www.amerikaninsesi.com/a/%C3%A7in-bitcoin-ve-kripto-paralar%C4%B1-yasakladi/5956266.html , (Erişim Tarihi:03.08.21)

- “Çin Kripto Piyasasına Geçit Vermeyecek”, https://tr.cointelegraph.com/news/pboc-announced-it-will-maintain-its-rigorous-approach-on-crypto-industry , (Erişişm Tarihi: 03.08.21)

- “Çin Merkez Bankası: Dijital Yuan Uygulamasında Kesin Bir Tarih Yok”, https://tr.investing.com/news/cryptocurrency-news/in-merkez-bankas-dijital-yuan-uygulamasnda-kesin-bir-tarih-yok-2158107 , (Erişim Tarihi:03.08.21)

- “Çin’in Anhui Eyaletinde Bitcoin Madenciliği Yasaklandı”, https://www.haberturk.com/cin-de-bir-kripto-para-yasagi-daha-bitcoin-fiyatinda-dusus-3133275-ekonomi , (Erişim Tarihi: 03.08.21)

- Dogecoin Nedir? , https://www.paribu.com/blog/sozluk/dogecoin-nedir/ , (Erişim Tarihi: 15.07.21)

- “El Salvador’s Race to Be the Bitcoin Capital of the World”, https://www.wired.com/story/el-salvador-bitcoin-race/ , (Erişim Tarihi:05.08.21)

- “Estonia Pushes Ahead in Race to Issue First State-Backed Cryptocurrency”, https://web.archive.org/web/20180423065043/https://www.worldfinance.com/markets/estonia-pushes-ahead-in-race-to-issue-first-state-backed-cryptocurrency , (Erişim Tarihi:05.08.21)

- “Estonya’da 1000’den Fazla Kripto Para Şirketi Lisansını Kaybetti”, https://bctr.org/estonyada-1000den-fazla-kripto-para-sirketi-lisansini-kaybetti-20269/ , (Erişim Tarihi:05.04.21)

- “Fed’den Dijital Para Açıklması:Rapor Yayımlayacak”, https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/bitcoin-haberleri/fedden-dijital-para-aciklamasi-rapor-yayimlayacak_ID1469913/ , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

- GÜVEN, Vedat- ŞAHİNÖZ, Erkin, “Blokzincir Kripto Paralar Bitcoin, 7.baskı, Kronik Kitap, İstanbul, 2021, s.44.

- “İngiltere Dünyanın En Büyük Kripto Para Borsası Binance’i Yasakladı”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57639450 , (Erişim Tarihi: 04.08.21)

- “Kanada Merkez Bankası’ndan Lane:Kripto Paralar Son Derece Kusurlu”, https://www.coinkolik.com/kanada-merkez-bankasindan-lane-kripto-paralar-son-derece-kusurlu/ , (Erişim Tarihi: 04.08.21)

- KESEBİR, Murat-GÜNCELER, Bülent, “Kripto Para Birimlerinin Parlak Geleceği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 17, Ocak 2019, s.7.

- KONUKSEVEN, Saadettin-ÖZEN, Tuna, “50 Yıllık Hayal Bitcon Ayn Rand Yanıldı Atlas Vazgeçmedi, 1.baskı, Mediacat Kitapları, İstanbul, 2018, s.72.

- KOWALSKI, Patryk, “Taxing Bitcoin Transactions Under Polish Tax Law”, Comparatice Economic Research”, Cilt:18, 2015, s.139-152

- “Kripto Para Madenciliğinde Çin’den Kaçış Başladı”, https://www.dunya.com/finans/kripto-para/kripto-madenciliginde-cinden-kacis-basladi-haberi-627980 , (Erişim Tarihi:03.08.21)

- “Kripto Paralar Rusya’da Yasal Statü Kazandı”, https://fintechistanbul.org/2020/08/03/kripto-paralar-rusyada-yasal-statu-kazandi/ , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

- “Kripto Paralara Vergi Geliyor”, https://www.dw.com/tr/kripto-paralara-vergi-geliyor/a-56683872 , (Erişim Tarihi:04.08.21)

- “Kripto Paralara Vergi Geliyor”, https://www.dw.com/tr/kripto-paralara-vergi-geliyor/a-56683872 , (Erişim Tarihi:04.08.21)

- “Mahkeme Tarafından Kripto Para Hesaplarının Haczedilebileceğine Hükmedildi”, https://moral.av.tr/tr/hukuki-haberler/mahkeme-tarafindan-kripto-para-hesaplarinin-haczedilebilecegine-hukmedildi-442 , (Erişim Tarihi:06.09.21)

- “Mahkemeden Bir İlk Daha! Haczedilen Kripto Paranın ‘Satışı Mümkün’ Oldu” , https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/son-dakika-haberi-mahkemeden-bir-ilk-daha-haczedilen-kripto-paranin-satisi-mumkun-oldu-41818140 , (Erişim Tarihi:06.09.21)

- MUTLUOĞLU, Derya, “Kripto Para Birimleri ve Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu”, 1. baskı, Yetkin Yayınları, 2020.

- NAKAMOTO, Satoshi, “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”, (çev. Mert Yılmaz ÖZBAŞ)

- ÖZBAŞ, Mert Yılmaz, “Elektronik Para ve Sanal Para: Bitcoin Geleceğin Para Birimi Olabilir Mi?”, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Sayı:1, 2019, s.9.

- PARLAKTUNA, İnci-GÜNGÜL, Murat, “Bitcoin’in Tanımlanma Sorunu”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:86,  2020, s.4.

- “Rusya Kripto Para Kullanımına Yeni Kurallar Getiriyor”, https://bctr.org/rusya-kripto-para-kullanimina-yeni-kurallar-getiriyor-17665/ , (Erişim Tarihi:02.08.21)

- SARIKATİPOĞLU, M.Ata-ÇAPKIN, T.Arif-KARAALİOĞLU, Fatma, “Bitcoin: Bir Sanal Para Birimi Olarak Regülasyonu ve Kara Para Aklanması Bakımından Durumu”, GSI DERGİSİ, 2015, s.89.

- SAVAŞ, Deniz Okan-DANACI, Özgür, “Dijital Para Bitcoin; Bir Ödeme Aracı Mı Yoksa Kara Para Aklayıcıların Yeni Sığınağı Mı? , Gümrük&Ticaret Dergisi, Sayı 4, 2014, s.73.

- “Today’s Cryptocurrency Prices by Market Cap”, https://coinmarketcap.com/ , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 11.Kalkınma Planı(2019-2023), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf , (Erişim Tarihi:05.09.21)

- YILDIRIM, Fatih, “Kripto Paralar Blok Zinciri Teknolojisi ve Uluslararası İlişkilere Muhtemel Etkileri”, Medeniyet Araştırmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, 2015, s.4.

- YILDIZ, Türkan- AFŞAR, Bilge, “Kripto Para Dünyasının Öncüsü Bitcoin’in Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:6, 2021, s.6.

- YILMAZER, Onur, “Ülkelerin Kendi Kripto Paralarını Üretme Girişimleri ile Bu Girişimlerin Kripto Paraların Geleceğine Etkisi”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 2021, s.39.

-------------------

[1] SAVAŞ, Deniz Okan-DANACI, Özgür, “Dijital Para Bitcoin; Bir Ödeme Aracı Mı Yoksa Kara Para Aklayıcıların Yeni Sığınağı Mı? , Gümrük&Ticaret Dergisi, Sayı 4, 2014, s.73.

[2] ÇARKACIOĞLU, Abdurrahman, “Kripto-Para Bitcoin”, Sermaya Piyasası Kurulu Araştırma Dairesi, 2016, s.12.

[3] “Bitcoin Resmi Para Olarak Kabul Edildi”, https://www.cnnturk.com/teknoloji/bitcoin-resmi-para-olarak-kabul-edildi , (Erişim Tarihi:10.07.21)

[4] BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU, “Kripto Para Araştırma Raporu”, Ankara, 2020, s.6.

[5] KESEBİR, Murat-GÜNCELER, Bülent, “Kripto Para Birimlerinin Parlak Geleceği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 17, Ocak 2019, s.7. 

[6] YILDIRIM, Fatih, “Kripto Paralar Blok Zinciri Teknolojisi ve Uluslararası İlişkilere Muhtemel Etkileri”, Medeniyet Araştırmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, 2015, s.4

[7] ABA ŞENBAYRAM, Emel, “Paranın Geldiği Uç Nokta: Bitcoin”, Econharran Harran Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 3, Sayı 4, 2019, s.8.  

[8] GÜVEN, Vedat- ŞAHİNÖZ, Erkin, “Blokzincir Kripto Paralar Bitcoin, 7.baskı, Kronik Kitap, İstanbul, 2021, s.44.

[9] GÜVEN-ŞAHİNÖZ, s.45.

[10] YILDIZ, Türkan- AFŞAR, Bilge, “Kripto Para Dünyasının Öncüsü Bitcoin’in Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:6, 2021, s.6.

[11] YILDIRIM, s.6.

[12] KONUKSEVEN, Saadettin-ÖZEN, Tuna, “50 Yıllık Hayal Bitcon Ayn Rand Yanıldı Atlas Vazgeçmedi, 1.baskı, Mediacat Kitapları, İstanbul, 2018, s.72.

[13] ASLANTAŞ ATEŞ, Burcu, “Kripto Para Birimleri Bitcoin ve Muhasebesi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016, s.7

[14] Dogecoin Nedir? , https://www.paribu.com/blog/sozluk/dogecoin-nedir/  , (Erişim Tarihi: 15.07.21)

[15] BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU, s.15

[16] ÖZBAŞ, Mert Yılmaz, “Elektronik Para ve Sanal Para: Bitcoin Geleceğin Para Birimi Olabilir Mi?”, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Sayı:1, 2019, s.9.

[17] NAKAMOTO, Satoshi, “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”, (çev. Mert Yılmaz ÖZBAŞ)

[18] BİLGİLİ, Fatih-CENGİL, M.Fatih, “Blockchain ve Kripto Para Hukuku”, Dora Basım Yayın, Bursa,  2019, s.61.

[19] PARLAKTUNA, İnci-GÜNGÜL, Murat, “Bitcoin’in Tanımlanma Sorunu”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:86,  2020, s.4.

[20] ÇARKACIOĞLU, s.12.

[21] PARLAKTUNA-GÜNGÜL, s.4.

[22] SAVAŞ-DANACI, s.12.

[23] SARIKATİPOĞLU, M.Ata-ÇAPKIN, T.Arif-KARAALİOĞLU, Fatma, “Bitcoin: Bir Sanal Para Birimi Olarak Regülasyonu ve Kara Para Aklanması Bakımından Durumu”, GSI DERGİSİ, 2015, s.89.

[24] YILDIZ-AFŞAR, s.21.

[25] MUTLUOĞLU, Derya, “Kripto Para Birimleri ve Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu”, 1. baskı, Yetkin Yayınları, 2020, s.78.

[26] BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU, s.19.

[27] BUTTERFIELD, Kay Firth-BRENT, Richard-GRANT, Tom, “Banks and Financial Crime. The International Law of Tainted Money”, Oxford University Press, 2.baskı, 2017, s.546-547. (çev.Derya Mutluoğlu)

[28] ASLANTAŞ ATEŞ, s.11.

[29] YILDIRIM, s.12.

[30] “Today’s Cryptocurrency Prices by Market Cap”, https://coinmarketcap.com/ , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

[31] BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU, s.19

[32]  “Cryptocurrency 2021 Legislation”, https://www.ncsl.org/research/financial-services-and-commerce/cryptocurrency-2021-legislation.aspx , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

[33] YILMAZER, Onur, “Ülkelerin Kendi Kripto Paralarını Üretme Girişimleri ile Bu Girişimlerin Kripto Paraların Geleceğine Etkisi”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 2021, s.39 

[34] “ABD’den Kripto Para Savaşında Akıllı Adım”, https://tr.cointelegraph.com/news/usa-made-a-smart-move-in-crypto-finance-analyst-says , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

[35] “Fed’den Dijital Para Açıklması:Rapor Yayımlayacak”, https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/bitcoin-haberleri/fedden-dijital-para-aciklamasi-rapor-yayimlayacak_ID1469913/ , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

[36] “BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU”, s.21.

[37] “CryptoRuble”, https://www.investopedia.com/terms/c/cryptoruble.asp , (Erişim Tarihi: 02.08.21).

[38] “YILMAZER”, s.39.

[39] “Rusya Kripto Para Kullanımına Yeni Kurallar Getiriyor”, https://bctr.org/rusya-kripto-para-kullanimina-yeni-kurallar-getiriyor-17665/ , (Erişim Tarihi:02.08.21)

[40] “Kripto Paralar Rusya’da Yasal Statü Kazandı”, https://fintechistanbul.org/2020/08/03/kripto-paralar-rusyada-yasal-statu-kazandi/ , (Erişim Tarihi: 02.08.21)

[41] “Çin Kripto Paraları Neden Yasaklıyor?”, https://www.amerikaninsesi.com/a/%C3%A7in-bitcoin-ve-kripto-paralar%C4%B1-yasakladi/5956266.html , (Erişim Tarihi:03.08.21)

[42] SAVAŞ-DANACI, s.10

[43] ASLANTAŞ ATEŞ, s.10

[44] “Çin Merkez Bankası: Dijital Yuan Uygulamasında Kesin Bir Tarih Yok”, https://tr.investing.com/news/cryptocurrency-news/in-merkez-bankas-dijital-yuan-uygulamasnda-kesin-bir-tarih-yok-2158107 , (Erişim Tarihi:03.08.21)

[45] “Çin Kripto Piyasasına Geçit Vermeyecek”, https://tr.cointelegraph.com/news/pboc-announced-it-will-maintain-its-rigorous-approach-on-crypto-industry , (Erişişm Tarihi: 03.08.21)

[46] “Kripto Para Madenciliğinde Çin’den Kaçış Başladı”, https://www.dunya.com/finans/kripto-para/kripto-madenciliginde-cinden-kacis-basladi-haberi-627980 , (Erişim Tarihi:03.08.21)

[47] “Çin’in Anhui Eyaletinde Bitcoin Madenciliği Yasaklandı”, https://www.haberturk.com/cin-de-bir-kripto-para-yasagi-daha-bitcoin-fiyatinda-dusus-3133275-ekonomi , (Erişim Tarihi: 03.08.21)

[48] “Avrupa 2020’de Kripto Parayı Nasıl Düzenliyor” https://www.icrypex.com/tr/blog/avrupa-2020-de-kripto-parayi-nasil-duzenliyor , (Erişim Tarihi: 04.08.21)

[49] YILMAZER, s.10.

[50] ASLANTAŞ ATEŞ, s.9

[51] KOWALSKI, Patryk, “Taxing Bitcoin Transactions Under Polish Tax Law”, Comparatice Economic Research”, Cilt:18, 2015, s.139-152

[52] “Bitcoin Recognized by Germany as Private Money”, https://www.cnbc.com/id/100971898 , (Erişim Tarihi:04.08.21)

[53] “Kripto Paralara Vergi Geliyor”, https://www.dw.com/tr/kripto-paralara-vergi-geliyor/a-56683872 , (Erişim Tarihi:04.08.21)

[54] “Kurumsal fFonlar Almanya’da Kripto Para Birimlerine Yatırım Yapabilecek”, https://www.matriksdata.com/website/matriks-haberler/kripto-paralar/3467632-kurumsal-ffonlar-almanya-da-kripto-para-birimlerine-yatirim-yapabilecek , (Erişim Tarihi: 04.08.21)

[55] “Bitcoin Yasal mı?”, https://tr.cointelegraph.com/bitcoin-for-beginners/is-bitcoin-legal , (Erişim Tarihi:04.08.21).

[56] YILMAZER, s.10 .

[57] “Bitcoin Alım Satım Yapanlar Dikkat! Sistem Değişiyor”, https://www.cnnturk.com/ekonomi/turkiye/bitcoin-alim-satimi-yapanlar-dikkat-sistem-degisiyor?page=1 , (Erişim Tarihi:04.08.21)

[58] “İngiltere Dünyanın En Büyük Kripto Para Borsası Binance’i Yasakladı”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57639450 , (Erişim Tarihi: 04.08.21)

[59] “Kanada Merkez Bankası’ndan Lane:Kripto Paralar Son Derece Kusurlu”, https://www.coinkolik.com/kanada-merkez-bankasindan-lane-kripto-paralar-son-derece-kusurlu/ , (Erişim Tarihi: 04.08.21)

[60] “BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU”, s.20.

[61] ÇARKACIOĞLU, s.67.

[62] “Estonya’da 1000’den Fazla Kripto Para Şirketi Lisansını Kaybetti”, https://bctr.org/estonyada-1000den-fazla-kripto-para-sirketi-lisansini-kaybetti-20269/ , (Erişim Tarihi:05.04.21)

[63] “Estonia Pushes Ahead in Race to Issue First State-Backed Cryptocurrency”, https://web.archive.org/web/20180423065043/https://www.worldfinance.com/markets/estonia-pushes-ahead-in-race-to-issue-first-state-backed-cryptocurrency , (Erişim Tarihi:05.08.21)

[64] “Bitcoin:El Salvador, Kripto Parayı Resmi Para Birimi İlan Eden İlk Ülke Oldu”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57415131 , (Erişim Tarihi:05.08.21)

[65] “El Salvador’s Race to Be the Bitcoin Capital of the World”, https://www.wired.com/story/el-salvador-bitcoin-race/ , (Erişim Tarihi:05.08.21)

[66] “Bitcoin Legality by Country”, https://coin.dance/poli/legality , (Erişim Tarihi:05.08.21)

[67] ÇARKACIOĞLU, s.69.

[68] “Bitcoin’in Yasak Olduğu Ülkeler”, https://coinler.us/bitcoin-hangi-ulkelerde-yasak/ , (Erişim Tarihi:05.08.21)

[69] “Bitcoin:Elektronik Para”, https://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1120849-bitcoin-elektronik-para , (Erişim Tarihi: 04.09.21)

[70] Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 11.Kalkınma Planı(2019-2023), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf , (Erişim Tarihi:05.09.21)

[71] “Mahkeme Tarafından Kripto Para Hesaplarının Haczedilebileceğine Hükmedildi”, https://moral.av.tr/tr/hukuki-haberler/mahkeme-tarafindan-kripto-para-hesaplarinin-haczedilebilecegine-hukmedildi-442 , (Erişim Tarihi:06.09.21)

[72] “Mahkemeden Bir İlk Daha! Haczedilen Kripto Paranın ‘Satışı Mümkün’ Oldu” , https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/son-dakika-haberi-mahkemeden-bir-ilk-daha-haczedilen-kripto-paranin-satisi-mumkun-oldu-41818140 , (Erişim Tarihi:06.09.21)

Anahtar Kelimeler: Kripto Para, Blok Zincir, Kripto Para Hukuku, Bitcoin

Keywords: Cryptocurrency, Blockchain, Cryptocurrency Law, Bitcoin