Konkordato Komiserinin Nitelikleri
Konkordato komiserinin nitelikleri Adalet Bakanlığı tarafından 2 Haziran 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik ile belirlenmiştir. Yönetmeliğin 4’üncü maddesine göre, konkordato komiseri olarak görevlendirilecek kişilerde aşağıdaki nitelikler aranmaktadır:
a) Türk vatandaşı olmak.
b) Tam ehliyetli olmak.
c) En az dört yıllık lisans eğitimi veren fakültelerden veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmak ve beş yıldan az olmamak üzere mesleki tecrübeye sahip bulunmak.
ç) İflas etmemiş olmak.
d) Son üç yıl içinde görevin gerektirdiği özen yükümlülüğüne uymadığından dolayı konkordato komiserliği görevine son verilmemiş olmak.
e) Görevlendirildiği tarih itibarıyla disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten yasaklanmamış olmak.
f) Kamu hizmetinden yasaklı olmamak.
g) Fiilen yürütmekte olduğu mesleğinin ilgili mevzuatında, konkordato komiserliğini yürütmesine engel bir hüküm bulunmamak.
ğ) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ile zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak.
h) Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak.
Yönetmeliğe göre konkordato komiseri olarak üç kişinin görevlendirilmesi halinde, seçilecek komiserlerden birinin hukukçu ve birinin de yeminli mali müşavir olması tercih edilecektir. Uygulamada da mahkemelerce genellikle üç kişilik komiser kurulu oluşturulmakta ve bu kurulda bir hukukçu, bir yeminli mali müşavir ve bir de konkordato talep eden şirketin iştigal alanıyla ilgili konusunda uzman sektör temsilcisi görevlendirilmektedir.
Konkordato Komiserinin Görevleri ve Sorumlulukları
Mahkemenin kesin mühlet kararı üzerine dosyayı alan konkordato komiseri, mahkemece verilen bu kesin mühlet içerisinde, konkordatonun tasdikine yönelik işlemleri tamamlayarak dosyayı raporuyla birlikte mahkemeye iade edecektir. Bu kapsamda yasa koyucunun İİK’nin 290’ncı maddesiyle konkordato komiserine yüklediği görevler şunlardır:
a) Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak.
b) Borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek.
c) Bu kanunda verilen görevleri yapmak.
d) Mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara raporlar sunmak.
e) Alacaklılar kurulunu konkordatonun seyri hakkında düzenli aralıklarla bilgilendirmek.
f) Talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve borçlunun güncel malî durumu hakkında bilgi vermek.
g) Mahkeme tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Komiserin görevi kapsamında konkordatoya ilişkin yürüttüğü işlemler ile ilgili ilgililerce yapılacak şikâyetler konkordato dosyasını inceleyen asliye ticaret mahkemesi tarafından karara bağlanacaktır. Mahkemenin bu hususta vereceği kararlar kesindir.
Mahkemenin atadığı konkordato komiseri veya komiserleri, bunun için tutulan özel sicile kaydedilmek üzere mahkemenin bağlı bulunduğu bölge adliye mahkemesi bilirkişilik bölge kuruluna bildirilecektir. Zira kanunen bir kişinin eş zamanlı olarak beşten fazla dosyada konkordato komiseri olarak görev yapması mümkün değildir. Bu hüküm Yönetmelik’te de aynen yer almaktadır.
Konkordato komiserinin sorumlulukları hakkında, iflas idaresinin sorumluluklarını düzenleyen İİK’nin 227’nci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkrası hükümleri uygulanacaktır. Buna göre, konkordato komiserleri kusurları ile sebep oldukları zararlardan ilgililerine karşı sorumludurlar. Bu nedenle açılacak davalara adli mahkemeler bakmaya yetkilidir. Yasa koyucu konkordato komiserinin özel hukuka ilişkin sorumluluğunu, kusura dayalı bir sorumluk hali olarak düzenlemiştir. Buna göre komiserin tazminat yükümlülüğünün doğması için komiserin kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille bir başkasına zarar vermesi ve eylem ile zarar arasında uygun illiyet bağının bulunması gerektiği tartışmasızdır.
Bunun yanı sora konkordato komiserleri, Türk Ceza Kanununun uygulanması kapsamında memur sayılacaklardır. Yani komiserler, görevleriyle ilgili olarak suç teşkil eden eylem ve işlemleri nedeniyle haklarında açılacak ceza davalarında memur statüsünde yargılanacaklardır.
Konkordato Komiserinin Yasaklılık Sebepleri ve Yasak İşler
Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik’in 5’nci maddesine göre konkordato komiseri; kendisinin, karı veya kocasının, nişanlısının yahut kan ve kayın alt ve üstsoyunun veya üçüncü derece dâhil olmak üzere bu dereceye kadar olan kan ve kayın hısımlarının, kanuni temsilcisi veya vekili, çalışanı, kayyımı ya da yasal danışmanı bulunduğu bir şahsın, dosyasında konkordato komiseri olarak görev alamayacaktır. Konkordato komiseri, yasaklılık sebebi bulunduğu bir dosyada görevlendirildiğinde, derhal görevlendirmeyi yapan asliye ticaret mahkemesine haber vermek zorundadır. Mahkeme tarafından müracaat yerinde görülürse komiserin görevine son verilecektir. Bunun yanı sıra konkordato komiserinin, görevi kapsamında kendisi veya başkaları hesabına sözleşme yapması yasaktır. Aksi takdirde yapılan sözleşme hükümsüzdür.
Konkordato Komiserliğinden Kaçınma ve Ayrılma Sebepleri
Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik’in 6’ncı maddesine göre, aşağıdaki sayılı kişiler konkordato komiserliği görevini kabul etmekten kaçınabileceklerdir:
a) Bedensel engelleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu görevi yapmakta güçlük çekecek olanlar.
b) Uhdesinde birden fazla konkordato komiserliği görevi bulunanlar.
c) Mahkemece kabul edilecek başkaca bir mazereti bulunanlar.
Konkordato komiseri haklı bir mazeretin ortaya çıkması halinde görevden ayrılmayı beş gün içerisinde mahkemeden talep etmelidir. Bu durumda dahi mazeretin kabulü mahkemenin takdirine bağlıdır.
Konkordato Komiserinin Yükümlülükleri
Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik’in 7’nci maddesine göre, konkordato komiseri yasal görevlerini yerine getirirken aşağıdaki yükümlülüklere uymak zorundadır:
a) Görevini kanun, yönetmelik ve dürüstlük kuralları çerçevesinde tarafsız, objektif ve özenle yerine getirmek.
b) Kendisine tevdi olunan görevi bizzat yerine getirmek.
c) Görevi sebebiyle öğrendiği sırların gizliliğini sağlamak ve korumak.
ç) Görevi sırasında elde ettiği bilgileri, kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler yararına doğrudan veya dolaylı bir menfaat elde etmek için kullanmamak.
d) Görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlamamak, hediye kabul etmemek ve aracılıkta bulunmamak.
Bu fıkranın (c), (ç) ve (d) bentlerinde sayılan yükümlülükler komiserlik görevi sona erdikten sonra da devam etmektedir. Yukarıda sayılan yükümlülüklere aykırı iş ve işlemlerde bulunan komiserin görevine mahkeme tarafından son verilecek ve bu durum derhal bilirkişilik bölge kuruluna ve ayrıca eylemin suç oluşturması halinde Cumhuriyet başsavcılığına bildirilecektir.
Konkordato Komiserinin Bilgi ve Belge Temini ile İletişimi
Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik’in 8’inci maddesine göre, konkordato komiseri görevi kapsamında ihtiyaç duyduğu her türlü bilgi ve belgeyi, özel ve kamu kurum ve kuruluşları ile diğer tüm ilgililerinden talep edebilecektir. Bu hususta gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlarda doğrudan yazışma yapabilecek ve diğer yollardan iletişim kurabilecektir.
Konkordato Komiserliği Sicili
Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik’in 9’uncu maddesine göre, bilirkişilik bölge kurulları tarafından, konkordato komiseri olarak görevlendirilen kişinin bilgileri, görevlendirme tarihi, görevin sona ermesi ve sebeplerini içeren özel bir sicil tutulacaktır. Bu sicil sayesinde bir kişinin aynı anda beşten fazla dosyada konkordato komiseri olarak görev almamasının ve konkordato komiserliği görevine son verilme sebeplerinin takibi yapılacaktır. Bu doğrultuda konkordato komiserliği için tutulan bu özel sicil, hâkim ve Cumhuriyet savcılarının erişimine açık tutulacaktır.
Mahkeme tarafından görevlendirilen konkordato komiseri, sicile kaydedilmek üzere yine mahkeme tarafından bağlı olduğu bölge adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerdeki bilirkişilik bölge kuruluna derhal bildirilecektir. Bu bildirim de aşağıdaki hususlar açıkça yazılacaktır:
a) Görevlendirmeyi yapan mahkemenin adı ve dosyanın esas numarası.
b) Komiserin adı ve soyadı ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.
c) Komiserin yerleşim yeri ve iletişim bilgileri.
ç) Komiserin mesleği, uzmanlık alanı, çalıştığı kurum veya kuruluşun adı.
Komiserin görevinin sona ermesi halinde de bu durum, mahkeme tarafından sebepleri ile birlikte derhal sicile işlenmek üzere bilirkişilik bölge kuruluna bildirilecektir.