İş kazası kabaca; çeşitli nedenlerden dolayı meydana gelen ve bir işçinin yaralanması sonucunu doğuran olay olarak tanımlanabilirse de iş kazasının hukuki tanımı 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. Maddesi 1. Fıkrasında yapılmıştır. Buna göre iş kazası;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 md.) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 md.) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.
Örneğin bir işçi dinlenme saatlerinde dahi kaza geçirse, bu kaza iş kazası olarak kabul edilmektedir. Yine; işçi, işveren tarafından başka bir yere gönderilirse ve burada kaza geçirirse bu da iş kazası olarak nitelendirilmektedir. Bir kazanın iş kazası sayılabilmesi için bazı şartlar aranmaktadır. Bunlar; kazayı geçiren kişi sigortalı olmalı, geçirdiği kaza sonucunda maddi ve manevi zarara uğramış olmalı ve kaza ile kazanın meydana getirdiği sonuç arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır.
İŞ KAZASI BİLDİRİMİ VE BİLDİRİM SÜRELERİ
İş kazası, 5510 Sayılı Kanun’un 13. Maddesi gereği işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna kazadan sonraki 3 iş günü içerisinde bildirilmelidir. Sigortalının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde iş kazası geçirmesi halinde ise, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren 3 iş günü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmelidir. Sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde yukarıda açıklanan sürelerde işverence bildirim yapılmadığı durumlarda bildirimin kuruma yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği kurumca işverenden tahsil edilecektir. Ayrıca iş kazasını süresinde bildirmeyen işverene idari para cezası da verileceği hüküm altına alınmıştır. Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerekirse denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurlar tarafından veya bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yapılmış olan ödemeler gerçeğe aykırı bildirim yapandan tahsil edilir.
İŞ KAZASINDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVASINDA ZAMANAŞIMI
İş kazası nedeniyle tazminat davası açma süresi, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıldır. İş kazası neticesinde yaralanma veya ölüm olması arasında genel zamanaşımı bakımından herhangi bir fark yoktur.
Ancak özellikle belirtmek gerekir ki, iş kazası nedeniyle bir ceza davası açılmışsa ve ceza davasının “dava zamanaşımı süresi” tazminat davasının zamanaşımı süresinden daha fazla ise, iş kazası nedeniyle tazminat davasında da ceza davası zamanaşımı süresi uygulanır. Örneğin, bir işyerinde çalışan iki veya daha fazla işçinin ölümü nün meydana gelmesi durumunda taksirle ölüme neden olma suçu nedeniyle ceza davası açılacaktır. Taksirle iki kişinin ölümüne neden olma halinde ceza davasının zamanaşımı süresi ise Türk Ceza Kanunu uyarınca 15 yıldır. Dolayısıyla ceza davasındaki 15 yıllık zamanaşımı süresi, iş kazası nedeniyle tazminat davasında da uygulanacaktır. Ancak, iki kişinin, bir işin yapılması sırasında yaralanması halinde, suç taksirle yaralama suçu olacağından ceza davası zamanaşımı süresi 8 yıl olacağından, bu durumda ceza davasının zamanaşımı süresi değil, 10 yıllık genel dava zamanaşımı süresi dikkate alınacaktır.
Yukarıda açıklamaya çalıştığımız ve ülkemizde çok fazla karşılaşılan bir durum olan iş kazası ile ilgili daha ayrıntılı ve sağlıklı bilgi alabilmek için avukat meslektaşlarımızdan hukuki yardım almanızı tavsiye eder esen günler dileriz.