Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte insanların alışveriş yapma şekli değişmiştir. Fiziksel olarak bir yere gitmeden ve karşı taraf ile yüz yüze görüşmeden sadece iletişim araçları (telefon, internet sitesi, sosyal medya platformları, mail, faks) kullanılarak mal ve hizmet almaya veya kiralamaya ilişkin birçok sözleşme türü bu şekilde kurulmaktadır.
Mal veya hizmete yönelik sözleşmelerin online internet siteleri üzerinden yapılması büyük bir yaygınlık kazanmıştır. Hem alıcı hem satıcı bu suretle zamandan ve masraftan tasarruf etmektedir. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun 48.maddesinde tüketiciler tarafından bu şekilde iletişim araçları üzerinden yapılan sözleşmeler, mesafeli sözleşme olarak kabul etmektedir.
Tüketicilerin, büyük şirketler ve müteşebbisler karşısında, bilgi ve ekonomik olarak zayıf konumda bulunması nedeniyle mesafeli sözleşmelerde hiçbir gerekçe göstermeksizin ve ceza-i şart ödemeksizin 14 gün içinde cayma hakkı bulunmaktadır. (TKHK m.48/4) Bu hak sayesinde tüketici, ürünü fiziksel olarak görmeden aldığı için kendisine teslim edildikten sonra kararını gözden geçirme ve beğenmediği takdirde iade etme imkanına sahip olmaktadır.
1. Cayma Hakkının Süresi : 14 GÜN
14 günlük süre, mal alımlarında teslim tarihinden itibaren, hizmet sözleşmelerinde sözleşmenin kurulmasından itibaren başlar. Ayrıca teslimat süresince de tüketicinin cayma hakkını kullanması mümkündür.
2. Cayma Hakkının Kullanımı : BİLDİRİM
Tüketici, cayma hakkını 14 gün içerisinde yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı (satıcının sitesindeki iade formu, e-posta, sms vb.) satıcıya bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirimin satıcıya ulaşması yeterlidir. Cayma hakkının kullanıldığına dair ispat yükü tüketici üzerinde olup buna yönelik delillerin saklanması ispat açısından önemlidir.
3. Satıcının Yükümlülükleri
Bedel İadesi : Satıcı, cayma hakkına konu malın, iade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür. (Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.12/1)
İade Yöntemi : Satıcı geri ödemeleri, tüketicinin satın alırken kullandığı ödeme aracına uygun bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek seferde yapmak zorundadır. (Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.12/4)
4. Tüketicinin Yükümlülükleri
Malı Geri Gönderme : Tüketici, cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren on dört gün içinde malı satıcı veya sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri göndermek zorundadır. (Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.13/1)
İade Masrafı : Tüketici, ön bilgilendirmede kararlaştırılması ve satıcının öngördüğü taşıyıcı ile iadesinde tutarına yer verilmesi halinde teslim masraflarını geçmemek üzere iade masrafını karşılamakla yükümlüdür. (Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.13/3) Ancak bu hüküm değişmiş olup 1 Ocak 2026 tarihi itibariyle tüketici, satıcının anlaşmalı olduğu kargo firmasıyla iade işlemini yapması halinde iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamaz. Satıcının ön bilgilendirmede iade için herhangi bir taşıyıcıyı belirtmediği durumda ise tüketiciden iade masrafına ilişkin herhangi bir bedel talep edilemez. 24 Mayıs 2025 Cumartesi, Resmî Gazete Sayı: 32909)
5. Cayma hakkının istisnaları
Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği'ne göre, aşağıdaki durumlarda ve ürün gruplarında (taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça) tüketici cayma hakkını kullanamaz:
· Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda özel olarak hazırlanan mallar.
· Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek mallar (gıda maddeleri gibi)
· Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanlar (iç çamaşırı, mayo, kulaklık, kozmetik ürünleri vb.)
· Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallar.
· Finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak fiyatı değişen ve satıcının kontrolünde olmayan mallar (altın, gümüş gibi).
· Malın tesliminden sonra, ambalajı açılmışsa kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemeleri.
· Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınlar.
· Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.
· Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallar (dijital oyun kodları, hediye kartları vb.)
· Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetler.
· Tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmeler.
· Canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler.
· Tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler. (1 Ocak 2026 tarihi itibariyle cayma hakkının istisnası olmaktan çıkacaktır, tüketiciler 14 gün içinde cayma hakkına sahip olacaktır. 24 Mayıs 2025 Cumartesi, Resmî Gazete Sayı: 32909)
Av. Mücahit BEYAZ
Kaynaklar : 6052 Sayılı TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
https://www.mevzuat.gov.tr/
MESAFELİ SÖZLEŞMELER YÖNETMELİĞİ
(Resmî Gazete Tarihi: 27.11.2014 Resmî Gazete Sayısı: 29188)
https://www.mevzuat.gov.tr/