GİRİŞ
Günümüzde internet kullanımının arttığı ve medya araçlarının büyük oranda dijitalleştiği bilinen bir gerçektir. İnternet kullanıcılarının sayısının artması ile de habercilik, internet ortamında sunulan önemli hizmetlerden biri haline gelmiştir. İnternet haberciliği habere erişimde kolaylık sağlaması, güncel haberlerin kolay ve hızlı takip edilip kolayca paylaşılmasına imkan tanıması sebebiyle oldukça popüler hale gelmiştir. İnternet haberciliğinin bu kadar sık kullanılması ise bu alanda özel düzenlemeler yapılmasını gerekli kılmıştır. Nitekim internet kullanıcılarının sayısının artması hukuka aykırı ve hatta suç teşkil eden eylemlerin internet ortamında yayılması sonucunu beraberinde getirmiştir. Bu tarz fiillerin önüne geçmek isteyen kanun koyucu tarafından öngörülen yasal düzenlemelerden biri de ilk kez 2007 yılında yürürlüğe giren ve zaman içerisinde çeşitli değişiklilere uğrayan 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’dur. Söz konusu kanun halk arasında “İnternet Kanunu” olarak da bilinmektedir. Bu kanunda çeşitli tanımlara yer verilmiş ve bu kapsamda olan sağlayıcılar bakımından çeşitli hukuki yükümlülük ve sorumluluklar öngörülmüştür.
1. İnternet Süjeleri
1.1. İçerik Sağlayıcı
5651 sayılı Kanun m.2/1, b. (f) hükmüne göre “İçerik sağlayıcısı; internet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü veri veya bilgiyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişidir.” Hükümdeki “sağlamak” ibaresi ile başkasına ait olan ve internet ortamında yer almayan veya internet ortamında yer alan ve başkasına ait bir içeriği içerik sahibinin adını belirterek ya da bunu belirtmeksizin kendi adına yayınlama eylemleri kast edilir.
1.2. Yer Sağlayıcı
5651 sayılı kanun, m.2/1, b.(m) hükmünde yer sağlayıcı; hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişilerdir.
2. İnternet Süjelerinin Cezai Sorumluluğu
2.1. Genel Olarak
İnternet ortamında yayımlanan haberler bakımından hem cezai hem hukuki sorumluluğu doğuran haller veya sadece cezai ya da sadece hukuki sorumluluğu doğuran haller söz konusu olabilir. Örneğin bir internet haberi vasıtasıyla bir başkasına hakaret eden kişinin hem cezai hem de hukuki sorumluluğu bulunur. Dolayısıyla TCK kapsamında hapis cezasına hükmedilebileceği gibi uğranılan manevi zararın tazmini de talep edilebilir.
2.2. İçerik Sağlayıcının Cezai Sorumluluğu
5651 sayılı kanunun 4. maddesinde içerik sağlayıcılarının sorumluluğu düzenlenmiştir. Bu düzenleme uyarınca içerik sağlayıcı, internet üzerinden kullanıcıların erişimine açtığı her türlü içerikten sorumludur. Doğrudan doğruya içeriği üreten içerik sağlayıcısı bakımından böyle bir cezai sorumluluğun öngörülmesi ceza hukuku metodolojisi açısından da uygundur.
2.3. Yer Sağlayıcının Cezai Sorumluluğu
Yer sağlayıcının, yer sağladığı içerikte hukuka uygun olmayan bir faaliyetin varlığını araştırma veya bu doğrultuda bir kontrol yapma yükümlülüğü yoktur. Bu hüküm ile yer sağlayıcının kusuru ortadan kaldırılmakta ve “kusursuz suç ve ceza olmaz” prensibinin sonucu olarak kusur olmadığı için suçtan da söz edilemez. Dolayısıyla 5651 sayılı Kanunun ilgili hükmü, yer sağlayıcının ceza sorumluluğunu ortadan kaldırır niteliktedir.
3. Haber Siteleri Bakımından İnceleme
3.1. Genel Olarak
Haber sitelerindeki haberlerden dolayı sorumluluk rejimi belirlenirken, içerik sağlayıcılar ve yer sağlayıcılar bakımından ayrı ayrı değerlendirme yapılması gerekir. İnternet haber sitelerinde içeriğin sağlayıcısı belirtilmediği takdirde internet haber siteleri, yayımlanan haber bakımından hem içerik sağlayıcı hem de yer sağlayıcı konumundadır. Ancak belirtilmelidir ki, yer sağlayıcı olan internet haber sitesinin hukuka aykırılık arz eden bir haberi hukuka aykırı olduğunu bilerek yayınlaması halinde içerik sağlayıcının kim olduğu belli olsa bile yer sağlayıcı olarak haber sitesinin suça iştirak ettiğini söylemek mümkün hale gelir.
3.2. İnternet Haber Sitesinin Yer Sağlayıcı Olarak Yayınlanan İçerikten Sorumluluğu
İçerik sağlayıcının belli olduğu hallerde internet haber sitesinin sorumluluğu belirlenirken, yer sağlayıcının sorumluluğunu düzenleyen maddeler uygulama alanı bulur. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 11.02.2013 tarihli 2012/944 E. ve 2013/2132 K. sayılı kararında 5651 sayılı Kanun uyarınca internet haber sitesi sahibinin yer sağladığı yayından sorumlu olmadığına karar vermiştir. Nitekim Yargıtay 4. HD. “… 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'un 4. maddesi uyarınca içerik sağlayıcı, internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumlu olup, "…" isimli internet sitesinin imtiyaz sahibi N. Ç.'ın yayından sorumluluğu bulunmamaktadır…” demek suretiyle bu yöndeki içtihadını ortaya koymuştur.
3.3. İnternet Haber Sitesinin İçerik Sağlayıcı Olması
5651 sayılı Kanun’un 4. maddesi uyarınca, içerik sağlayıcı internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur. Bu bağlamda suç unsuru taşıyan bir içeriği hazırlayan veya üreten içerik sağlayıcının genel hükümlere göre sorumluluğu söz konusu olur. İçerik sağlayıcının “ürettiği, değiştirdiği veya sağladığı” her türlü içerikten dolayı gerek cezai gerekse hukuki sorumluluğu bulunur.
İnternet haber sitesinde içeriğin sağlayıcısı belirtilmediğinde internet haber sitesi yayınlanan haber bakımından hem içerik sağlayıcı hem de yer sağlayıcı konumunda olduğundan, sitede yayınlanan ve içerik sahibi bilinmeyen bir haber dolayısıyla haber sitesinin içerik sağlayıcı olarak sorumluluğuna gidilebilecektir.
3.4. Haber Editörü ve Yayın Yönetmeninin İçerik Sağlayıcı Sayılmaması
Bu konuda Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 25.10.2017 tarihli 2015/16185 E. 2017/6337 K. sayılı kararı şöyle demektedir:
“Dava konusu haberin yayınlandığı tarihte yürürlükte olan 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun 4. maddesinde “(1) İçerik sağlayıcı, internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur.” şeklindeki düzenleme ile internet yayın yönetmeni ve internet sorumlu müdürü sorumlular arasında sayılmamıştır. Şu halde, davalı ... internet yayın yönetmeni, diğer davalı ... ise internet sorumlu müdürü olup, 5651 sayılı Kanunu'nun 4. maddesine göre sorumlulukları bulunmamaktadır.”
Av. Begüm GÜREL & Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ceren KELEŞ