İcra İflas Kanunu’nun 261. Maddesinde ; ‘’… İhtiyaten haczedilen mallar, ihtiyati haciz kesin hacze dönüşmeden önce, diğer bir alacaklı tarafından haczedilmesi halinde, ihtiyati haciz sahibi alacaklının, bu hacze İİK m.100 çerçevesinde kendiliğinden ve geçici olarak iştirak edeceği’’ düzenlenmiştir. Düzenleme açık olmasına rağmen uygulamada borçlunun birden çok alacaklısı tarafından konulan ihtiyati haciz ve kesin hacizlerin birbirine iştiraki usulünde uygulamada pek çok ihtilafla karşılaşılmaktadır. Yazımızda çeşitli ihtimallere göre ihtiyati haczin kesin hacze iştiraki usulleri incelenmiştir.
I. İhtiyati Haczin Kesin Hacze İştiraki;
İhtiyati haczi uygulayanın alacağı, ilk haczi uygulayan alacaklının takibinden önce doğmuş ve İİK m.100’de sayılan koşulları sağlamak şartıyla kesin hacze iştirak edebilir. İlk haczin dayanağı ilamsız takip ise, takip tarihi esas alınır; eğer ilk hacze ilişkin takip ilamlı bir takip ise, takibin dayanağı ilamın dava tarihi esas alınmalıdır. İhtiyati haciz kaldırılır ya da hükümsüz kalırsa, hacze geçici iştirak da son bulur.
( 19 HD. 12.7.2007 T. 6376/7441)
‘’… Kesin haciz, davalının ihtiyati haczinin kesinleşmesinden önceki tarihli olup, İİK’nın 268. Maddesine göre davalının elinde aynı yasanın 100. Maddesinde sayılan belgelerden bulunmadığından davalının ihtiyati haczinin davacı yanca konulan kesin hacze iştiraki mümkün değildir.’’
( 19 HD. 21.12.2006 T. 9247/12278)
‘’… İhtiyati haczin kesin hacze iştiraki aynı yasanın 100’ncü maddesindeki belgelerin varlığına bağlanmıştır. Açıklanan durum karşısında, bu şartın tahakkuk edip etmediği incelenmeden yazılı şekilde karar verilmesi, kabul şekli itibariyle doğru değildir.’’
İlk ve kesin haciz üzerine satılan malın tutarının icra veznesine girmesine kadar ihtiyati haczin kesin hacze dönüşmesine gerek yoktur. Zira sıra cetveli düzenlenirken iştirak koşulları mevcutsa, ihtiyati haciz sahibi alacaklıya da pay ayrılır. Ayrılan bu pay, ihtiyati haczin kesin hacze dönüşmesi ile birlikte ihtiyati haciz sahibi alacaklıya ödenir. İhtiyati haczin kaldırılması halinde ise ayrılan bu para hacze iştirak eden diğer alacaklılara ödenir.
Önemle belirtmek gerekir ki, borçlunun alacaklılarından biri borçluya ait malvarlığı üzerine kesin haciz koydurduktan sonra, başka bir alacaklı tarafından ihtiyati haciz konulması halinde; ihtiyati haczin kesin hacze iştiraki söz konusu olamaz.
( 19 HD. 22.12.2005 T. 8704/12901)
‘’… Temyiz eden davalının bedeli paylaşıma konu makine üzerindeki ihtiyati haczinin, diğer davalının kesin haczinden sonra konulduğu dikkate alındığında hacze iştirak etme imkânı bulunmamaktadır.’’
II. İhtiyati Hacizden Sonra, İkinci İhtiyati Haciz Konulması Halinde İştirak;
İkinci ihtiyati haciz, birinci ihtiyati hacizden önce kesin hacze dönüşürse, birinci ihtiyati haciz alacaklısı ikinci alacaklının kesin haczine kendiliğinden ve geçici olarak iştirak eder. Düşük bir ihtimal de olsa her iki ihtiyati haciz aynı anda kesin hacze dönüşürse satış bedeli bu iki alacaklı arasında garameten paylaştırılır. Eş söyleyişle sıra cetveli düzenlenirken ihtiyati haciz tarihi değil, ihtiyati hacizlerin kesinleşme tarihi önem arz eder.
III. İhtiyati Hacizden Sonra Aynı Malın Kamu Alacağından Dolayı Haczedilmesi Halinde İştirak;
İhtiyaten haczedilen mal üzerine, ihtiyati haciz kesin hacze dönüşmeden evvel kamu alacağı için haciz konulursa ihtiyati haciz sahibi alacaklı İİK m.100’deki belgelere sahipse hacze kendiliğinden iştirak edebilir. Bununla birlikte kamu alacağından dolayı konulan ihtiyati hacizler üçüncü kişiler tarafından konulan hacizlere iştirak edemez.
IV. Tasarrufun İptali Davasında Verilen İhtiyati Haczin Kesin Hacze İştiraki;
İptal davası sırasında verilen ihtiyati haciz, davanın kabulüne karar verilmesi halinde kendiliğinden kesin hacze dönüşür. Bu durumda mahkemeden ihtiyati haciz kararı alan alacaklının; tasarrufun iptali davasını kazanması, ihtiyati haciz kararını fiilen uygulaması ve İİK m.100 belirtilen şartları sağlaması halinde kesin hacze iştirak etmesi mümkündür.
KAYNAKÇA:
İtirazın İptali, Menfi Tespit ve İstirdat, Tasarrufun İptali, İflas ve İflasın Ertelenmesi, Sıra Cetveline İtiraz Davaları, Mahmut Coşkun, Seçkin Yayınları, s:1388
İcra İflas Hukukunda Sıra Cetveli, Mahmut Bilgen