İHALE KONUSU İŞLERDE ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMALARI

Merhabalar,

Geçen haftaki yazımda SGK tarafından yapılan asgari işçilik uygulamalarına giriş yapmış ve özel inşaat işyerlerine ilişkin yapılan asgari işçilik uygulamalarını kısaca anlatmaya çalışmıştım.

Bu haftaki yazımda ise son yapılan düzenleme olan 2013/41 sayılı SGK Genelgesinden bahsedecek ve ihale konusu işlerde asgari işçilik uygulamalarına değineceğim.

Bilindiği üzere SGK tarafından yapılan asgari işçilik uygulamaları 5510 sayılı Kanunun 85. Maddesinde düzenlenmiş ve konuya ilişkin olarak SGK Genel Müdürlüğünce 2011/13 sayılı Genelge yayımlanmış idi. Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünce yayımlanan 10/12/2013 tarihli ve 2013/41 sayılı Genelge ile de söz konusu 2011/13 sayılı Genelgede bazı revizyonlar yapılmıştır.

-          4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Uygulanacak İhale Usulleri” başlıklı 18. Maddesinde idarelerin mal veya hizmet alımı ile yapım işi ihalelerinde uygulanacak usuller düzenlenmiş olup bu düzenlemede “doğrudan temin usulü” ile ihale usulü belirtilmediğinden, doğrudan temin yolu ile yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işleriyle ilgili olarak ihale makamlarının söz konusu iş üstlenenleri SGK’a bildirme yükümlülüğü, yüklenicinin hak ediş ödemesine esas muaccel borcunun bulunup bulunmadığını sorgulama yükümlülüğü ve teminat iadesi sırasında SGK’dan alınacak ilişiksizlik belgesini isteme yükümlülüğü bulunmamaktadır.

 

-          4857 sayılı İş Kanununun “Ağır ve Tehlikeli İşler” başlıklı 85. Maddesine istinaden düzenlenen 16/06/2004 tarihli ve 25494 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği” 08/02/2013 tarihli ve 28553 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Yönetmelik” ile 30/12/2012 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırıldığından dolayı asgari işçilik araştırması ile ilgili yapılacak işlemlerde kadın sigortalıların çalıştırılmadığına ilişkin herhangi bir tespit bulunmadığı sürece bundan böyle söz konusu kadın sigortalılar için yapılmış olan bildirimler araştırma işleminde dikkate alınacaktır.

 

 

-          15/02/2005 tarihinden sonra alınan yapı ruhsatlarında yüksekliği 21,50 metreyi aşan apartman tipi konutlarda yapı grubunun IV/A; 10/03/2007 tarihinden sonra alınan yapı ruhsatlarında yüksekliği 50,50 metreyi aşan inşaatlar için yapı grubunun V/A; 24/04/2013 tarihinden sonra alınan yapı ruhsatlarında yüksekliği 51,50 metreyi aşan inşaatlar için yapı grubu V/A olarak esas alınacaktır.

5510 sayılı Kanunun 85. Maddesi gereğince kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan her türlü işlerde ilgili ünitece yapılacak araştırma, işin kesin kabulünün veya geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken KDV hariç malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil toplam istihkak tutarına, işin asgari işçilik tutarının[1] %25 eksiği uygulanmak suretiyle yapılmaktadır.

İhaleli işlerde ünitece yapılacak işlemde, yapılan ihaleli işe ilişkin sözleşmesinde çalıştırılacak sigortalı sayısı belirlenmiş ise sigortalıların kişi/gün sayısı üzerinden Kuruma bildirilip bildirilmediği araştırılmaktadır. Yapılan incelemede Kuruma bildirilmeyen sigortalılar ile ilgili olarak belgelerin verilmesi bir ay süreli bir tebligat ile işverenden istenilmekte, belgelerin verilmemesi veya eksik verilmesi durumunda resen düzenlenmektedir. Sözleşmede kişi sayısı belirtilmiş olan ihale konusu işlerde kişi sayısı üzerinden değerlendirme yapılması gerektiğinden ve kişi sayısı eksik bildirilmiş ise eksik bildirilen kişi sayısı üzerinden APHB düzenlenmesi mümkün bulunduğundan ayrıca istihkak tutarına işçilik oranının %25 eksiği uygulanmak suretiyle araştırma yapılmasına gerekmeyecektir.

İhaleli işin birden fazla işi kapsıyor olması durumunda ihale makamının her bir ihaleli işe ilişkin istihkak tutarının ayrı ayrı bildirmesi halinde asgari işçilik araştırma işlemi her bir iş için ayrı ayrı yapılmaktadır. İhale makamınca her bir ihaleli işe ilişkin istihkak tutarının ayrı ayrı bildirmemesi halinde ise yapılan işlerin en yükseği ne ilişkin asgari işçilik oranı dikkate alınmakta, bu uygulamaya işveren tarafından itiraz edilmesi halinde ise asgari işçiliğin tespit edilebilmesi için konu ünitenin bağlı bulunduğu Asgari İşçilik Komisyonuna intikal ettirilmektedir.

Bazı durumlarda ihale konusu işler konsorsiyumlarca üstlenilmekte, işin belirli bölümlerini yapan konsorsiyum üyeleri firmalardan ihale makamınca ayrı ayrı teminat almakta ve her bir konsorsiyum üyesine yaptıkları işler karşılığında ayrı ayrı istihkakları ödenmektedir. 4734 sayılı Kanunun 14. Maddesine göre ortak girişimler birden fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından iş ortaklığı veya konsorsiyum olarak iki türlü oluşturulabilmektedir. İş ortaklığında ortaklar hak ve sorumluluklarıyla birlikte işin tamamını birlikte yapmak üzere ortaklık yapmakta iken, konsorsiyumda üyeler hak ve sorumluluklarını ayırmak suretiyle işin kendi uzmanlık alanı ile ilgili kısmını yapmak üzere ortaklık yapmaktadır. Bu durumda ihale aşamasında ortak girişimin “iş ortaklığı” veya “konsorsiyum” olduğuna ilişkin sözleşmenin idarece talep edilmesi, ihalenin ilgili ortaklık üzerinde kalması halinde de idare ile ilgili ortaklık arasındaki “sözleşme” imzalanmadan önce noter tasdikli olmak kaydıyla ortaklığın türüne göre “iş ortaklığı” veya “konsorsiyum” sözleşmesinin ihale makamına verilmesi gerekmektedir.

İş ortaklığında ortaklığı oluşturan her bir ortak taahhüdün yerine getirilmesinden müştereken ve müteselsilen sorumlu olup konsorsiyum sözleşmesinde ise ortaklar işin hangi kısmını taahhüt etmiş iseler taahhüdün yerine getirilmesinde koordinatör ortak aracılığı ile koordinasyon sağlanacaktır. Buna göre 5510 sayılı Kanunun 90. Maddesi kapsamında ihale yolu ile yapılan işler konsorsiyum şeklinde üstlenilmesi halinde, konsorsiyumu oluşturan yüklenicinin her birine müstakilen istihkak ödenmesi ve bu üstleniciler tarafından idareye ayrı ayrı teminat verilmiş olması kaydıyla üstleniciler tarafından verilmiş olan işyeri bildirgelerine istinaden SGK tarafından ayrı ayrı işyeri sicil numarası verilebilecektir.

İhale konusu işin iş ortaklığı şeklinde üstlenilmesi halinde ise iş ortaklığı adına ve tek işyeri dosyası açılacaktır.

İhale konusu olmakla birlikte istihkak ödemesi yapılmayan örneğin yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli şeklinde yapılan inşaat işlerinde araştırma işlemi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan yapı yaklaşık birim maliyet bedellerinin uygulanmasına imkan verecek olması halinde inşaatın metrekaresi ile metrekare birim maliyet bedelinin çarpılması sonucu hesaplanacak maliyet tutarına asgari işçilik oranının uygulanması gerekmektedir. İstihkak ödemesi yapılmayan ve ünitece de hesaplanamayan ihale konusu işlerde ise maliyet bedeli tespitinin kurumun kontrol ve denetimle görevli memurlarınca yapılacak ve bu sonuca göre araştırma işlemi yapılacaktır.

İlgili ünitece asgari işçilik oranı tespit edilemeyen ihaleli işlerle ilgili olarak konu öncelikle ünitenin bağlı olduğu “Asgari İşçilik Tespit Komisyonu”na intikal ettirilmesi gerekmektedir. AİTK tarafından doğru bir değerlendirme yapılabilmesi için ihale makamınca talep edilen belge ve bilgilerin eksiksiz biçimde komisyona intikal ettirilmelidir. Bu bağlamda ünitece ilgili ihale makamı ile yapılan yazışmaya göre ihale makamının vereceği cevapta;

-          KDV hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli ayrı ayrı belirtilmek suretiyle yükleniciye ödenen/ödenmesi gereken toplam istihkak tutarının

-           İdare tarafından yükleniciye malzeme verilip verilmediğinin net bir ifadeyle belirtilerek verilmemiş ise VERİLMEDİ ibaresinin,

-          İdare tarafından yükleniciye makine verilip verilmediğinin net bir ifadeyle belirtilerek verilmemişse VERİLMEDİ ibaresinin; verilmişse makinenin cins ve miktarı ile operatör, akaryakıt ve bakımının yüklenici tarafından mı yoksa idare tarafından mı karşılandığının ve kira bedelinin idarece kesilip kesilmediğinin,

-         
Yapılan işe karşılık idarece işverene ödenmesi gereken toplam tutara ait kesin hakediş/son hakediş ve eklerinin komple hakediş kapak sayfasında ve diğer sayfalarda HAKEDİŞ NO KISMINDA KESİN/SON ibaresinin bulunması ayrıca İdarece yazılan yazıda mutlaka açık biçimde “ bu son hakediş yapılan işe karşılık işverene ödenmesi gereken toplam tutara ait olup bu işle ilgili başka bir kesin hakediş düzenlenmeyecektir” ibaresinin mutlaka yazılması gerekmektedir.

Araştırma işlemine istinaden hesaplanan fark prim borcu, ilgili borç tebligatının işverene tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenmesi veya ödeneceğinin ve daha sonra Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılmasının istenilmeyeceğinin bir dilekçe ile bildirilmesi ile kesinleşmektedir.

Bununla birlikte işverene tebliğ edilen fark işçilik borcu işveren tarafından tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmez, ödenmeyeceği bildirilir veya işçilik içeren faturaları bulunduğundan dolayı inceleme talebinde bulunması hallerinde gerekli inceleme yapılmak üzere konu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın ilgili Grup Başkanlığı’na intikal ettirilir. Yapılan incelemeler neticesindeki tespitlere istinaden tebliğ edilen fark işçilik borcuna karşılık tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde itiraz edilmemesi veya süresi içinde yapılan itirazın “Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonu”nca reddine ilişkin kararın tebliğ edilmesi ile fark işçilik borcu kesinleşmektedir.

Kesinleşen fark işçilik borcunun ödenmemesi durumunda 5510 sayılı Kanunun 88. ve 89 . maddeleri gereğince tahsil cihetine gidilecektir.   

Bir sonraki yazımda devamlı işyerlerinde asgari işçilik uygulamaları ile uzlaşma konusunu işlemek üzere sağlıcakla kalın…

                                                                                                                                                             
Ülkü GÜLMEZ