GİRİŞ
Karşı taraf avukatına ödenen veya ona ödenmek üzere icra dairesine yatırılan vekalet ücretinden KDV tevkifatı yapılması hususunda önceden beri sorunlar yaşanmaktadır. İstanbul 14. Vergi Mahkemesi’nin 20.10.2021 tarihli ve 2021/1100 Esas ve 2021/2382 Karar sayılı ilamı ile söz konusu tevkifatın hukuka aykırı olduğu yönünde karar verilmesi üzerine bu konu tekrar gündeme gelmiştir.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI’NIN UYGULAMASI
Konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan 27.05.2020 tarihli ve 32237 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 311 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması” başlıklı 25. maddesinin 5. fıkrasında, “Mahkeme kararında ‘KDV hariç’ şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir. Bu durumda gelir vergisi tevkifatının KDV hariç tutar üzerinden yapılması gerektiği tabiidir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Yine konuya ilişkin yaşanılan sorunlar nedeniyle Türkiye Barolar Birliği tarafından Gelir İdaresi Başkanlığı’na görüş sorulmuş olup, Başkanlık tarafından verilen 16.04.2021 tarihli ve 51968 sayılı cevabi yazıda, avukatların yapmış oldukları hizmet karşılığında mahkemelerce hükmolunan karşı taraf vekalet ücreti üzerinden KDV hesaplanmasının;
“KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/b) ayrımındaki belirlenmiş alıcılara verdikleri ve KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi aşan danışmanlık hizmetlerinde, Tebliğin (I/C-2.1.3.2.2) bölümü kapsamında (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulanması,
Hukuki ihtilaflarla ilgili olarak yargı mercileri nezdinde veya yargı kararlanın sonuçları ile ilgili olarak vekâlet akdi çerçevesinde (icra vb.) Tebliğin (I/C-2.1.3.2.13) bölümü kapsamında yer alanlara verdikleri ile karşı taraf vekalet ücreti kapsamında anılan bölüm kapsamında yer alanlar adına düzenledikleri belgelerde gösterilen ve KDV dahil bedeli 1.000 TL'yi aşan hizmetler için de ilgili sorumlular tarafından (5/10) oranında KDV tevkifatı uygulanması “ şeklinde olacağı belirtilmiştir.
Bu açıklamalar doğrultusunda, karşı taraf avukatına ödenen veya ona ödenmek üzere icra dairesine yatırılan vekalet ücretinden KDV tevkifatı yapılma uygulamasına devam edilmektedir.
İSTANBUL 14. VERGİ MAHKEMESİ KARARININ DEĞERLENDİRMESİ
İstanbul 14. Vergi Mahkemesi 20.10.2021 tarihli ve 2021/1100 Esas ve 2021/2382 Karar sayılı ilamında; karşı taraf avukatına ödenen veya ona ödenmek üzere icra dairesine yatırılan vekalet ücretinin, ödeyen tarafın karşı taraf avukatından aldığı hizmetin karşılığı olmayıp Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Avukatlık Kanunu’na göre ödenen feri nitelikte yargılama gideri olduğundan, ödemeyi yapan bakımından vekalet ücretinin bir hizmet karşılığı olmadığı, dolayısıyla Avukatlık Kanunu’na göre haklı çıkan tarafın avukatına ait olan bu vekalet ücretinin, elde eden avukat için Gelir Vergisi Kanunu açısından serbest meslek kazancı niteliğinde olmasına rağmen, hem verilen hizmet karşılığı elde edilen bir bedel niteliğinde olmaması hem de hizmet verilen kişiden tahsil edilen bir bedel olmaması karşısında, vekalet ilişkisi bulunmayan ve hizmetin tarafı olmayan şirketin icra yoluyla ödediği vekalet ücreti üzerinden katma değer vergisi uyarınca tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmadığı, bu nedenle, avukatlık ücretinin, serbest meslek faaliyeti kapsamında katma değer vergisine tabi olup, bu ücrete dahil olan katma değer vergisinin ayrıca beyan edilmesi gerektiği gerekçeleriyle tevkifat işleminde hukuka uyarlık bulunmadığına karar vermiştir.
Bu karar özetle, karşı taraf avukatına ödenen veya ona ödenmek üzere icra dairesine yatırılan vekalet ücretinin;
- Ödeyen tarafın karşı taraf avukatından aldığı hizmetin karşılığı olmadığı,
- Elde eden avukat için Gelir Vergisi Kanunu açısından serbest meslek kazancı niteliğinde olduğu,
- Verilen hizmet karşılığı olarak ve hizmet verilen kişiden tahsil edilen bir bedel olmaması nedeniyle vekalet ilişkisi bulunmayan ve hizmetin tarafı olmayan şirketin icra yoluyla ödediği vekalet ücreti üzerinden katma değer vergisi uyarınca tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmadığı,
- Avukatlık ücretinin, serbest meslek faaliyeti kapsamında katma değer vergisine tabi olduğundan ayrıca beyan edilmesi gerektiği,
hususlarına vurgu yaparak söz konusu tevkifat uygulamasını hukuka aykırı bulmuştur.
SONUÇ
Bu karar elbette karşı taraf avukatına ödenen veya ona ödenmek üzere icra dairesine yatırılan vekalet ücretinden KDV tevkifatı yapılması hususunda uygulamada karşılaşılan sorunlara hukukun ve mevzuatın gereği bir çözüm sunmuştur. Bundan sonrası için bu karar uyarınca uygulama yapılması avukatların yaşadıkları sorunların telafisini sağlayacaktır.
Peki burada şu soru akla gelmektedir. Bu karar öncesi uygulamalar açısından, yapılan tevkifatlar nedeniyle oluşan zararların giderilmesi mümkün olacak mıdır? İlk bakışta vergi dairelerine yapılacak düzeltme başvurusu ile zamanaşımı süresi içerisinde söz konusu verginin konusunda hata olduğundan bahisle fazla ödenen miktarların geri ödemesinin talep edilebileceği akla gelse de, kanaatimizce, anılan Vergi Mahkemesi kararında söz konusu KDV’nin tevkifat yoluyla değil de beyan yoluyla tahsilinin uygun olduğunun belirtilmesi karşısında, farklı tahsil yöntemi ile de olsa söz konusu vergi ödeme yükümlüğü devam edeceğinden bu yolla geri ödeme alınması pek mümkün görünmemektedir.
Ancak bu bizim görüşümüz olup, söz konusu verginin fazla ödendiğinde bahisle, tevkifatla ödenen miktarların geri ödenmesi talebiyle vergi dairelerine düzeltme başvurusu, reddi halinde ise Maliye Bakanlığı’na şikayet başvurusu yapılmasının önünde bir engel olmadığı açıktır.